ج- نظریه عدم ادغام اجتماعی و ترس از جرم زنان

عدم ادغام اجتماعی، بنا به تعریف گیدنز، شرایطی است که جامعه بر اثر مجموعه‌ای از محرومیت‌ها و ناکامی‌ها، برای فرد یا گروه‌های خاصی در جامعه فراهم می‌کند، به طوری که مانع فعالیت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آنها می گردد. به این ترتیب عدم ادغام اجتماعی یک فرایند چند بعدی و پیچیده است که با نبود یا کمبود قوانین حمایتی، فعالیت‌های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی همراه می‌باشد. عدم ادغام اجتماعی و حاشیه ای بودن زنان بر هویت اجتماعی آنها تأثیر بسیاری دارد. این رویکرد ترس زنان را بیش تر متأثر از مناسبات جنسیتی مانند حاشیه‌ای بودن و فرودستی منزلتی آن‌ها در فضاهای اجتماعی می داند.

د- نظریه تجربه بزه دیدگی و ترس از جرم زنان     

نظریه بزه دیدگی بیان‌گر تأثیر تجربه بزه‌دیدگی مستقیم و غیر مستقیم بر ترس از جرم است. باید توجه داشت که تجربه قبلی جرایم خشونت آمیز شامل تعرض جنسی تا جرایم غیر خشونت آمیز نظیر مزاحمت تلفنی و یا تنه زدن در خیابان را شامل می‌شود. وار در آثار خود تأکید می ورزد که تجربه قبلی جرایم می تواند به شکل غیرمستقیم بر ترس تأثیر بگذارد. در این زمینه کین هم عقیده دارد که تجربه حملات و تعرضات خاص نسبت به سایر عوامل به شکل بهتری ترس از جرم را تبیین می‌کند. حتی در کنار حملات و آزار‌های فردی جدی نظیر تعرض جنسی، سایر تعرضات مانند تهدید به این امر، تعقیب شدن، مواجهه با مردان عورت نما و مزاحمت تلفنی و. . . نیز موجب ترس زنان می‌شود. در این رویکرد صرف بزه دیدگی فرد ملاک اصلی ترس نیست، بلکه آگاهی مستمر از حوادث و ارتباط با قربانیان جرایم و همچنین مشابهت‌های جنسی، سنی، موقعیتی با فرد قربانی و قرار گرفتن در شرایط مشابه قربانیان جرایم، در افزایش ترس از جرم مؤثر است. بنا به پژوهش‌های انجام شده زنان 35 ساله یا بالا که تجربه بزه دیدگی نداشته‌اند به ترتیب 54 درصد و 64 درصد احساس ناامنی و ترس از جرم دارند و در صورتی که یک بار تجربه بزه دیدگی داشته باشند، در همان ترتیب سنی، این عدد به 63 درصد و 77 درصد می رسد. تجربه یک نوع از بزه دیدگی به احتمال زیاد منجر به آگاهی بیش تری از سایر انواع بزه دیدگی می‌شود و در نتیجه سطح ترس از جرایم و تغییر فعالیت‌های روزمره را به همراه خواهد داشت. برای مثال یکی از زنان در مصاحبه اعلام کرده است که او نمی‌تواند خوابگاه خود را ترک کند و اغلب کلاس‌های خود را از دست می‌دهد، زیرا بعد از آن که مورد تجاوز و آزار و اذیت جنسی قرار گرفت، می‌ترسد به مکان‌های عمومی برود. این یافته‌ها به وسیله نتایج تحقیقات اولیه مبنی بر این که بزه دیدگی اولیه یک عامل قوی بر احساس خطر و ترس می‌باشد، تأیید می‌شود. یافته‌ها نشان می‌دهد کسانی که بیشتر در معرض بزه دیدگی قرار دارند مانند مردان جوان، به نسبت سایرین کمتر از جرم می ترسند و در مقابل کسانی که کمتر در معرض بزه دیدگی هستند، ترس بیش تری را گزارش می‌دهند، چنین یافته‌هایی ما را به الگوی بزه دیدگی غیر مستقیم رهنمود می‌کند. بر اساس نظریه بزه‌دیدگی غیر مستقیم چنان چه روابط اجتماعی عمدتاً تحت تأثیر ساختار اجتماعی و اقتصادی جامعه محلی باشند، میزان ترس از جرم تغییر معناداری را نشان می‌دهد. در این رابطه بورسیک و گراسمیک اظهار می‌دارند که روابط دوستانه و خانوادگی، انتقال اخبار بزه دیدگی و رویداد‌های جنایی را سرعت بخشیده و باعث افزایش ترس از جرم می‌شود. براساس یافته‌های محققان زنان در مقایسه یا مردان بیش تر از وقایع جنایی و همچنین تجربیات بزه دیدگی خود گفتگو می‌کنند، علاوه بر این چنان چه آنها خبر جنایی مورد توجهی را مطالعه و یا از آن باخبر شوند، در 70 درصد از موارد آن را در خانواده یا در میان دوستان نزدیک خود بازگو خواهند کرد.

