2-1   مقدمه

در این فصل به بررسی ادبیات تحقیق و پیشینه انجام شده در حوزه موضوع تحقیق پرداخته شده است. ابتدا مفاهیم و نظریات مرتبط با انگیزش به عنوان متغیر وابسته تحقیق در سه بخش نخستین نظریات انگیزش، نظریه های معاصر انگیزش و نظریه های فرآیندی انگیزی مرور شده است.  سپس نظریات مرتبط با متغیر مستقل تحقیق(سبک رهبری) مورد بررسی قرار گرفته انواع سبک های رهبری  و عوامل موثر بر آن تشریح گردیده است. در نهایت نیز پیشینه های تحقیق در دو قسمت تحقیقات داخلی و تحقیقات خارجی مرور شده است.

2-2       مفاهیم و تعاریف نیاز و انگیزه

نیاز یک احساس است اما محرک یا انگیزه حاوی اقدام و عمل بوده و نیرویی زائیده و برخاسته از نیاز می باشد . نیاز در فرد ایجاد محرک کرده و محرک باعث می شود فرد به سمت هدفی یا اهدافی برای ارضای نیاز خود حرکت کند و انگیزش اتفاق بیفتد. برخی از نیازها مثل نیازهای جسمانی ، نیاز به آب و هوا و غذا در زمره نیازهای اولیه و برخی نیازهای دیگر از جمله نیاز به احترام، قدرشناسی، موفقیت، دوستی، احساس همبستگی، با دیگران و خودشکوفایینیازهای ثانویه تلقی می شوند .نیازها پیچیده ترین فرآیند زندگی انسانها محسوب می شوند . (الوانی، 1374: 153) الوانی به نقل از آیرنگ و میلی ( 1972 ) آورده است نیاز در فرد ایجاد تنش می نماید و شخص برانگیخته      می شود تا اعمالی را برای کاهش تنش انجام دهد . اصطلاح انگیزش نخستین بار از واژه لاتین موو که به معنی حرکت است گرفته شد. انگیزه را چرایی رفتار گویند. به عبارت دیگر هیچ رفتاری را فرد انجام نمی دهد که انگیزه ای یا نیازی محرک آن نباشد. انگیزش انسان اعم از خودآگاه یا ناخودآگاه،  ناشی از نیازهای اوست. بنابراین در تعریف انگیزه می توان گفت: انگیزه یا نیاز عبارت است از حالتی درونی و کمبود یا محرومیتی که انسان را به انجام یک سری فعالیت وا می دارد (سید جوادین ، 1386 : 455). تعریف دیگر انگیزه به این شکل می باشد؛ «میل به کوشش فراوان در جهت تامین هدفهای سازمان به گونه ای که این تلاش در جهت ارضای برخی از نیازهای فردی  سوق داده شود» (استیفن پی رابینز، 1377 :326) یکی از وظایف اولیه مدیر فراهم نمودن موجبات انگیزش کارکنان در سطح بالایی از عملکرد است. یعنی مدیر باید اطمینان پیدا کند که افراد کار می کنند، بطور منظم سرکار حاضر می شوند و سهم مثبتی از رسالت سازمان دارند. عملکرد شغلی به توانایی، محیط و همچنین انگیزش مرتبط است (محمدزاده و مهروژان، 1375: 120) انگیزش یک فرآیند زنجیره‌ای است که با احساس نیاز یا احساس کمبود و محرومیت شروع می شود، سپس خواست را به دنبال می آورد و موجب تنش و کنش بسوی هدفی می شود که محصول آن، رفتار نیل به هدف است. توالی این فرآیند ممکن است منجر به ارضای نیاز شود. بنابراین انگیزه ها موجب تشویق و تحریک فرد به انجام یک کار یا رفتار می شود در حالی که انگیزش یک خواست کلی را منعکس می نماید. در تمام تحقیقات انگیزش هنوز جایگاه تنبیه و تشویق به عنوان انگیزه های بسیار قوی مطرح می باشد و در این رابطه پول به عنوان ابزاری برای اعطای پاداش مطرح بوده، اما تنها عامل انگیزشی نیست (سید جوادین، 1386: 456) انگیزه ها که گاهی اوقات به نیازها و خواسته های درونی تعبیر می شود در درون انسان قرار دارند و دلائل رفتار می باشند . انگیزها به سوی اهداف طی طریق می کنند که ممکن است از روی شعور خودآگاه یا نیمه آگاه باشد . انگیزه ای محرک رفتار است که دارای بالاترین و شدیدترین قدرت باشد . چنانچه نیاز یا انگیزه ای ارضا شود یا از ارضای آن ممانعت بعمل آید قدرت آن انگیزه یا نیاز کاهش می یابد. توقع و دسترسی هم بر شدت یک انگیزه یا نیاز تاثیر می گذارد . توقع عبارت است از جمع تجارب گذشته که این تجربیات می تواند واقعی باشد یا جایگزین . بحث های عمده ساختار یک الگوی عمومی انگیزش عبارتند از :