بند دوم: تعدد مادی جرم بر اساس تعدد جرایم ارتکابی………………………………………………….56 بند سوم: موضع قانون مجازات اسلامی سال 1392 نسبت به تعدد مادی جرم……………………58 گفتار سوم: سیر تقنینی تعدد جرم………………………………………………………………………………..60 مبحث اول: قوانین جزایی قبل از انقلاب………………………………………………………………………60 بند اول: قانون مجازات عمومی سال 1304…………………………………………………………………..60 بنددوم: ماده 2 مواد الحاقی به ق.آ.د.ک سال 1311………………………………………………………..62 بند سوم: قانون مجازات عمومی سال 1352………………………………………………………………….64 مبحث دوم: قوانین جزایی بعد از انقلاب………………………………………………………………………66 بند اول: قانون راجع به مجازات اسلامی 1360……………………………………………………………..66 بند دوم: قانون مجازات اسلامی 1370…………………………………………………………………………66 بند سوم: قانون راجع به مجازات اسلامی 1361 و قانون مجازات اسلامی1370………………..67 بند چهارم: قانون مجازات اسلامی 1392…………………………………………………………………….67 فصل دوم: چگونگی مجازات در نظر گرفته در تعدد جرم……………………………………….70 گفتار اول: نظریه های موجود بر اساس موضوع………………………………………………………….71 مبحث اول: نظریه جمع مجازاتها………………………………………………………………………………71 بند اول: محاسن نظریه…………………………………………………………………………………………….71 بند دوم: ایرادات نظریه……………………………………………………………………………………………71 مبحث دوم: نظریه مجازات جرم اشد………………………………………………………………………..72 بند اول: محاسن نظریه……………………………………………………………………………………………72 بند دوم: ایرادات نظریه…………………………………………………………………………………………..72 مبحث سوم: نظریه مجازات شدیدتر از جرم اشد……………………………………………………….73

بند دوم: تعدد مادی جرم بر اساس تعدد جرایم ارتکابی………………………………………………….56 بند سوم: موضع قانون مجازات اسلامی سال 1392 نسبت به تعدد مادی جرم……………………58 گفتار سوم: سیر تقنینی تعدد جرم………………………………………………………………………………..60 مبحث اول: قوانین جزایی قبل از انقلاب………………………………………………………………………60 بند اول: قانون مجازات عمومی سال 1304…………………………………………………………………..60 بنددوم: ماده 2 مواد الحاقی به ق.آ.د.ک سال 1311………………………………………………………..62 بند سوم: قانون مجازات عمومی سال 1352………………………………………………………………….64 مبحث دوم: قوانین جزایی بعد از انقلاب………………………………………………………………………66 بند اول: قانون راجع به مجازات اسلامی 1360……………………………………………………………..66 بند دوم: قانون مجازات اسلامی 1370…………………………………………………………………………66 بند سوم: قانون راجع به مجازات اسلامی 1361 و قانون مجازات اسلامی1370………………..67 بند چهارم: قانون مجازات اسلامی 1392…………………………………………………………………….67 فصل دوم: چگونگی مجازات در نظر گرفته در تعدد جرم……………………………………….70 گفتار اول: نظریه های موجود بر اساس موضوع………………………………………………………….71 مبحث اول: نظریه جمع مجازاتها………………………………………………………………………………71 بند اول: محاسن نظریه…………………………………………………………………………………………….71 بند دوم: ایرادات نظریه……………………………………………………………………………………………71 مبحث دوم: نظریه مجازات جرم اشد………………………………………………………………………..72 بند اول: محاسن نظریه……………………………………………………………………………………………72 بند دوم: ایرادات نظریه…………………………………………………………………………………………..72

در رابطه با انواع انقطاع مرور زمان کیفری دونظر مختلف از سوی علمای حقوق مطرح شده است : 2-3-1-1.انقطاع محدود: در کشورهایی که انقطاع محدودپذیرفته شده مرور زمان فقط برای یک مرتبه قطع می گردد که در رابطه با این موضوع می توان به قانون سابق فرانسه اشاره کرد.قانونگذاردر ماده ی51 قانون مجازات عمومی سابق مدت قبلی مرور زمان هایی که قطع شده ،به حساب نیاورده است.

