….». در ادامه، در بند «د» این ماده، فاصله­ی زنبورستان از «مراکز تولید ملکه» و «ایستگاه­های پرورش و اصلاح نژاد ملکه» را، به علت اهمیت و تضمین سلامت ملکه­های تولید شده، به صورت جدا و متفاوت تعیین کرده و این فواصل را افزایش داده است: «… د) زنبورداران مهاجر ملزم می­باشند که در زمان پرورش ملکه حداقل، فاصله­ی 3 کیلومتر از مراکز تولید ملکه، و 5 کیلومتر، از ایستگاه­های پرورش و اصلاح نژاد ملکه را، رعایت نمایند.». در تبصره­های 1 و 2 همین ماده قانونی، قانون­گذار به سوءاستفاده­های احتمالیِ زنبورداران اشاره کرده و ممنوعیت از انجام آن­ها را اعلام داشته است: «تبصره 1: زنبورداران مجاز نیستند به منظور اشغال منطقه واستقرار در محدوده­ بیش­تری از مکان تعیین شده، کلنی­های خود را به بنه­های کوچک­تر تقسیم کنند؛ مگر کسانی که بیش از 500 کلنی داشته باشند، که در این صورت مازاد بر این تعداد را می­توانند با رعایت فواصل تعیین شده در محل­های دیگر مستقر نمایند. تبصره 2: قرار دادن کندوهای خالی در منطقه حقی را برای زنبوردار ایجاد نمی­نماید.». در تبصره­ی 3، انعطاف­پذیریِ این ماده را می­بینیم که در شرایط متفاوت ممکن است این فواصل، به صلاحدید مقام مربوطه تغییر پیدا کند: «فواصل اعلام شده در ماده­ی 8[30]، باتوجه به موقعیت جغرافیایی و اقلیمی هر منطقه، رعایت حداقل مشخص شده توسط معاونت بهبود تولیدات دامی استان قابل افزایش است.». 2) فاصله­ی زنبورستان­ها از دیگر بهره­بردارانِ محیط زیست در برخی مناطق، به علت پوشش گیاهی مناسب و متراکم، بهره­وری­های دیگری صورت گیرد که از نمونه­ی آن می­توان استفاده­ی دامداران برای چرای دام­های خود، نام بردو یا اشخاص حقوقیِ خصوصی که امتیاز بهره ­برداری از جنگل را به دست می­آورند نیز می ­تواند مثال مناسبی باشد؛ که قانون­گذار در ماده­ی 6 این قانون، حقوق دامداران وبهره برداران قانونی، و متعاقبا حقوق زنبورداران مهاجر را مورد حمایت خود قرار داده: « در مراتع و جنگل­ها و صحراهای شهد خیز کشور می­بایست استقرار کندوها با رعایت حقوق دامداران وبهره برداران قانونی صورت پذیرفته و افراد ( حقیقی و حقوقی) حق تعرض و جلوگیری از اسکان زنبورداران مهاجر را ندارند …..»، که ممکن است گروه اول در فعالیت­های خود، توسط زنبورداران، دچار محدودیت شوند و گروه دوم، جهت استقرار در زنبورستانِ مورد نظرِ خود، علاوه بر دیگر بهره­برداران و یا افرادِ بومیِ آن منطقه، توسطِ زنبوردارانِ بومی نیز مورد تعرض واقع شوند. 3) استقرار زنبورستان در باغات و مزارع کشاورزی تاثیر زنبورعسل در تسریع و افزایش گرده افشانی، تولیدِ محصولاتِ بیشتر و با کیفیت­تر را به دنبال دارد که این امر باعث می­شود، باغداران و زارعین کشاورزی، در زمان گرده­افشانی، کندوهایی را اجاره کنند و بابت این اجاره، مبلغ قابل توجهی به زنبوردار می­ دهند. متاسفانه در ایران، خلاف این رویه را می­بینیم که باغداران برای دور کردن زنبورهای مجاورِ خود حتی دست به تخریبِ آن­ها هم می­زنند و بر این باورند که زنبور، که شهد گیاهان را برداشت می­ کند، باعث کم محصولی می­شود!. قانون­گذار، بعد از سال­ها در قانون برنامه­ی کوچ، سعی بر این داشته است که این امر را نهادینه کند و استقرار یک زنبورستان در کنار باغات را بر طبق مقرراتِ پیش ­بینی شده، ساماندهی کند: «استقرار زنبورستان­ها در باغات و مزارع کشاورزی به منظور گرده­افشانی درجهت افزایش ارزش افزوده­ی محصولات زراعی و باغی، با رعایت مقررات ابلاغی ازسوی سازمان جهادکشاورزی استان محل زنبورستان، صورت خواهد پذیرفت.» (ماده7). 4) فاصله­ی زنبورستان از روستاها به طور کلی، استقرار زنبورستان در مجاورت محل مسکونی ممنوع می­باشد و علت آن هم، خاصیت زنبورعسل در گروهی حرکت کردن و نیش زدن است که موجب آزار ساکنین می­شود و با وجود زنبورعسل در مکانی، همواره هراس افراد را به دنبال دارد. به همین دلیل، ماده­ی 9 محل مسکونیِ روستایی را که قاعدتا در مناطق سرسبز و با پوشش گیاهی هستند را، به این ترتیب مورد حمایت خود قرار داده: «زنبورداران مهاجر حق استقرار زنبورستان خود تاشعاع 2000متری از روستاهائی[31] که دارای حداقل500 کلنی زنبور باشند را ندارند.».

ب) استقرار در مجاورت واحد صنعتی:

بر اساس ماده 2 ضوابط و معیارهای استقرار واحدها و فعالیت­های صنعتی و تولیدی[32]، تولیدات کشاورزی جزو صنایعی است که تا حدودی منبع آلایندگی دارند، از این­رو، بر اساس صدر ماده 3: «صنایع براساس شدت و ضعف ‌آلودگی و دیگر مسایل زیست‌محیطی در گروه­های ذکر شده در ماده (۲) این تصویب‌نامه در رده‌هایی با مشخصات زیر قرار می‌گیرند: ….». در این مصوبه، صنایع متفاوت، بر اساس میزانِ درصدِ آلایندگی، دسته بندی شده است[33] که واحد بسته بندیِ عسل، با شماره ردیف 1110 در رده­ی 1 (الف)، قرار گرفته است که با توجه به ماده 3 این مصوبه: «… واحدهای این رده مجاز می‌باشند تا در کاربری­های صنعتی، کارگاهی و یا تجاری داخل شهرها و روستاها یا مکان­های صنعتی مجاز خارج از محدوده­ مصوب شهری و روستایی استقرار یابند…»

گفتار دوم: پیشگیری از تخلفات ارتکابی در تولید و عرضه­ی محصول

علاوه بر امکان ارتکاب تخلفات گوناگون در زمینه­ پرورش زنبورعسل، به طور خاصه، در مورد محصولات زنبورعسل، بحث مفصل­تری وجود دارد که اهم آن عسل می­باشد؛ که ضمن لزوم رعایت استاندارد محصول تولید شده، جهت عرضه به مصرف ­کننده، می­بایست از ورود محصولات نامرغوب که سلامتی افراد جامعه را به شدت به مخاطره می­اندازد نیز، جلوگیری به عمل آید. لذا در این گفتار به دو مبحث ذکر شده می­پردازیم تا بسنجیم قانون­گذار، تا چه حدی به صورت افتراقی جرایم ارتکابی در این زمینه را مورد توجه خود و حمایت خود قرار داده است.

بند اول: رعایت استاندارد عسل