هـ – نظریه اعمال روزمره و ترس از جرم زنان

مطابق رهیافت شیوه زندگی، علل بزه‌دیدگی برخی افراد شیوه زیستن آنهاست که آنها را در معرض تهاجم بیشتری قرار می‌دهد. رفت و آمد در هنگام شب، همنشینی و مجاورت با بزهکاران، حضور در مکان‌های نامناسب و فاقد امنیت و نظارت، در شهرهای بزرگ از شیوه‌های زندگی است که نرخ بزه دیدگی زنان را افزایش می دهد. برای مثال؛ تجاوز و سرقت در فصل گرم سال بیش تر است، زیرا در طول فصل گرم سال زنان وقت زیادی را در بیرون از خانه می‌گذرانند در نتیجه بزه کاران فرصت و موقعیت بیش تری برای حملات جنسی به زنان پیدا می‌کنند، علاوه بر این موقعی که خارج از خانه هستند احتمال زیادی وجود دارد که پنجره‌ها را باز گذارند و نرخ سرقت از منازل نیز افزایش یابد. از نگاه نظریه اعمال روزمره زنان به دلیل وضعیت ظاهری و روحی خاص خود همواره در معرض قربانی شدن قرار دارند. طبق این نظریه، جنس زن ماهیتاً دارای خصوصیاتی است که او را در معرض خطر قرار می دهد.

و- بازتاب رسانه ای و ترس از جرم زنان            

رسانه‌های گروهی می‌توانند رویدادها و وقایعی را مهم تعریف نموده و افکار عمومی را متوجه آن نمایند و یا بر عکس موضوعات مهم را فاقد ارزش و اعتبار نشان دهند. البته میزان اثر بخشی رسانه‌ها بر مخاطبان به عواملی مانند سن، جنس، وضعیت اجتماعی و اقتصادی افراد بستگی دارد. رسانه‌ها گاه ترس غیر عقلانی را از طریق افراط در پوشش خبری جرایم ایجاد می‌کنند. حضور وسیع رسانه‌ها و گزارش‌های خود درباره جرایم این پنداشت را در شهروندان به وجود می آورد که جرایم در حال رشد است و به این ترتیب بر حضور استفاده آنان از مکان‌های عمومی و خصوصی تأثیر می‌گذارد. در جوامعی که زنان آن بخش وسیعی از اوقات فراغت خود را صرف استفاده از رسانه‌های جمعی می‌کنند، ترس از جرم در میان زنان گسترش خواهد یافت. کانل بر آن است که یکی از معیارهای انتخاب خبر، جنسیت است و نمایش جنسیت در رسانه‌ها موجب تولید یک سری از الگوهای رفتاری می‌شود که ممکن است نمایش خشونت علیه زنان، یک راه مناسب برای اثبات مردانگی در موقعیت خاص باشد. می‌توان گفت رسانه از زبانی برای بیان اخبار حوادث استفاده می‌کند که نشان دهنده خشونت مردان علیه زنان است. چنین بیانی ترس از جرم زنان را افزایش می دهد و باعث محدودیت‌های فعالیت آنها خواهد شد. براساس بررسی‌های به عمل آمده، رسانه‌های جمعی به ویژه مطبوعات، جرم‌هایی را که ماهیت جنسی دارند، بیشتر گزارش می‌دهند و از این طریق تصاویر کلی جرم را به طور تحریف شده به مردم عرضه می‌کنند. نکته قابل تأمل این امر است که به استناد این گزارش‌ها، مطبوعات، به طور مستمر جنسیت را با خشونت مرتبط می‌کنند و این مسأله همچنان که در یکی از نتایج تحقیق «سنجش میزان تأثیر نشریات زرد در کاهش احساس امنیت و سلامت روانی زنان تهران» به دست آمد، عواقب زیر را برای زنان به بار خواهد آورد :

• تقلیل میزان اعتماد زنان به دیگران؛
• افزایش وحشت از وقوع حوادث و اتفاقات ناگوار برای آنها؛
• ترس و وحشت از مورد حمله و تجاوز قرارگرفتن؛
• افزایش ترس زنان از افراد شرور.

• سهم عمده در مشخص کردن مهارتهای آتی مورد نیاز و چگونگی تحقیق آنها
• اجرای برنامه های مستمر در زمینه ارتقای مداوم مهارتهای کارکنان(وایلز، 1384).

