بند اوّل: داشتن سیر منطقی………………………………………………………………………………………..۱۲۳
بند دوم: ارتباط محتوای یک پایه با کتاب سایر پایه ها……………………………………………………۱۲۵
بند سوم: وسعت بخشی تدریجی………………………………………………………………………………..۱۲۶
گفتار سوم: اصول انتخاب زبان و نحوه بیان………………………………………………………………….۱۲۷
بند اوّل: استفاده از واژگان و جملات متناسب با سن مخاطب…………………………………………..۱۲۷
بند دوم: رعایت اصل سادگی و روانی…………………………………………………………………………۱۲۷
بند سوم: استفاده از زبان خاص هر موضوع…………………………………………………………………..۱۲۸
گفتار چهارم: اصول انتخاب تصاویر……………………………………………………………………………۱۲۹
بند اوّل: کمک تصاویر به درک بهتر مفاهیم اساسی و کلیدی محتوا…………………………………۱۳۰
بند دوم: جذابیت تصاویر………………………………………………………………………………………….۱۳۰
بند سوم: تناسب با فهم مخاطب………………………………………………………………………………….۱۳۱
بند چهارم: توجّه به شئون اجتماعی، اسلامی و فرهنگی…………………………………………………..۱۳۱

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………۱۳۳
پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………..۱۳۴
منابع…………………………………………………………………………………………………………………..۱۳۵
مقدمه
۱٫ بیان مساله
تعلیم و تربیت صحیح، مهم ترین عامل در پیشگیری از وقوع جرم محسوب می شود. یکی از مهم ترین نهادهای مؤثّر در تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان و جامعه پذیری صحیح آن ها، نهاد آموزش و پرورش و به طور خاص نهاد مدرسه می باشد. این نهاد برای اعمال اصول تربیتی موردنظر خود، از ابزارهای متنوعی بهره می­گیرد که اساسی ترین آن ها، کتاب های درسی و محتوای آموزشی این کتب است که فراگیران از بدو یادگیری و افزایش رشد مهارت های شناختی خود با آن ها آشنا می شوند و آن را به عنوان منبع اصلی آموزشی ملاک عمل قرار می­ دهند. کتب مذکور تاثیر انکار ناپذیری بر روی شکل گیری شخصیت فرد و یاددهی هنجار­ ­­ها به وی و در نتیجه جامعه پذیری صحیح او دارد. از این رو محتوای آن ها باید به گونه ای باشد که جنبه ی پیشگیرانه از بروز ناهنجاری ها، انحرافات رفتاری و در نهایت جرم را در آینده داشته باشد.

یکی از کتبی که فضای باز و مناسبی برای پرداختن به این قسم آموزه ها را دارا می باشد،کتب هدیه­های آسمانی دوره ابتدایی است که به لحاظ موضوع، قابلیت ارائه ی حجم مناسبی از مفاهیم پیشگیرانه از جرم را دارا می­باشد. اگر محتوای این کتب به صورت علمی بتوانند مفاهیم مذکور را در بر بگیرند، این مفاهیم از نخستین مراحل رشد شناختی کودک و نوجوان در وی نهادینه خواهد شد و این امر تاثیر بسیار زیادی بر جلوگیری از انحرافات در آینده بر روی وی خواهد داشت.
۲٫ سوالات تحقیق
۱٫ در متن کتب هدیه های آسمانی دوره ابتدایی تا چه اندازه به مفاهیم و آموزه های پیشگیرانه از جرم توجّه شده است؟
۲٫ مفاهیم پیشگیرانه موجود در کتب هدیه های آسمانی به لحاظ کیفیت و کمیّت در چه سطحی ارائه شده اند؟
۳٫ ضرورت تحقیق
با توجّه به تاثیرگذاری بسیار بالای کتاب هدیه های آسمانی بر روی عقاید، باورها و شخصیت کودک و نوجوان و نقش اساسی مفاهیم این کتب در تربیت اخلاقی و اجتماعی فرد و بهنجار کردن وی، لذا ضروری است که برای پیشگیری از انحرافات در آینده و جامعه پذیر کردن صحیح کودک و نوجوان، تجزیه و تحلیلی اصولی و علمی بر روی کمیّت و کیفیت مفاهیم پیشگیرانه از جرم این کتاب صورت بگیرد.
۴٫ اهداف تحقیق
۱٫ بررسی وجود یا عدم وجود مفاهیم پیشگیرانه از جرم در محتوای کتب هدیه های آسمانی دوره ابتدایی.
