۱٫ حقیقت جویی: شامل تعریف مسئله و آماده سازی است.
۲٫ ایده جویی: شامل ایجاد ایده ها و پروراندن ایده هاست.
۳٫ حل مسئله جویی: شامل ارزیابی و انتخاب است.
استین (۱۹۷۴) فرایند خلاق را شامل سه مرحله میداند:
۱٫ فرضیه سازی: این مرحله بر مبنای هدفی که فرد در جهت خلاقیت دنبال میکند انجام میگیرد.
۲٫ آزمودن فرضیات: بررسی این که آیا فرضیه یا عقیده مورد نظر میتواند منجر به نتیجه خلاقی گردد، تنها با آزمایش فرضیه ممکن است. طبیعتا نوع آزمایش بر حسب رشته مورد نظر فرق میکند. در این مرحله در واقع یک تجربه خصوصی به تجربه عمومی تبدیل میگردد.
۳٫ انتقال نتایج: در فرایند خلاق، انتقال شخصی به تنهایی کفایت نمی کند بلکه باید آنچه به دست آمده یا محصول خلاق را به دیگران انتقال داد(حسینی، ۱۳۷۸: ۵۷).
والاس[۳۸] (۱۹۸۶) در تقسیم بندی معروف خویش، مراحل چهارگانه خلاقیت را به صورت ذیل عنوان میکند:
* آمادگی :برای ارائه یک نظریه تازه، فرد لازم است بر مقدمات کار مسلط باشد و از یک نوع آمادگی کلی در زمینههای مختلف برخوردار باشد.
* نهفتگی: در این مرحله ظاهراً نوعی توقف در کار دیده می شود و فرد هیچگونه تلاشی برای رسیدن به نتیجه انجام نمی دهد. این مرحله هر چند به ظاهر فاقد هر گونه پیشرفت آشکاری است، اما در واقع مسئله، رها نشده بلکه ذهن ناخودآگاه آن را دنبال میکند.
* اشراق: در این مرحله تفکر شکل گرفته و حل مسئله روشن می شود.
* اثبات[۳۹] :در این مرحله فرد خلاق آنچه را که به دست آورده است اعم از اختراع، اکتشاف یا نظریه تازه اش را مورد ارزیابی قرار میدهد، شواهد آن را دوباره می سنجد و آن را از لحاظ منطقی آزمایش می کند. او همین طور میتواند از دیدگاه و قضاوت دیگران بهره مند شود، تا اثر خویش را تکمیل کند.
۲-۱-۷٫نظریه های خلاقیت
در مورد خلاقیت، نظریه های فراوانی وجود دارد و اهم آن ها در این مبحث به شرح زیر است:
۱. نظریه نبوغ ذاتی[۴۰]
طرفداران این نظریه معتقدند که خلاقیت ذاتی است و قابل آموزش نیست.
۲٫ نظریه رفتارگرایان[۴۱]
طرفداران این نظریه معتقدند که چیز جدیدی به وجود نمی آید، بلکه همه همان عناصر قدیم هستند که در لباس جدید و با تغییرات و تحولاتی، مجدداً به وجود میآیند.
۳٫ نظریه افزایشی[۴۲]
طرفداران این نظریه عنوان می دارند که فرایند خلاقیت تدریجی و گام به گام در ذهن انسان تکمیل می شود.
۴. نظریه ناگهانی[۴۳]
طرفداران این نظریه اعتقادی به تدریجی و فزاینده بودن خلاقیت ندارند، بلکه خلاقیت را طلوعی ناگهانی و چون جرقه ای ناگهانی در ذهن می دانند(شیروانی و علی پور،۱۳۸۹: ۳).
۲-۱-۸٫تعریف نوآوری
هالت (۱۹۹۸) اصطلاح نوآوری را در یک مفهوم وسیع به عنوان ” فرآیندی برای استفاده از دانش یا اطلاعات مربوط به منظور ایجاد یا معرفی چیزهای تازه و مفید” به کار برد.وارکینگ[۴۴] نیز توضیح میدهد که نوآوری هر چیز تجدید نظر شده است که طراحی، به حقیقت درآمده باشد و موفقیت سازمان را در مقابل رقبا مستحکم کند و نیز یک برتری رقابتی بلند مدت را میسر سازد.به عبارت دیگر، نوآوری خلق چیز جدیدی است که یک هدف معین را دنبال کرده و به اجرا در می آورد.بنابرین در یک تعریف کلی می توان نوآوری را به عنوان هر ایده ای جدید نسبت به یک سازمان و یا یک صنعت و یا یک ملت و یا در جهان تعریف کرد(پایدار و همکاران،۱۳۸۷ :۸۰).