  2-3-6-2) نتایج و فواید آموزش اثربخش نتایج و فواید آموزش موثر را می توان به صورت زیر عنوان کرد:

• افزایش مهارتهای کارکنان
• توانا کردن افراد برای پذیرفتن مسئولیتهای در حال و آینده
• ایجاد شرایط انتخاب بهترینها برای احراز مشاغل
• افزایش بهره وری بیشتر در افراد
• بهبود روحیه کاری افراد
• بالفعل نمودن تواناییها بالقوه افراد و شکوفایی استعدادهای آنها
• افزایش سود و کاهش هزینه ها در طول زمان (محمدی، 1382).

مسلم است که بدلیل محدودیتهای موجود در سازمان از نظر مالی ، زمانی ، امکانات قابل دسترسی و کاربردی، عدم وجود افراد متخصص و باتجربه در مسائل آموزشی و….ایجاد شرایط ایده آل در سازمان که یک سیستم آموزش اثربخش با تمام ویژگیهای لازم را پشتیبانی و اجرا نماید ، در بسیاری از  موارد با مشکلاتی روبرو خواهد شد ولی بدلیل اهیمت بسیار زیاد و حیاتی مساله آموزش در رشد کارکنان و بطبع آن رشد و توسعه سازمان ، مسئولین و به ویژه مدیریت ناگزیر هستند شرایط لازم را در جهت اجرای آموزش اثربخش و رسیدن به اهداف آن فراهم نمایند. 2-3-7) عوامل ناکامی سازمانها در آموزش کارکنان اینکه سازمانها دچار فقر یادگیری هستند امری تصادفی نیست. روشی که سازمانها براساس آن طراحی می‌شوند و طریقی که مشاغل افراد تعریف می‌‌گردد و راهی که به همه آموخته شده که چگونه فکر کنند و چگونه عمل کنند ، همه به نوعی در به وجود آمدن ناتوانی در یادگیری در سازمان مؤثر است. در این حالت حتی با تمام تلاشهای انجام گرفته در جهت طراحی و پیاده سازی برنامه‌های آموزشی این ناتوانیها تأثیرگیری خود را خواهد گذاشت. یکی از مهمترین عوامل مؤثر در ناتوانی سازمانها در آموزش کارکنان منحصر کردن افراد در شغلشان است. اگر افراد در سازمان نسبت به یک شغل متمرکز گردند. مسئولیت بسیار کمرنگی نسبت به نتایج حاصل در کل مجموعه و عملکرد تمامی افراد سازمان احساس می‌کنند. یکی دیگر از عوامل ناتوانی این است که زمانی که به کار بدرستی صورت نمی‌گیرد کارکنان تقصیر را متوجه اشخاص یا چیزی بیرون از خود می‌دانند و این امر باعث می‌گردد کارکنان در حل مسائل موفق عمل ننمایند و کارکنان نسبت به وظایف خود احساس مسئولیت کافی را نداشته باشند و شجاعت قبول اشتباهات خود و قدرت استفاده از تجربیات گذشته را ندارند. از دیگر عوامل عدم تشخیص بموقع تغییرات محیط درون و برون سازمان است. معمولاً سازمانها موجب خطرهای آنها می‌شوند و در آن صورت بلافاصله عکس العمل نشان می‌دهند ولی هیچ وقت متوجه تأثیرات سوء و خطراتی که به تدریج و آرام صورت می‌گیرد و آهسته سازمان را رو به افول می‌کشانند نمی‌شود(اخوان، 1385).

