داروهای نامرئی یا فراموش شده :

این مواد که در اصطلاح به الکل، نیکوتین و کافئین اطلاق می‌شود در واقع سه گروه از موادی را شامل می‌گردد که به طور وسیع و گسترده مورد مصرف قرار می‌گیرند، اما بیشتر مصرف کنندگان این داروها تشخیص نمی‌دهند و یا غفلت می‌کنند که این مواد جزء داروهای اعتیاد آور و زیان بخش هستند.

1- الکل: از نظر طبقه بندی فارماکولوژی، الکل تضعیف کننده سیستم مرکزی اعصاب است. برای تهیه الکل از شیوه‌های تخمیر مواد نشاسته‌ای و قندی و یا از شیوه‌های سنتز یا مصنوعی استفاده می‌شود.

الکل تا هنگامی که به مقدار لازم و معینی مصرف شود هیچگونه علامت ظاهری از خود نشان نمی‌دهد و هیچ تغییری در حالت آگاهی شخصی به وجود نمی‌آید. بعد از این مرحله مستی کمی پدیدار می‌شود و خلق و خوی فرد تغییر می‌کند و با مصرف بیشتر مستی سنگین تر می‌شود. اثرات الکل دارای دو جنبه مهم و اساسی است یکی اثر آزاد کننده غرایز و دیگری اثر تخریبی بر ضمیر آگاه انسان ، آزادی غرایز از سطح به سمت عمق صورت می‌گیرد، یعنی ابتدا غریزه جنسی و سپس غریزه خشونت آزاد می‌گردد.

مصرف دائمی الکل وابستگی فیزیکی و روانی تولید می‌کند که با تحمل ارگانیسم همراه است و این تحمل از نوع معموس است یعنی رفته رفته مقدار نسبتاً کمی الکل می‌تواند باعث واکنش‌های ارگانیسم به همراه شدت اولیه گردد، تغییر حالات آگاهی در الکلیسم مزمن به صورت‌های خفیف، حاد، یا مزمن ظاهر می‌شود اما وجه مشترک آنها اغتشاش روانی یا ذهنی کم و بیش عمیق است.

2- نیکوتین : توتون، برگ‌های خشک شده گیاه تنباکوست که می‌تواند به صورت کشیدنی و احیاناً جویدنی در اشکال مختلف مورد استفاده قرار گیرد. از ترکیبات خطرناک توتون نیکوتین تارومنوکسید کربن.

توتون تحریک کننده و تضعیف کننده سیستم مرکزی اعصاب است. تار موجود در سیگار در ریه‌ها جمع می‌شوند و موجب ناراحتی‌های دستگاه تنفس از جمله برونشیت مزمن، تنگی نفس، افزایش فشار خون و … می‌گردد. دو یا سه قطره نیکوتین می‌تواند موجب مرگ آنی باشد و هر نخ سیگار کمتر از یک میلی گرم نیکوتین را وارد خون می‌کند.

کافئین: پودر کریستالی شکل سفید است با طعم تلخ که در دانه‌های قهوه، برگ چای برگ‌های کاکائو و دانه‌های کولا وجود دارد. کافئین نیز مانند سایر آمفتامین اعتیاد آور است و این قبیل داروها مسکن‌هایی هستند که انسان را از درد جسمانی راحت کرده ولی اجتماعی دیگر چون اعتیاد برایشان خلق می‌کند و کافئین عبارت است از افزایش متابولیسم، افزایش فشار خون، تقلیل خواب، تحریک ترشحات اسید معده، کاهش اشتها و افزایش قند خون. استفاده منظم و مرتب بیش از 600 میلی گرم کافئین در روز موجب بی خوابی مزمن، اضطراب و افسردگی می‌شود.

1. ایرج صالحی، همان، ص 24
2. حسن اسعدی، همان، ص 114
3. همان، ص 115