مینتزبرگ (۱۹۸۳) نوآوری را توانایی شکستن الگوهای قدیمی تعریف کردهاست.بنابرین صرف تولید محصول یا خدماتی که مشتریان تمایل به خرید آن دارند، نوآوری محسوب نمی شود بلکه نوآوری باید قالب چگونگی انجام کار را بشکند.
دراکر(۱۹۸۶) نوآوری را ایجاد ارزشهای جدید و کسب رضایت از مشتریان تعریف کردهاست.
۲-۱-۹٫فرایند نوآوری
از دیدگاه پایدار و همکاران(۱۳۸۷) فرایند نوآوری باD 4 بیان می شود:
* کشف؛[۴۵]
* ایده پردازی؛[۴۶]
* طراحی؛[۴۷]
* انتشار؛[۴۸]
زیلبرمن[۴۹] (۲۰۰۰) معتقد است که نوآوری معمولا از یک ایده شروع می شود و بعد از آزمایش به مرحله کاربردی میرسد.
* تحقیق و بررسی؛[۵۰]
* کشف؛ [۵۱]
* تست و آزمایش؛[۵۲]
* ثبت امتیاز؛[۵۳]
* تولید؛[۵۴]
* بازاریابی؛[۵۵]
* پذیرش/کاربرد؛ [۵۶]
تیرل[۵۷] (۲۰۰۳) نیز معتقد است که نوآوری از چهار مرحله تشکیل شده است:
۱٫ زمینه سازی برای نوآوری؛
۲٫ تشکیل گروههای متنوع تا بتوانند ایده های نوآورانه مطرح کنند؛
۳٫ تبدیل این ایده ها به فرصت و ارزیابی و انتخاب بهترین فرصت؛
۴٫ اجرای فرصت (پرداختچی و شفیع زاده، ۱۳۸۵: ۷۶).
از نظر روجرز[۵۸] (۲۰۰۳)، نوآوری وسیله ای برای ایجاد تغییر در سازمان که شامل فرایند ایجاد، توسعه، اجرای ایده و رفتار جدید است میباشد.
۲-۱-۱۰٫انواع نوآوری
شومپیتر نوآوری را به ۵ دسته اساسی تقسیم بندی کرد:
-
- معرفی کالای جدید؛
-
- معرفی روش جدیدی در تولید؛
-
- ایجاد یک بازار جدید؛
-
- تسلط به منابع جدید برای فراهم کردن مواد اولیه؛
- ایجاد سازمانهای جدید در صنعت(پرداختچی و شفیع زاده، ۱۳۸۵: ۷۵).
هوگارد و هنسن[۵۹] (۲۰۰۴) طبقه بندی دیگری از انواع نوآوری ارائه نمودند که شامل سه نوع نوآوری محصول، فرایند و سیستم های تجاری است.سیستم های تجاری به همه نوآوریهایی که در نوآوری محصول یا فرایند اتفاق نمی افتد، اشاره دارد که مثالی از آن میتواند گرایش مشتری یا بازار باشد.
همان طور که مشاهده می شود، صاحبنظران در تحقیقات مختلف بسته به نوع سازمان و نوع مطالعه انواع مختلفی از نوآوری را به کار بستند. جدول ۲-۱ دانشمندانی که انواع نوآوری را به کار برده اند به طور خلاصه نشان میدهد.
جدول۲-۱-” طبقه بندی نظرات صاحبنظران بر اساس انواع نوآوری سازمانی”، منبع: مجله رشد فناوری، سال هفتم، شماره ۲۸
ردیف
نام محقق
سال
انواع نوآوری
۱
کانگ یین،زاسکویچ
۲
ماواندو،چیمهانزی، استوارت
۳
ورواردنا،اکاس، جولیان
۴
اک، بروک، میرز
۵
جیمنز، سانزواله، اسپیلاردو
۶
لیائو، چن فی، تانگ لیو
۷
آلگره، چیوا
۸
النن، بلامسیت، پلامالانین
۹
واریس، لیتنن
۱۰
اوان گلیستا، وزانی
۱۱
لیائو، چوان وو
۱۲
جیمنز، سانزواله
۱۳
اسکارلاواج، سانگ، لی
۱۴
هیلمی، رامایا، مصطفی، پانوچیک
۱۵
یی لی، زان هو، یوشه سی
۱۵
یی لی، زان هو، یوشه سی
۲۰۱۰
اکتشافی، استثماری
۱۶
آن هو
۲۰۱۱
فناوری(محصول، فرایند، خدمات)، بازار(قیمت، ترفیع، مکان)، اداری(راهبرد، ساختار، سیستم ها و فرهنگ نوآوری)
۱۷
قلی پور، جندقی، میرزائی، ارباتان
۲۰۱۱
محصول، فرایند، رفتار، راهبردی
۱۸
[چهارشنبه 1401-09-30] [ 11:22:00 ق.ظ ]
|