همان‌طور که می‌دانید مشاغل مختلف در محیط‌های متفاوت انجام‌گرفته و عوامل متعددی مثل رضایت کلی از شغل، رضایت از درآمد، رضایت از محیط فرهنگی شغلی و رضایت از روابط با همکاران که در محیط کاربر سلامت افراد مؤثر می‌باشد. همچنین عوامل متعددی نیز باعث بر هم خوردن سلامت روان افراد می‌شوند که از جمله آن‌ها می‌توان به عدم رعایت عدالت، فراهم نبودن فرصت‌های شکوفایی برای افراد و وجود تبعیض‌های غیرمنطقی اشاره نمود. (هاشمی و همکاران 2007، 64- 56، کاپلان[33] و همکاران) بنابراین توجه به‌سلامت روان در تمام عرصه‌های زندگی مانند زندگی فردی، اجتماعی و شغلی حائز اهمیت بوده و یکی از زمینه‌هایی که توجه به‌سلامت روان در آن حائز اهمیت می‌باشد، شغل و حرفه است. (ایلو 2008) 2-3-3 تاریخچه بهداشت شغلی (حرفه‌ای): اولین فردی که آثار ارزشمندی در مورد بهداشت حرفه‌ای از خود به‌جا گذاشته است طبیبی به نام اگریکولا از ناحیه ساکسونی ایتالیا بود که او کتابی دوازده جلدی راجع به اکتشافات و استخراج فلزات، ابزار کار، حوادث و بیماری‌های ناشی از کار و … نوشت که آن کتاب در سال ١۵۵۶ منتشر شد. بعد از او در سال ١۵۶٧ پزشک دیگری به نام پاراسلسوس اهل سوئیس کتابی درباره بیماری‌های وابسته به شغل در بین کارکنان معدن ذوب و فلزات منتشر کرد و در سال ١۶٣٣ پدر طب کار، رامازینی چشم به جهان گشود که وی یکی از پیش‌قدمان بزرگ قرن ١٧ درزمینهٔ بهداشت حرفه‌ای می‌باشد و کتاب معروفش درباره بیماری‌های حرفه‌ای در سال ١٧٠٠ میلادی منتشر گردید. ( سایت بهداشت حرفه ای قم 1393) 2-3-4 خلاصه‌ای از وقایع‌نگاری سلامت شغلی درگذر تاریخ: ١٨١۵ میلادی: نخستین قانون ایمنی به‌وسیلهٔ ادارهٔ معادن در امریکا به تصویب رسید که بر پایه این قانون لازم شد هر معدن دارای دو راه خروج باشد تا در صورت ریزش و بسته شدن یکی از آن‌ها، راه خروج دیگر باز باشد. ١٨٣٣ میلادی: نخستین قانون صنایع در انگلستان به تصویب رسید. تا پیش از تصویب این قانون، ١٢ ساعت کار در روز اجباری بود. ١٨۶٧ میلادی: نخستین برنامهٔ بازرسی صنایع به‌وسیلهٔ مسئولان دولتی در ایالت ماساچوست امریکا تدوین شد. ١٩١۴: در امریکا، دفتر بهداشت و سلامت در صنایع، به‌وسیلهٔ اداره خدمات بهداشت همگانی تأسیس شد. این مرکز پس از چندین بار تغییر نام در سال ١٩٧٠ به نام موسسهٔ ملی ایمنی و بهداشت شغلی (NIOSH) نام‌گذاری شد. ١٩٣١ میلادی: نخستین الگوی علمی دربارهٔ علل بروز حوادث، به‌وسیلهٔ هانریش ارائه گردید. ١٩۵۶ میلادی: برنامه‌های پیشگیری از حوادث به‌وسیله اداره بهداشت همگانی امریکا ارائه گردید. ١٩۶٨ میلادی: جانسون، رییس‌جمهور وقت امریکا لزوم برپایی قوانین دولتی ایمنی و بهداشت را اعلام کرد. ١٩٧٠: در زمان ریاست جمهوری نیکسون، قانون یادشده به تصویب رسید که موجب ایجاد ادارهٔ ایمنی و بهداشت شغلی (OSHA) وموسسهٔ ملی ایمنی و بهداشت شغلی (NIOSH) گردید.(ارقامی 1385،20- 18)       2-3-5 تعریف بهداشت شغلی (حرفه‌ای): بهداشت حرفه‌ای به معنی علم و فن پیشگیری از بیماری‌های ناشی از کار و ارتقای سطح سلامتی افراد شاغل از طریق کنترل عوامل زیان‌آور محیط کار می‌باشد. این رشته که در طول دو دهه گذشته اسامی متعددی از قبیل حفاظت و بهداشت‌کار، حفاظت فنی و بهداشت صنعتی را دارا بوده، در سال‌های اخیر به جهت گستردگی حوزه فعالیت‌های آن، همه مشاغل را اعم از تولیدی یا غیر تولیدی، صنعتی یا غیر صنعتی، تحت پوشش قرار داده و با نام بهداشت حرفه‌ای در چهار بخش کشاورزی، معدن، خدمات و صنعت فعالیت می کند به‌طورکلی می‌توان بیان نمود که اهداف بهداشت حرفه‌ای تأمین، حفظ و ارتقای وضعیت جسمی، روحی و روانی فردی و اجتماعی کارکنان همه مشاغل، پیشگیری از بروز بیماری‌ها و حوادث ناشی از کار و انتخاب کارگر متناسب با شغلی که قابلیت انجام آن رادار است، می‌باشد. فعالیت‌های بهداشت حرفه‌ای در همه سازمان‌ها شامل دو بخش ایمنی و بهداشت محیط کار است که در بخش ایمنی، شناسایی خطرات محیط کار و چگونگی کنترل آن‌ها موردبررسی قرار می‌گیرد و شامل موضوعات متعددی از قبیل ایمنی کار در مشاغل جوشکاری، تراشکاری، نجاری، غواصی، کار در ارتفاعات، حفر چاه و تونل، ایمنی ساختمان و ساختمان‌سازی، ایمنی ماشین‌آلات و ابزار، ایمنی برق، ایمنی حریق، ایمنی معدن و غیره می‌باشد؛ و در بخش بهداشت محیط کار نیز باهدف پیشگیری از بیماری‌های ناشی از کار، عوامل زیان‌آوری چون عوامل فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی، ارگونومیکی، مکانیکی و عوامل روانی محیط کار مورد شناسایی، اندازه‌گیری، ارزشیابی و درنهایت کنترل قرار می‌گیرد. در بحث عوامل روانی، به‌طورکلی کلیه عواملی که موجب بروز استرس‌ها و اختلالات روحی و روانی در محیط کار می‌شوند مورد شناسایی و کنترل قرار می‌گیرند. بنا به اهمیت تأثیر عوامل روانی در میزان کارایی و بهره‌وری افراد، در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و صنعتی، روانشناسی کار از اهمیت خاصی در جهت افزایش مهارت‌ها، سطح کارایی افراد و درنتیجه بهره‌وری، برخوردار است و فارغ‌التحصیلان آن پس از جذب در محیط‌های کار در غالب گروه بهداشت حرفه‌ای نقش مهمی را در افزایش بهره‌وری ایفا می‌نمایند. همچنین روانشناسان صنعتی علاوه بر تجزیه‌وتحلیل مشکلات اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی کارگران با ایجاد محیط کاری سالم و بانشاط، سعی می‌کنند تا از طریق ارائه و انجام تست‌های گوناگون، امکان جذب و استخدام نیروی کار مناسب را فراهم آورند، درواقع می‌توان این‌طور بیان نمود که این افراد سعی در کشف انگیزه‌ها، استعدادها و ویژگی‌های لازم هر شغل بوده و افراد را جهت استخدام متناسب با مقتضیات شغلی هر حرفه راهنمایی می‌کنند. (سایت بهداشت محیط ایران 1393)