۲٫ بررسی کمیّت و کیفیت مفاهیم پیشگیرانه از جرم به کار رفته در کتب هدیه های آسمانی.
۵٫ فرضیه های تحقیق
۱٫ به نظر می رسد در کتب هدیه های آسمانی دوره ابتدایی، برخی مفاهیم پیشگیرانه از جرم وجود دارد.
۲٫ به نظر می رسد گرچه برخی مفاهیم پیشگیری از جرم در محتوای کتاب های هدیه های آسمانی وجود دارد اما از کمیّت و کیفیت مطلوب برخوردار نمی باشند.
۶٫ پیشینه تحقیق
طاهره بخشی پور در بررسی خود تحت عنوان تحلیل محتوای کتب فارسی دوره ابتدایی از نظر میزان ارتباط آن با مفاهیم آموزش شهروندی در دانشگاه علامه طباطبایی سال ۱۳۸۹ راهی نسبتا مشابه را پیموده است. سعدیه ندیمی نیز در پژوهشی تحت عنوان تحلیل محتوای کتب دوره ابتدایی از نظر توجّه به آموزش قانون گرایی در دانشگاه کردستان سال ۱۳۸۹ مسیری این چنین را طی کرده است. اگرچه پژوهش های دیگری نیز پیرو تحلیل محتوای کتب درسی صورت گرفته است ولی تا کنون پیشینه علمی مشخّصی در خصوص بررسی محتوای این کتب و از جمله ی آن­ها کتب هدیه های آسمانی از حیث توجّه به مفاهیم پیشگیرانه از جرم وجود ندارد.
۷٫ روش تحقیق
روش تحقیق در این پایان نامه همچون اکثر تحقیقات علوم انسانی به صورت توصیفی_تحلیلی است. به عبارت دیگر مطالعه ی منابع و فیش برداری به همراه تحلیل ونقد آنها و تجزیه و تحلیل داده ها، روش تحقیق در این پایان نامه می باشد. روش جمع آوری اطّلاعات نیز کتابخانه ای می­باشد.
۲
۸٫ سامانه تحقیق
تحقیق حاضر در قالب سه فصل ساماندهی شده است. فصل اوّل تحت عنوان کلّیات مشتمل است بر: تبیین مفاهیم موجود در قالب تعریف و تفسیر آن ها، بررسی جایگاه تعلیم و تربیت و نهاد آموزش و پرورش در پیشگیری از جرم و در آخر، روش شناسی تحقیق.
در فصل دوم تحت عنوان مبانی، به ذکر پایه های اساسی پرداخته ایم که ضرورت عطف توجّه به موضوع پژوهش را توجیه می کند. این فصل شامل چهار مبحث تحت عنوان: نقش کتب درسی در پیشگیری از جرم و به خصوص در پیشگیری رشدمدار از جرم، اسناد و قوانین داخلی و بین المللی در حوزه ی اهمیت آموزش و پرورش و محتوای کتب درسی و در نهایت نقش تحلیل محتوا در فرایند آموزش و طرّاحی کتب درسی، می باشد.
در فصل سوم تحت عنوان تجزیه و تحلیل محتوای کتب هدیه های آسمانی، در دو مبحث تجزیه محتوا و تحلیل محتوای کتب هدیه های آسمانی از حیث توجّه به مفاهیم پیشگیرانه از جرم، به بررسی کمیّت و کیفیت ارائه ی مفاهیم مذکور پرداخته ایم.
فصل اوّل
کلّیات

در فصل اوّل سعی شده است کلّیات موضوع تحقیق در سه مبحث: مفاهیم، تعلیم و تربیت و پیشگیری از جرم و روش شناسی تحقیق، ارائه شود.
مبحث اوّل : مفاهیم
در مواجهه با موضوعات مختلف، در خیلی از موارد در می یابیم که یکی از علل و موارد مهم مناقشه، ناسازگاری و چالش اذهان خوانندگان و شنوندگان و اطراف گفت و گو، بی توجّهی به معنا و مفهوم واژه های کلیدی است که بدون دریافت معنا و ادراک آن ها نمی توان به ماهیت اصلی مطلب پی برد. از سوی دیگر آشنایی خواننده با مفاهیم بنیادین به کار رفته در یک تحقیق شرط لازم برای فهم محتوای تحقیق می باشد. بنابراین برای فهم درست مباحث در هر زمینه و رشته ی علمی، پیش از هر اقدامی لازم است به بحث مفهوم شناسی توجّه کافی داشته باشیم.
