«آنچه مسلم است اینست که هر مجرمی با هر نوع جرم ارتکابی نمیتواند موضوع حبس خانگی باشد. در فلوریدا بر سه گروه مجرمان احکام حبس خانگی جاری میشود این افراد عبارتند از: 1- مجرمانی که مرتکب جرایم خشن شده اند، 2- بهرهوران تعلیق مراقبتی یا آزادی مشروط که متهم به نقض شرایط فنی یا تعهدات و الزامهای مقرر ازسوی دادگاه میشوند و 3- مجرمانی که باتوجه به اوضاع و احوال آنها به نظر قاضی صادرکننده حکم حبس خانگی برای آنها مناسب باشد. مطابق قانون جرایم و مجازاتهای انگلستان مصوب 1997 افرادی که مرتکب جرایم متعدد سبک شده بودند و کسانی که دارای حداقل ده سال سن یا بیشتر بودند مشمول حکم حبس خانگی میشدند[141].» استفاده از این روش نیز در قوانین کشور ما پیش بینی نشده و مواردی اجرایی از آن به چشم نمیخورد تنها در ماده 49 قانون مجازات اسلامی مصوب 70 آمده است: «اطفال درصورت ارتکاب جرم مبرا از مسئولیت کیفری هستند و تربیت آنان با نظر دادگاه بعهده سرپرست اطفال و عندالاقتضاء کانون اصلاح و تربیت اطفال میباشد.» لذا دادگاه اطفال می تواند با مدنظر قرار دادن این ماده قانونی، حکم به حبس در منزل برای طفل بزهکار صادر کند. همین حکم در سطح وسیعتر در ماده 88 قانون مجازات اسلامی جدید آمده است و یکی از راهکارهای تأدیب طفل را تسلیم به والدین، یا معرفی آنها به مددکار اجتماعی و یا فرستادن وی به مؤسسه آموزشی و فرهنگی به منظور تحصیل یا حرفهآموزی دانسته است. در ماده 31 پیشنویس قانون تشکیل دادگاههای اطفال و نوجوانان درمورد نوجوانانی که سن آنها بیش از 15 سال و تا 18 سال تمام خورشیدی است و به مجازات بند الف این ماده محکوم میشوند یعنی «حبس در کانون اصلاح و تربیت تا یک سال و پرداخت جریمه نقدی تا یک میلیون ریال» درمورد جرایمی که مجازات آن تا 3 سال حبس یا مجازاتی دیگر غیر از حبس باشد. در تبصره 3 مقرر میدارد که دادگاه باتوجه به وضع محکومعلیه و جرم ارتکابی مجازات حبس یا جریمه نقدی موضوع بند یک را به اقامت در محل سکونت در ساعاتی که دادگاه تعیین می کند، یا به حبس در کانون اصلاح و تربیت در دو روز آخر هفته تبدیل نماید. ضمنا درصورتی که متهم پسر باشد و در زمان ارتکاب جرم کمتر از 15 سال سن داشته باشد و یا دختر باشد و درفاصله بین 9 سال تمام قمری تا اتمام 15 سال تمام خورشیدی مرتکب جرم شود مطابق این ماده امکان صدور حکم به حبس در منزل برای او وجود دارد. بنظر میرسد بهتر است در جهت کاهش جمعیت کیفری و هزینههایی که مجازات زندان بر دولت بار می کند و نیز جلوگیری از سایر آثار منفی زندان، در قوانین جزایی کشورمان تدابیری در اینخصوص اندیشیده شود و چنین مجازاتی در قانون پیش بینی گردد هرچند در گذشته اجرای چنین مجازاتی درخصوص برخی افراد سیاسی یا بعضا مجرمین اقتصادی به چشم خورده است. بند 5) نظارت الکترونیکی «نظارت الکترونیکی بعنوان ضمانت اجرای جایگزین حبس ابتدا در سال 1982در ایالات متحده آمریکا ایجاد شد[142].» در این روش همانند روش حبس خانگی، مجرم در محل زندگی خود باقی میماند و برای اطمینان ماموران نظارت از رعایت تعهدات و الزامهای دادگاه (به عنوان مثال برای اطمینان از اینکه درطول این مدت به اطراف محل زندگی بزه دیده نزدیک نمی شود) بطور دایم و مستمر تحت نظارت قرار دارد. بدین نحو که بوسیله مچبندها و پابندهایی که به دست و پای وی بسته میشود امواجی به گیرنده مستقر در مرکز نظارت فرستاده شده و محل حضور وی و مکانهای رفت و آمد