قاعده کلی تفسیر 1. یک معاهده به حسن نیت و منطبق با معنای معمولیای که باید به اصطلاحات آن در سیاق عبارت و در پرتو موضوع و هدف معاهده داده شود، تفسیر خواهد شد. 2. به منظور تفسیر یک معاهده، سیاق عبارت، علاوه بر متن که شامل مقدّمه و ضمائم نیز میشود، مشتمل است بر: الف. هرگونه توافق مربوط به نعاهده که بین کلیه طرفهای معاهده در ارتباط با انعقاد آن حاصل شده است؛ ب. هر نوع سندی که توسط یک یا چند طرف در ارتباط با انعقاد معاهده تنظیم شده و توسط طرفهای دیگر به عنوان سندی مربوط به معاهده پذیرفته شده است. 3. همراه با سیاق عبارت، به موارد زیر نیز توجه خواهد شد: الف. هرگونه توافق آتی بین طرفهای معاهده در خصوص تفسیر معاهده یا اجرای مقرّرات آن؛ ب. هرنوع رویّه بعدی در اجرای معاهده که مؤیّد توافق طرفهای معاهده در خصوص تفسیر آن باشد؛ ج. هر قاعده مرتبط حقوق بین الملل که در روابط بین طرفهای معاهده قابل اجرا باشد. 4. در صورتی که ثابت شود قصد طرفهای معاهده معنای خاصّی از یک اصطلاح بوده است، همان معنی به اصطلاح مزبور داده خواهد شد. ماده  32 وسائل تکمیلی تفسیر از وسائل تکمیلی تفسیر، من جمله کارهای مقدماتی و اوضاع و احوال ناظر بر انعقاد معاهده میتوان به منظور تأیید معنای متّخذ از اجرای ماده  31، و یا تعیین معنای معاهده در صورتی که تفسیر آن طبق ماده  31، الف. معانی مبهم یا بی مفهوم القا کند؛ یا ب. منجر به نتیجهای شود که آشکارا بی مفهوم یا نا معقول باشد، استفاده نمود. ماده  33 تفسیر معاهداتی که به دو یا چند زبان اعتبار دارند 1. وعتی که اعتبار معاهده ای به دو یا چند زبان تصدیق شده باشد، متن آن در هر یک از زبانها به نحو یکسان معتبر خواهد بود مگر آنکه معاهده مقرّر نماید، یا طرفهای معاهده توافق کنند که در صورت اختلاف، متن معیّنی ملاک خواهد بود. 2. متن معاهده به زبانی غیر از زبانهایی که اعتبار معاهده به آنها تصدیق شده است تنها در صورتی معتبر محسوب خواهد شد که معاهده آن را پیشبینی کرده باشد، یا طرفهای متعاهد آنگونه که توافق کرده باشند. 3. اصل بر این است که اصطلاحات یک معاهده در تمامی آن،دارای معنای واحدی هستند. 4. بجز مواردی که متن خواصی به موجب بند 1 ملاک قرار میگیرد، چنانچه مقایسه متون معتبر معاهده اختلافی را در معنی نشان دهد که از طریق اعمال موادّ 31 و 32 قابل رفع نباشد، معنایی برگزیده خواهد شد که نظر به موضوع و هدف معاهده بهترین تلفیق را بین متون مزبور بر قرار میسازد.

