[74] برای نمونه، می توان از سوئد و انگلستان نام برد. بنگرید به: Ibid; p.24. [75] . emotional suffering or intangible harms [76] ماده 294 این قانون دیه را مالی دانسته که به سبب جنایت بر نفس یا عضو به بزه دیده مستقیم یا بزه دیدگان نامستقیم پرداخت می شود. از آنجا که یکی از معناهای «نفس» در زبان فارسی «جان، روان و ذهن» است، می توان گفت که پرداخت دیه هم در آسیبهای بدنی (physical injury)- تا مرگ انسان- و هم در آسیبهای روانی (mental injury) انجام پذیر است. به همین جهت، در فصل نوزدهم از کتاب چهارم همین قانون، برای از میان بردن (زوال) یا کم کردن (نقصان) عقل نیز دیه پیش بینی شده است. ولی قانوگذار حکم «دیه عقل» را زیر عنوان «دیه اعضا» (باب نهم از همان کتاب) آورده و اگر منظور قانونگذار در اینجا همان «مغز» باشد، باز هم قلمرو آسیبهای مغزی از آسیبههای عقلی (روانی- ذهنی) جدا است. [77] بر پایه ای قاعده که خوشبختانه در مواد 9 و 10 قانون مجازات اسلامی 1370 نیز آمده، «استرداد اموال ناشی از جرم» یکی از موضوعهایی است که قانونگذار به دوش مقام قضائی می گذارد و بزه دیده برای به دست آوردن اموال خود به تقدیم دادخواست نیاز ندارد. بنگرید به: آشوری، محمد، آیین دادرسی کیفری؛ جلد اول، ص 233. [78] در این زمینه، نظریه های متعددی از سوی اداره حقوقی قوه قضائیه صادر شده است. برای نمونه در نظریه 6885/7-27/7/1381 چنین آمده:«چنانچه مال موضوع خیانت در امانت عیناً موجود باشد، حتی پس از صدور حکم نیز صاحب مال می تواند از دادگاه صادرکننده حکم کیفری تقاضای صدور حکم به رد مال (عینی) بنماید و نیازی به تقدیم داخواست ندارد.» همچنین به موجب نظریه 3936/7-15/6/1384: «در بزه خیانت در امانت، استرداد عین نیاز به تقدیم دادخواست ندارد ولی مطالبه مثل یا قیمت با تقدیم دادخواست عملی است.» نظریه 6499/7-1/8/1381 نیز در فرضی فراتر از خیانت در امانت استدلال می کند که در مواردی که در مواد قوانین جنایی (مانند قانون مجازات اسلامی) تصریح شده باشد، صدور حکم خسارت نیازمند تقدیم دادخواست نیست. سرانجام شایان گفتن است که در پیشینه قانونگذاری ایران، ماده 132 قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح (9/10/1382) رسیدگی به جبران خسارت و استرداد مال و مانند اینها را ، به طور کلی نیازمند تقدیم دادخواست ندانسته است. [79] این دشواری را هم اکنون در پرونده های «خیانت در امانت» به روشنی می توان دید؛ به گونه ای که شاید کمتر بزه دیده ای را بتوان یافت که بازگرداندن مال مورد خیانت را پس از تخمل سختی های بسیار نوعی حمایت از خود تلقی کند. [80] گفت و گوی رئیس سازمان پزشکی قانونی با روزنامه حمایت؛ ]در[ حمایت، نشریه سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور، ص 6. [81] فرهنگ فشرده سخن؛ ص 1156. [82] همان منبع؛ ص 1535. [83] . Handbook on Justice for Victims…; p.6. [84] . Ibid [85] درباره گسترده و گونه های واکنش های رواین بزه دیدگان در برابر جرم، بنگرید به: Ibid; p.6-8. [86] درباره پیامدهای درد و رنج های عاطفی دگرگون شده به آسیبهای روانی، بنگرید به: بزه دیده و بزه دیده شناسی؛ صص 108-101.