اما حق رفیق ، آن است که با لطف و بزرگوارى با او برخورد کنى و همان طورى که او به تو احترام مى گذارد تو نیز به او احترام گذارى و مبادا او در احسان به تو پیشقدم شود و اگر جلوتر احسانى کرد تو نیز جبران کنى و همان طورى که او تو را دوست مى دارد تو نیز او را دوست بدارى و اگر قصد انجام معصیتى را دارد او را از ارتکاب معصیت باز بدارى وانگهى نسبت به او سایه رحمتى باشى نه باعث عذاب و ناراحتى . (( و لا قوه الا باللّه )) اما حق شریک ، آن است که اگر در محل کار حاضر نیست کار او را انجام دهى و اگر حضور دارد رعایت حال او را بکنى و بر خلاف نظر او حکم نکنى و بدون مشورت با او تصمیم نگیرى و مال او را پاس بدارى و بر خلاف نظر او حکم نکنى و بدون مشورت با او تصمیم نگیرى و مال او را پاس بدارى و چه کم یا زیاد، به او خیانت نورزى زیرا دست خدا بالاى سر دو شریک است تا وقتى به یکدیگر خیانت نکرده اند. (( و لا قوه الا باللّه . )) اما حق مال و ثروتت آن است که جز از راه حلال به دست نیاورى و جز در راه صحیح خرج نکنى . با وجود نیاز خودت مال را بر کسى که از تو سپاسگزار نباشد ایثار نکن و آن را در راه طاعت خدا مصرف کن و بخل نورز تا حسرت و پشیمانى و عقوبت و کیفرش نصیب تو شود. (( و لا قوه الا باللّه . )) اما حق طلبکارت که طلبش را مى خواهد، آن است که اگر توان پرداخت دارى بپردازى و اگر تنگدستى با زبان خوش رضایت او را جلب کنى و با نرمش او را از نزد خود بازگردانى . اما حق کسى که با تو رفت و آمد دارد، آن است که او را نفریبى و با او دغلبازى نکنى و به نیرنگ رفتار نکنى و نسبت به داشتن رفتار بد با او از خدا بترسى . اما حق دشمنى که بر تو ادعایى دارد، آن است که اگر ادعایى که نسبت به تو دارد درست است تو در حقیقت به زیان خود گواه او باش و مبادا به او ستم کنى و باید حق او را بپردازى . اما اگر ادعاى باطلى دارد با او مدارا کنى و جز از راه مدارا با او برخورد نکنى و مبادا کارى کنى که باعث خشم خدا شود. (( و لا قوه الا باللّه . )) اما حق دشمنى که تو بر او ادعایى دارى ، آن است که اگر حرفت درست است در گفتگوى با او براى خاتمه دادن به دعوا به نیکى سخن بگویى و حق او را انکار نکنى و اگر سخن تو بیجاست از خداى عز و جل بترسى به درگاه خدا توبه کنى و از ادعایت دست بردارى . اما حق کسى که با تو مشورت مى کند، آن است که اگر نظر خوبى در آن باره دارى او را راهنمایى کنى و اگر چیزى به نظرت نمى رسد – ولى کسى را مى شناسى که صاحب نظر است – او را به آن فرد معرفى کنى . اما حق کسى که تو با او مشورت مى کنى ، آن است که اگر پیشنهادى بر خلاف میل تو داد او را متهم نسازى و اگر مطابق میل تو نظر داد شکر و سپاس خدا را بگویى . اما حق آن که از تو نصیحت مى طلبد، آن است که نصیحت خود را به او ادا کنى ، علاوه بر این باید نصیحت تو با محبت و دلسوزى همراه باشد. اما حق نصیحت کننده ، آن است که در برابر او متواضع باشى و به جان و دل نصیحتش را بشنوى ، پس اگر سخن حق گفته بود خدا را شکر کنى و اگر نادرست بود باز هم با محبت برخورد کنى ، مبادا او را متهم کنى و بدانى که او اشتباه کرده است نه آن که او را مؤ اخذه کنى . البته در صورتى که او سزاوار اتهام بوده باشد به هیچ وجه نباید به حرف او اعتنا کنى . (( و لا قوه الا باللّه . )) اما حق بزرگتر، آن است که به خاطر سنش او را بزرگ شمارى و به خاطر این که عمر بیشترى در اسلام گذرانده حرمت او را پاس دارى و مبادا با او در مقابل دشمنان رو در رو بایستى و حق ندارى در راه رفتن جلوتر از او بروى و از او پیش بیفتى و نباید مثل کسى که نمى شناسى با او رفتار کنى ؛ و اگر او ندانسته کارى کرد باید تحمل کنى و به خاطر پیشینه اسلامى و عمر زیادش او را گرامى دارى . اما حق کوچکتر، آن است که در آموزش او محبت کنى و از لغزش او چشم بپوشى و عیب او را بپوشانى و با او مدارا کنى و به او کمک کنى . اما حق سائل ، آن است که به قدر نیازش به او عطا کنى . اما حق کسى که از او چیزى مى طلبند، آن است که اگر چیزى داد و با تشکر و قدردانى بپذیرى و اگر نداد عذر او را پذیرا باشى . اما حق کسى که خداوند او را باعث خشنودى تو قرار داده ، آن است که اولا از خدا سپاسگزار باشى سپس از او قدردانى کنى . اما حق کسى که به تو بدى کرده ، آن است که از او چشم پوشى کنى و اگر دیدى که چشم پوشى تو به حال او زیان دارد، قصاص کنى که خداى تعالى فرموده است : (( و لمن انتصر بعد ظلمه اولئک ما علیهم من سبیل . )) (۱۴۳۱) اما حق اهل ملت (مردمان هم کیش و هم دین )، حسن و نیت و مهر و محبت و مدارا نسبت به بدیهایشان و دلجویى و خیرخواهى شان و سپاسگزار نیکوکاران و نیازردن آنهاست و این که بپسندى براى آنها آنچه را که براى خود مى پسندى و نپسندى بر آنها آنچه را که بر خود نمى پسندى . پیرمردانشان را به منزله پدر و جوانانشان را به منزله برادران و پیرزنان را به