الف. جرایم جنسی که شامل زنا (زنای محصنه یا زنای با محارم یاتجاوز به عنف یا زنای غیر مسلمان با زن مسلمان ) و لواط است. ب. جرایم علیه دین و امنیت اجتماعی که شامل محاربه و ارتداد است. ج. جرایم تکرار جرم، همچون اجرای سه حد زنا و تکرار برای بارچهارم که در بار چهارم اعدام می شود. (9) و…. 3. اعدام تعزیری: (مجازات مرگی که از طرف حاکم معین می شود). بیشتر فقهای شیعه اعتقاد دارند که اصل در تعزیر ما دون حد است ; ولی برای عدول از این اصل و اجرای مجازات بالاتر از حد می توان به یکی ازسه علل زیر استناد کرده، اعدام تعزیری را جایز شمرد. این علل عبارت است از: مصلحت فرد و جامعه ; قیام در مقابل افساد فی الارض و نهی ازمنکر. در میان فقهای اهل سنت نیز اختلاف هست ; اما در برخی موارد، اعدام تعزیری را پذیرفته اند. (10) در مورد اعدام، به ویژه اعدام قصاصی و حدی، مبانی حقوق کیفری اسلام با مبانی حقوق غربی ماهیتا متفاوت است، چرا که در این نوع اعدام ها، قانونگذاری به قانون خدای متعال منحصر است و این بامکاتب حقوقی غربی متفاوت است که انسان را قانونگذارمطلق قرارداده اند. بر اساس مبانی ایدئولوژیک اسلامی، قانون خدا از روی علم واطلاع کامل و جامعی است که از انسان و محیط پیرامون وی دارد; از این رو به گونه ای وضع شده است که تا ابد به تغییر نیاز نداشته باشد. از این رو انسان جز در شرایط و ضوابط پیچیده و دانستن حکمت قطعی وضع قانون خدا، حق تغییر را در قانون خدا ندارد; اما قوانین موضوعه بشری، به دلیل اطلاعات ناقص که ناشی از ادراک ناقص بشر از جوانب پیچیده زندگی انسانی است (همچنان که دانشمندان نیز اعتراف کرده اند، انسان موجود نا شناخته است )، با گذشت زمان و ادراکات جدیدی که بشر ازجهان پیرامون خود می یابد، تغییر می کند. به همین دلیل روزی به صورت افراطی، به وضع مجازات اعدام، حتی برای جرایمی مثل سقطجنین می پردازد و به همین جرم، زنی را در شربورک فرانسه اعدام می کنند و روزی دیگر به حذف کامل اعدام از جرگه مجازات ها روی می آورد و خطر ناک ترین جانیان را به حال خود وا می گذارد; حتی کسی را که بارها مرتکب قتل عمد به شکل های فجیعی شده است، با مجازات حبس ابد پذیرایی می کند. توجه به عدالت و استحقاق مجرم، یکی از فلسفه های مجازات دراسلام است. حرمت شکنی، کسب منافع نامشروع و از بین بردن احساس امنیت و آسایش در جامعه، ظلم بزرگی است که مجرم در نتیجه ارتکاب جرم انجام می دهد; از این رو نظام کیفری اسلام در پی برقراری عدالت وظلم ستیزی، به مقابله با مجرم می پردازد، تا وضعیت عادلانه پیش ازوقوع جرم بار دیگر برقرار گردد. شناخت میزان استحقاق مجرم از لوازم اجرای عدالت کیفری است و این امر، خود به دلیل وجود علل گوناگون دروقوع جرم امری دشوار می نماید و با شناخت ناقص نمی توان، حکمی عادلانه کرد. به همین دلیل نظام های کیفری دنیا نمی توانند، به صورت کامل و قطعی، به اجرای عدالت بپردازند; از این رو به ناچار، هر زمان باقوت گرفتن نظریه ای جدید، تغییری جدید در این نظام ها روی می دهد. نواسانات شدید مجازات ها در طول تاریخ بشر، ازسخت ترین مجازات هاتا غیر مسئول دانستن انسان و بی رحمی و توحش تلقی کردن مجازات وی، به همین دلیل است. عدالت مورد نظر در قوانین کیفری اسلام، به دلیل ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم با اراده تشریعی خدای حکیم، عدالتی واقعی و به دور از هرگونه افراط و تفریط و نشأت گرفته از عدالت مطلقه خدای متعال است. (11) ویژگی دیگر نظام کیفری اسلام که موجب می شود، این نظام از دیدگاه سزا دهی صرف فاصله بگیرد، انعطاف پذیر بودن این نظام است، چرا که در چون جرایمی حق الناس به صورت مطلق و در جرایم حق اللهی پیش از شهادت شهود یا اقرار، توبه