2-3 -1-2.انقطاع نامحدود:

طبق این نظر مرور زمان ممکن است به کررات قطع شود مخالفان این نظرمعتقدند انقطاع نامحدودبا وضع مرورزمان ( فراموشی جرم *) است، مغایریت داردوهم چنین انقطاع نامحدودسبب می شود که دعوای جزایی فقط با فوت متهم پایان پذیرد. درنتیجه عبارت (مرور زمان های) قبلی مقرر در ماده ی 11 قانون مجازات عمومی،تکرار انقطاع مرور زمان را به رسمیت شناخته است ورویه ی مراجع کیفری نیز برهمین منوال است، اماپذیرش انقطاع مکرر به طور نامحدودغیرمنطقی وبرخلاف مبانی ودلایل ایجاد این نهاد حقوقی است.(دیلمی ، 1384،ص146 ) 2-3 -2تعلیق مرور زمان کیفری : در مواردی که تعقیب یک امرجزایی موکول به اجازه ی مراجع معین یا منوط به رسیدگی وتعیین تکلیف موضوع خاص در مراجع صالح دیگر باشدجریان مرور زمان متوقف می گردد ومدتی که تعقیب امر جزایی به علل مذکور معلق می ماند جزء مدت مرور زمان محسوب نمی شود. بنابراین تعلیق، مانع جریان مرور زمان است. با توجه به دشواری جمع آوری دلایل قضایی وامکان اشتباه قضات، مقنن جز در موارد استثنایی وضروری نباید اجازه ی تعلیق مرور زمان را بدهد. 2-3-2-1.وجه تشابه وافتراق تعلیق وانقطاع مرور زمان کیفری : وجه تشابه از این نقطه نظر است که در هر دو مورد، مدت قبلی به حساب آورده نمی شود. وجه مباینت به این اعتبار است که  در موارد تعلیق هیچ وقت جرم مشمول مرور زمان نمی گردد. در حالی که در موارد انقطاع ممکن است جرم باز هم مشمول مرور زمان شود، زیرا بلافاصله پس از انقطاع، مدت جدیدمرور زمان شروع شده وجریان می یابد. بنابراین اگر ماده ی 173 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی وانقلاب در امور کیفری را شامل تعزیرات بدانیم در این صورت تعلیق مجازات درآن محقق خواهد شد. 2-3-2 -2.علل تعلیق مرور زمان کیفری : علل تعلیق مرور زمان را می توان  به شرح ذیل بیان کرد :   1 .علل قضایی :عللی که به طور موقت مانع تعقیب جرم هستند وجریان مرور زمان را معلق می کنند، مثل تحصیل اجازه برای تعقیب نمایندگان مجلس شورای اسلامی که در صورت عدم حصول اجازه ی تعقیب مرور زمان معلق می شود.  2.علل عملی :بعضی از اموردر عمل مانع تعقیب متهم بوده مرور زمان را معلق می سازد،مثل اشغال کشوربه وسیله ی قوای خارجی در جنگ. 3- علل قانونی : در بعضی موارد طبق دستور مقنن جریان مرور زمان معلق می گردد مثلا در رابطه بامجازات زنان حامله که قانون اجرای شلاق را قبل از وضع حمل ممنوع نموده است آن را مانعی برای اجرای مجازات دانسته است لذا تا رفع مانع مرور زمان ادامه نمی یابدوپس از رفع مانع است که مرور زمان شروع می شود (ماده ی 288 ق. ا. د. ک) 4- جنون ادواری متهم : جنون هرگاه بعد از ارتکاب جرم وقبل از دادرسی عارض شده باشد از علل تعلیق مرور زمان به شمار می آید  .(دیلمی ،1384،ص 145)