محکوم کنترل میگردد. این روش شباهت بسیاری با روش حبس خانگی دارد و بنظر میرسد که خود شیوه مستقلی نیست ضمن آنکه در این برنامه با بهره گرفتن از تکنولوژی،آزادی محکوم علیه بسیار محدود و بر رفت و آمدهای وی نظارت میشود و بنابراین روشی بسیار پر هزینه برای دولت بشمار میرود لذا در حقوق کیفری ایران اثری از نظارت الکترونیکی وجود ندارد. گفته شده که «نظارت الکترونیکی برای مجرمان غیرخشن و با خطر پایین همچون جرایم راهنمایی و رانندگی، جرایم مالی، جرایم جنسی، جرایم مربوط به سوءاستفاده از روابط زناشویی و جرایم مواد مخدر مناسب میباشد. در فرانسه بزهکارانی که به حبس حداکثر تا یک سال محکوم میشوند و محکومانی که باقیمانده حبس آنها از یک سال بیشتر نیست تحت نظارت الکترونیکی قرار میگیرند[143].» بند 6) پادگانهای آموزشی- اصلاحی نگهداری افراد محکوم در محیطهایی شبیه پادگانهای نظامی جهت تربیت و اصلاح آنان و نظارت بر چگونگی بازپروری مجرمین تحت برنامه های سخت نظامی همانند تمرینهای جسمی، کارهای بدنی دشوار و ورزشهای شدید، ضرورت شرکت در برنامه های تربیتی و اجتماعی و مذهبی، لزوم خوابیدن و بیدار شدن و غذا خوردن در ساعات مشخص از پیش تعیین شده و غیره شیوه دیگری است که در کشورهای مختلف به اجرا درآمده است لکن در قوانین کیفری ما وجود ندارد. «باتوجه به سیر تاریخی و تحول این نوع برنامهها و ویژگیهای خاص آن، این برنامه اغلب برای بزهکاران جوان مرد و غیرخشن که برای نخستینبار مرتکب جرم شده اند پیش بینی شده است هرچند برنامههایی نیز برای زنان تدارک دیده شده است اما شمار آن بسیار محدود است[144].» بند 7) جزای نقدی روزانه در مورد این شیوه که بیشتر در کشورهای اروپایی دیده شده، تا قبل از تصویب قانون مجازات اسلامی جدید در ایران مقرراتی درخصوص آن وجود نداشت. در حال حاضر، جزای نقدی روزانه عبارت است از یکهشتم تا یکچهارم درآمد روزانه محکوم به شرح مواد 85 و 86 قانون مجازات. بنابراین در حکم دادگاه مقرر میشود که محکومعلیه همه روزه مبلغی را بابت جریمه به دولت بپردازد. بنظر نگارنده این روش چندان کاربردی نبوده و ضمانت اجرایی نیز ندارد. ازطرفی بنظر میرسد اخذ حکم اعسار توسط محکوم جهت تقسیط جزای نقدی و پرداخت ماهانه آن، روش مناسبتری است که در کشور ما کماکان اجرا میشود. بند 8) توقیف پایانهفتهای در این روش که باز هم در ایران تاکنون به منصه ظهور و وجود نرسیده و اجرا نشده است، محکوم تمام طول هفته را بصورت آزاد به زندگی عادی خود ادامه میدهد و تنها تعطیلات پایان هفته خود را به زندان یا محل نگهداری محکومان معرفی مینماید و آخرهفته خود را در آنجا سپری می کند. مسلما این شیوه نیز چندان دقیق و بیاشکال نبوده و اجرای آن خطر فرار و نیز ارتکاب مجدد جرم توسط محکوم را به همراه دارد و جایگزین مناسب کیفری بشمار نمیرود. بند 9) اقدامات تأمینی و تربیتی در 12 اردیبهشت ماه 1339 قانون اقدامات تأمینی در 21 ماده و 2 تبصره به تصویب کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین رسید که بموجب ماده یک آن «اقدامات تأمینی عبارتند از تدابیری که دادگاه برای جلوگیری از تکرار جرم (جنحه یا جنایت) درباره مجرمین خطرناک اتخاذ میکند.» که به دو دسته «اقدامات تأمینی سالب آزادی» (مانند نگهداری مجرمین بعادت در تبعیدگاه) و «اقدامات تأمینی محدودکننده آزادی» (مانند ممنوعیت اقامت در محل معین) تقسیم میشدند.
[یکشنبه 1398-12-11] [ 09:06:00 ب.ظ ]
|