مجرم نقش به سزایی دارد; هم چنان که در مجازات های تعزیری نیز توبه و عفو تاثیر گذار است. تاثیرگذار بودن توبه و عفو در مجازات، کارایی خاصی در ویژگی بازدارندگی وتاثیر گذاری مجازات دارد، زیرا مجرمی که واقعا از جرم خود پشیمان شده و در پی جبران بر می آید، بعید است بار دیگر مرتکب جرم شود وهمین ویژگی است که این نظام را با نظریه عدالت ترمیمی نزدیک می کند. (12) نکته قابل توجه دیگر، متفاوت بودن عدالت در مرحله قانونگذاری واجراست. تفاوت شرایط خاص مجرمان و نیز اعمال کنندگان مجازات ونیز خطاپذیر بودن راه های اثبات جرایم، مهم ترین علل عدم تحقق عدالت واقعی است. از طرفی، قرار دادن شرایط سخت در مقام اثبات جرایم، نشان دهنده آن است که قانونگذار اسلام خواسته است، مجازات های شدیدی چون اعدام، به آسانی اجرا نشود. دلایل مخالفان و موافقان مجازات اعدام 1. یکی از عمده ترین دلایل مخالفان اعدام، دلیلی اخلاقی است که باتکیه برآموزه های اخلاقی، به کراهت و زشتی خشونت دست می آویزند وتا رسیدن به این نتیجه بالا می روند که بگویند: (خشونت علیه خشونت خوب نیست ). اعدام با احساس بشر دوستی و روح تمدن امروزی که حق حیات را برای همه انسان ها محترم می شمارد، مغایر است. نویسنده ای در مقاله خود می گوید: (مجازات اعدام می کشد. کشتن بد است، بنابراین حکم اعدام بد است. به گفته ویکتورهوگو، آیا گمان دارید اعدام درس عبرت است ؟ چرا؟ به خاطر آنچه می آموزد؟ مگر با این درس عبرت چه می آموزید؟ این را که نباید کشت ؟! نباید کشت را چگونه می آموزید؟ باکشتن ؟)(13) از طرفی به اعلامیه حقوق بشر استناد شده گفته می شود: براساس مواد3 و 5 اعلامیه جهانی حقوق بشر، مجازات اعدام، تجاوز به حقوق بنیادی انسان است. در اعلامیه استقلال امریکا نیز (حق زندگی کردن ) آمده است. ایشان معتقدند که تجویز وحشی گری در مقابل احکام مهم اخلاقی ناسازگار است. بکاریا در فصل شانزدهم کتاب خود می گوید: (این حقی که افراد سر همنوع خود را می برند، از کجا بر می خیزد؟ مسلمااین حق مبنای حاکمیت و قوانین نیست. قوانین همان مجموعه اجزای آزادی یعنی کوچک ترین جزء آزادی است که هر کس توانسته است، به جامعه واگذارد. قانون نماینده اراده عامه است که آن نیز خود از مجموع اراده های افراد پدید آمده است ; از این رو باید پرسید، چه کسی به افراددیگر حق داده است که حیات او را از وی باز گیرند؟ چگونه کوچک ترین جزء آزادی هر کس می تواند شامل حق حیات، یعنی بزرگ ترین مواهب شود و اگر این راست باشد، چگونه می توان آن را با اصلی دیگر هماهنگ کرد که می گوید، بشر حق خودکشی ندارد; حال آنکه اگر بتواند، معطی این حق به جامعه باشد، باید خود فاقد آن نباشد; از این رو هیچ حقی مجازات مرگ را تجویز نمی کند). (14) پاسخ: یکی از اشکالات این دلیل، محل تردید بودن کبرای استدلال، به طور مطلق و کلی است (کشتن بد است )، چرا که کشتن و به تعبیربرخی مخالفان خشونت و وحشیگری باید معنا شود. باید دید که آیا همه انواع کشتن و خشونت بد است ؟ آیا کسی که برای دفاع از خود، اقدام به کشتن مهاجم می کند هم کاربدی می کند ؟ آیا در جنگ با دشمن هم می توان، به زشت بودن کشتن حکم کرد؟ آیا می توان، با استناد به حق حیات، با هر نوع سلب حیاتی مخالفت کرد؟ آنچه به یقین توان گفت، این است که همه انواع کشتن بد نیست و مخالفان اعدام هم با این سخن همراه نخواهند بود; از این رو برخی انواع کشتن مجاز است، بلکه موافق عدالت است. کسی در معرض تهدید جدی قرار گرفته و راهی جزکشتن تهدید کننده ندارد، کار ناصوابی نمی کند، به همین دلیل، درقوانین اغلب کشورها، این نوع قتل مجاز شمرده شده است. در جنگ هانیز هیچ کشوری در مقام دفاع از خود، از کشتن سربازان کشور متجاوزتردید نمی کند. آنچه موجب می شود، دشمن و مهاجم حق حیات نداشته باشد و قتل او جایز شمرده شود، حق حیاتی است که مدافع دارد مهاجم تا وقتی حق حیات دارد. که حق حیات دیگران در معرض نابودی قرارندهد. مشروعیت سلب حیات مهاجم، از آنجا ناشی می شود که عقل واخلاق، دفاع از خود را جایز می شمارد و حفظ حیات را واجب می داند. نکته دیگر اینکه به گفته دکتر اردبیلی (15)، شرف و مقام انسانی هرفرد، وقتی محترم است که از جایگاه انسانی خود تنزل نکند. کسی که به جان و آزادی دیگری وقعی ننهد و حق حیات وی را سلب کند، خود نیزشایسته دوست داشتن نیست. چگونه برخی ادعا می کنند که اعدام قبح خونریزی را در اذهان مردم زائل می کند; در حالی که امروزه به تصویرکشیدن صحنه های قتل و کشتار وحشیانه و ناجوانمردانه، از طریق رسانه های جمعی چون سینما و تلویزیون، طبیعی و از سوی این رسانه هابی اشکال دانسته می شود. پایگاه اینترنتی فارسیک، آمار عجیبی منتشر کرده است. طبق این آمار، هر دانش آموز امریکایی، پیش ازرسیدن به سن جوانی، حدود هشت هزار قتل و نود هزار عمل خشونت آمیز را از طریق سینما و تلویزیون مشاهده می کند. سؤال مطرح در اینجااین است که آیا مشاهده این صحنه ها در ارتکاب جرایم تاثیر گذارنیست ؟ آیا مشاهده این صحنه ها موجب زائل کردن قبح خونریزی درجامعه نمی شود. در جوامع امروزی، رسانه ها با به تصویر کشیدن ارتکاب جرایم و اعمال خشونت آمیز در برنامه های سینمایی و داستانی با مهیج کردن آنها به جذب مخاطبان بیش تر می پردازند. غافل از اینکه به آموزش غیرمستقیم اعمال مجرمانه و خلاف اخلاق نیز می پردازند و به سیر صعودی جرم در جامعه دامن می زنند. در تایید این مطلب می توان، به حوادثی که در نتیجه متأثر شدن از سینما و تلویزیون اتفاق افتاده نگاهی گذراداشت ; برای نمونه می توان به حادثه اخیر کشتار دانشجویان در دانشگاه ویرجینیای امریکا اشاره داشت که به کشته شدن حدود 32 دانشجو واستاد، و زخمی شدن 34 نفر توسط یکی از دانشجویان انجامید. این گونه حوادث بارها در جهان اتفاق افتاده است ; اما تلفات این حادثه بی سابقه بوده است. بارها و بارها مجرمان و به خصوص دانش آموزان، متاثر از فیلم های خشونت آمیز به قتل و دیگر جرایم مبادرت ورزیده اند. در جراید ایران داشتیم که افرادی تحت تاثیر فیلم ها، اقدام به اعمال مجرمانه کرده اند. چندی پیش یک زن پس از دستگیری به جرم سرقت، در اعترافات خود گفت که آن جرایم را تحت تاثیر (ناتاشا)، یکی ازبازیگران سریال های تلویزیونی انجام داده است. در رد استدلال مخالفان اعدام نیز برخی از این اصل مهم اخلاقی (وجوب حفظ حیات و دفاع از خود) یاری جسته اند; سن توماس استادالهیات معتقد است: (اگر جامعه برای زندگی نوع بشر ضرورت باشد، بایداز تمام حقوق لازمه برای حفظ و صیانت آن از گزند اشخاص برخوردارباشد. استدلال مخالفان مجازات اعدام صحیح به نظر نمی آید و نتیجه آن لغو تمام مجازات های سالب آزادی است، زیرا جامعه به انسان آزادی عطا نکرده، بلکه انسان ذاتا و فطرتا آزاد خلق شده است. البته حق حیات و تمتع از آزادی نعمتی خدادادی است ; ولی این دو حق به حق حیات سایرین و رعایت آزادی آنان محدود است و چنانچه از حد تجاوز کند، سلب می شود و متجاوز باید به کیفر خود برسد). (16) مشروعیت مجازات اعدام توسط مکتب عدالت مطلقه امانوئل کانت وژوزف دومستر نیز در قرن نوزدهم، به هدف تقاص و پاداش عمل توجیه و تایید شده است. بنتام از طرفداران آن به شمار می رود. وی هدف ازمجازات را در واقع، تنبیه اخلاقی و مکافات عمل خطایی می داند که بزهکار نسبت به جامعه مرتکب شده و باید کیفر عمل خود را ببیند. موافقان، جامعه انسانی را نیز دارای این حق می دانند و اصل دفاع از خودو وجوب حفظ حیات را در این حیطه مفید معرفی می کنند.