2-3-3.آثار مرور زمان کیفری :

مرور زمان نسبت به دعوی اثر دارد ونسبت به جرم اثر ندارد درنتیجه، جرم وصف مجرمانه ی خود را از دست نمی دهد ومرور زمان مانع اجرای قواعد تعدد جرم یا تکرار جرم نیست. آثار تبعی مجازاتی که مشمول مرورزمان قرار گرفته به قوت خودباقی است. اثرمرور زمان قهری است ،زیرا از قواعدآمره ومربوط به نظم عمومی است بنابراین اعمال آن نیاز به درخواست ندارد و مجرم نیز نمی تواند این حکم را نپذیرفته وخواهان تعقیب خود شود. مرور زمان نسبت به همه یکسانی که به عنوان مباشرت، شرکت، ومعاونت در جرم دخالت داشته اند اثر دارد. در این پایان نامه آثار مرور زمان از دوجنبه ی تعلیق وانقطاع مورد بررسی قرار می گیرد.

2-3-3- 1. آثار انقطاع مرور زمان کیفری :

قطع مرور زمان سه اثر دارد :

چ‌ـ ارزش مال مسروق در زمان اخراج از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد. ح‌ـ مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد. خ‌ـ سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد. د‌ـ صاحب مال از سارق نزد مرجع قضائی شکایت کند. ذ‌ـ صاحب مال قبل از اثبات سرقت سارق را نبخشد. رـ مال مسروق قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد. زـ مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق در نیاید. ژـ مال مسروق از اموال سرقت شده یا مغضوب نباشد. [118] – شهید ثانی، پیشین،‌ ج 2، ص 396. [119] – شامبیاتی، هوشنگ، (1385)، حقوق کیفری اختصاصی (جرائم علیه اشخاص)، انتشارات مجد، ج 1، ص 243. [120] – «… و من قتل مظلوماً فقد جعلنا لولیه سلطاناً» سوره اسراء، آیه 33. [121] – عوده، عبدالقادر، پیشین،‌ ج 1، ص 547. [122] – نجفی، محمدحسن، پیشین،‌ ج 42، ص 167. [123]- پیمانی، ضیاءالدین، (بی‌تا)، تفصیل قواعد دفاع مشروع در حقوق جزایی ایران، انتشارات دانشگاه ملی سابق (شهید بهشتی). [124]- بقره، آیه 94. [125]- عوده، عبدالقادر، پیشین،‌ ج 1، ص 476. [126]- محقق حلی، جعفر بن حسن، (1403)، شرایع الاسلام، بیروت، دارالاضواء، ج 4، ص 189. [127]- نجفی، محمدحسن، پیشین،‌ ج 1، ص 651. [128] – تبصره 2 ماده 302 ق.م.ا : «… چنانچه نفس دفاع صدق کند ولی از مراتب آن تجاوز شود قصاص منتفی است، لکن مرتکب به شرح مقرر در قانون به دیه و مجازات تعزیری محکوم می‌شود. [129] – ملاشاهی، علیرضا و محسن تسلیخ، 1393، بررسی فقهی-حقوقی حکم قتل زانی و زانیه توسط شوهر با استناد به بند ث ماده 302 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/2/1، دومین همایش منطقه ای آسیب شناسی قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 (کتاب قصاص)، مراغه، ص192 [130] – عوده، عبدالقادر، پیشین، ج 1، ص 511.

در قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات از جعل اثر یا نقش مهر صحبت نشده، اما با توجه به تعریف جعل و برداشت های حاصل از آن می توان چنین بیان کرد که اگر کسی اثر مهری را بسازد و از آن استفاده نماید ، در صورتی که این قلب حقیقت باعث ایجاد ضرر به شخص،موسسه یا ارگان مورد نظر وی گردد و شباهت اثر مهر با مهر اصلی چنان باشد که مخاطب را به شبهه بیاندازد،جرم جعل محقق شده و برای آن می توان مجازات موجود در مواد قانونی 523 تا 542 از قانون مجازات اسلامی در نظر گرفت و اساس تحقق جرم جعل،فریفتن افراد عادی می باشد تا در نظر آن ها اثر مهر ساخته شده با اصل مهر برابر باشد.[107] 5-4-جعل منگنه منگنه مهر برجسته است که بعضی از ادارات از آن استفاده می کنند.نقوش برجسته آن حاکی از علامت آن نهاد است و چون با جوهر همراه نیست ، می توان گفت کمتر دچار جعل می شود. 5-4-1-جعل فیزیک منگنه ساختن منگنه ادارات و شرکت های عمومی غیر دولتی طبق ماده 528 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات جعل محسوب شده،علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از 6 ماه تا سه سال محکوم می نماید. در صورتی که با علم به جعلی بودن از آن استفاده نماید نیز مشمول همین مجازات خواهد شد. در بند 4 ماده 525 ق.م.ا برای جعل منگنه ای که برای تعیین عیا طلا و یا نقره به کار می رود،علاوه بر جبران خسارت به یک تا ده سال حبس محکوم می شود. ماده 76 مقرر می دارد :« هر نظامی مهر یا منگه یا علامت یکی از نیروهای مسلح و یا ادارات و شرکت هاو سازمانهایی را که مطابق قانون تشکیل شده است جعل کند یا با علم به جعل استعمال نماید علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا پنج سال محکوم می شود». 5-4-2-جعل اثر منگنه در مورد اثر منگنه و ایجاد شکل منگنه چند فرض قابل بحث می باشد. فرض اول:اگر اثر منگنه را به صورت کامل ایجاد کند. فرض دوم: در صورتی که اثر منگنه را به صورت یک چهارم ایجاد کند. فرض سوم:در صورتی که اثر منگنه را به صورت یک دوم ایجاد کند. در مورد فرض اول می توان گفت در صورتی که اثر منگنه به صورت کامل به وجود آورده شود و این قلب حقیقت دارای رکن ضرری باشد و همچنین دیدن این اثر،افراد را به شبهه انداخته و اثر منگنه جعل شده را جای منگنه اصلی تصور کنند،بنابراین می توان گفت جرم جعل محقق شده است. اما فرض دوم و سوم ،در صورتی که یک چهارم و نصف شکل از اثر منگنه به وجود آورد،قلب حقیقت به صورت کامل انجام نشده و همچنین ایجاد شبهه نمی کند. در نتیجه رکن ضرری جرم جعل محقق نشده و در نهایت جرم جعل انجام نپذیرفته است. نتیجه گیری نگاهی به کتابهای لغت و دائره المعارفهای اسلامی و احادیث و روایات، نشان می دهد که واژه های جعل و تزویر از جمله واژههائی هستند که در فرهنگ اسلامی متداول و دارای سابقه ای دیرینه هستند. در قرآن مجید واژه جعل و مشتقات آن بیش از سیصد و پنجاه مرتبه در آیات مختلف و به مفاهیم گوناگون آمده است. کما اینکه واژه تزویر و مشتقات آن نیز قریب به شش مرتبه ذکر شده است. مفاهیم و معانی مجرد واژه جعل به فتح جیم و سکون عین و لام نامیدن، پیدا کردن، آشکار نمودن، آغاز نمودن، نسبت دادن چیزی به سوی چیزی، بزرگ داشتن و گردانیدن، دگرگون نمودن، گمان کردن، منصوب نمودن، قرار داد بستن، دادن و اعطا کردن، خلق کردن، ساختن، قرار دادن، آفرینش، تغییر دادن مبدل ساختن، دگرگون کردن، از حالتی به حالتی دیگر در آوردن، آفریدن، از عدم بوجود آوردن، ایجاد شیء از شیء و تکوین آن . در قرآن، کلمه قلب، با همه مشتقات آن، 168 بار و کلمه تقلب نیز 11 بار، به کار رفته است. خَداع و خادع یعنی حیله