تعارض امری طبیعی است که در طول تاریخ با زندگی انسان همزاد بوده است. سوء تفاهم­ها، بدبینی ها، حسادت­ها، خودخواهی­ها، عقده­های روانی، جنگها، خشکسالی­ها، کمبود منابع، ازدیاد جمعیت، خودکامگی­های مدیریتی و حکومتی و بسیاری از مسائل دیگر، می ­تواند از عوارض تعارض و یا به وجود آورنده آن باشند. در طول تاریخ، زندگی انسانها هیچ گاه خالی از تعارض نبوده است. آنچه در قرآن کریم تحت عنوان نور و ظلمت، حق و باطل، خیر و شر، عدل و ظلم آمده است؛ و نیز داستان­های فراوانی چون داستان موسی و فرعون، دقیانوس و اصحاب کهف، و غیره همه نشانگر وجود تعارض می­باشند. پس تعارض امری اجتناب­ناپذیری است و کسی نمی­تواند ادعا کند که با آن روبرو نشده و یا نخواهد شد. نکته اساسی نگرش و برخورد درست با تعارض و تشخیص حق و ناحق بودن آن بر اساس علل و عوامل بوجود آورنده آن و پیشنهاد راه حل منطق و درست برای آن است. با همه قدمت و سابقه­ای که تعارض در زندگی بشر دارد. باید آن را مسئله­ای نو که بیشتر در دهه­های اخیر مورد توجه علوم رفتاری و مدیریت رفتار سازمانی قرار گرفته است، به حساب آورد (فرهنگی، 1388). ب) تعاریف برگزیده تعارض: از تعارض تعاریف زیادی شده است و در حدی برای این تحقیق کافی است که به چند تعریف اشاره می­شود.

• تعارض عبارت است از هر رفتاری که از جانب اعضای یک سازمان به منظور مخالفت با سایر اعضاء سر بزند.
• تعارض عبارت است از شرایطی که در آن، مسائل مورد توجه دو طرف، ناسازگار و ناهماهنگ به نظر برسد.
• رفتار تعارض آمیز رفتاری است که طی آن هر یک از طرفها سعی می­ کند با هر وسیله­ای که در اختیار دارد برطرف دیگر فشار وارد کند تا وضعیتی را که به نظرش رضایت بخش نیست تغییر دهد.
• تعارض یعنی دنبال کردن هدفهای ناسازگار و متناقض که باعث از دست دادن منابع و سایر هدفها می­شود.
• تعارض فرایندی است که بر اساس آن، شخص «الف» عملاً از طریق ایجاد یک سلسله موانع، تلاش می­ کند تا مانع دستیابی شخص «ب» به اهدافش شود.
• تعارض عبارت است از فرایند ادراک یا احساس هر گونه ناسازگاری در درون، و یا بین افراد، گروه­ها و یا سازمان­ها که منتهی به رفتار پنهان و یا آشکاری متعارض در دو طرف گردد.

2-5-2- علل تعارض:

تعارض خود به خود به وجود نمی­آید بلکه عواملی سبب آنها شده است. برای اینکه بهتر بتوان شیوه برخورد با تعارض را انتخاب کرد، باید منشأ بروز تعارض را دانست. لویس پوندی[60] مهمترین دلایل تعارض در سازمان را به سه دسته تقسیم کرده است:

• منابع محدود: زمانی که منابع سازمان برای تأمین نیازمندی­های واحدها و قسمتهای سازمانی و انجام وظایفشان ناکافی باشد، رقابت برای گرفتن منابع محدود ایجاد می­شود.
• نظارت و کنترل یک طرفه: زمانی که یکی از طرفین درگیر، کارها و فعالیتهای گروه یا واحد دیگری از سازمان را زیر نظر و کنترل گیرد (در حالی که گروه یا واحد دیگر از این دخالت­های بیجا دوری می­جوید.)
• عدم توافق در مورد شیوه کار: زمانی که طرفین درگیر بایستی با یکدیگر کار کنند و همکاری داشته باشند ولی آنان هیچگونه توافقی روی شیوه انجام کار نداشته باشند.

راستیفن رابینز بر اساس یافته­ های تحقیق دلایل بروز تعارض را به سه دسته کاملاً مجزا تقسیم کرده است. (رابینز، 1374، ص 725):