گفتار اوّل : پیشگیری
در این گفتار به بررسی معنا و مفهوم پیشگیری و انواع آن خواهیم پرداخت.
بند اوّل: مفهوم پیشگیری
الف ) معنای لغوی:
پیشگیری از نظر لغوی معنایی روشن و پرکاربرد دارد. در ادبیات محاوره ای پیشگیری در معنای مانع وقوع امری شدن، جلوی وقوع امر ممکنی را گرفتن، به استقبال خطر رفتن و مانع تحقق آن شدن استعمال می شود. تعریف لغت شناسان نیز منطبق بر همین معنای عامیانه می باشد و پیشگیری را به معنای جلوگیری کردن، مانع شدن، منع کردن، به نگهداری برخواستن، از پیش مانع شدن از سرایت امراض و پیش بندی کردن مانند سیل یا جریان آب^[۱]، دانسته اند.
ب) معنای اصطلاحی
پیشگیری در معنای اصطلاحی، با توجّه به فلسفه ی وجودی حقوق کیفری و راهکار های آن در برخورد با پدیده ی مجرمانه و همچنین گرایش های مختلف جرم شناسی، دارای دو مفهوم موسّع و مضیّق می باشد.

۱-مفهوم موسّع
بر طبق مفهوم موسّع پیشگیری، هر اقدامی اعم از کیفری و غیر کیفری که در راستای مقابله با جرم و کاهش آمار جنایی صورت بگیرد در مفهوم پیشگیری می گنجد.کاربرد پیشگیری در این مفهوم به بکاریا برمی گردد با جمله مشهور «پیشگیری از وقوع جرایم بهتر از کیفر دادن است». وی آخرین فصل رساله جرایم و مجازات های خود را به پیشگیری از جرم اختصاص داده است.^[۲] پس از وی انریکو فری، طیف وسیعی از تدابیر و اقدامات را به عنوان اقدامات پیشگیرانه معرفی می­ کند که از آن جمله است: آزادی داد و ستد برای جلوگیری از افزایش غیر طبیعی قیمت مواد خوراکی و جرائم مربوط به بازار سیاه، لغو انحصارات برای جلوگیری از قاچاق کالا، جانشین کردن طلا و نقره به جای اسکناس برای جلوگیری از جعل، ایجاد کوچه های پهن، بهبود روشنایی در شب ها برای جلوگیری از سرقت.^[۳]
مفهوم موسع پیشگیری، امروزه نیز در ادبیات جرم شناسی به کار می رود. هیگ و رومانو پیشگیری را مشتمل بر آن دسته از تلاش هایی می دانند که یک یا چند مورد از جنبه های ذیل را در بر داشته باشد: وقوع رفتار نابهنجار را به تأخیر بیاندازند، آثار یک رفتار نابهنجار را کاهش دهند، آگاهی ها، نگرش و رفتارهایی را که باعث افزایش بهبود جسمی و عاطفی افراد می شود گسترش دهند و از سیاست های سازمانی اجتماعی و دولتی که بهبود وضعیّت جسمانی و روانی افراد را در پی دارد، حمایت کنند.^[۴]
به طور کلی کاربرد غیر تخصصی واژه ی پیشگیری از جرم عمدتا درمعنای موسّع است.
۲-مفهوم مضیّق:
پیشگیری در معنای مضیّق علی القاعده طیف محدودتری از اقدامات را در برمی گیرد. از پیشگیری در معنای مضیق و یا در معنای خاص تعاریف متعددی ارائه شده است که به ذکر برخی از آن ها بسنده می کنیم.
ریموند گسن در یک تعریف بیان می کند پیشگیری مجموعه اقداماتی است به جز اقدامات کیفری، که هدف غایی آن، منحصرا یا به صورت جزئی محدود کردن دامنه ارتکاب جرم، غیر­ممکن کردن، مشکل کردن وکم کردن احتمال وقوع جرم باشد. از این رو، گسن پیشگیری را خارج از نظام کیفری متصور می شود. وی در سال ۲۰۰۲ تعریف دیگری از پیشگیری ارائه می­دهد که طبق این تعریف، پیشگیری مجموعه اقدامات و تدابیر غیر قهر آمیز است که با هدف خاص مهار بزهکاری، کاهش احتمال وقوع جرم و کاهش وخامت جرم، پیرامون علل جرائم اتخاذ می­ شود. در این تعریف اقدام پیشگیرانه، اقدام غیر قهر آمیزی است که بر عوامل جرم زا اعمال می­گردد.^[۵]
با توجّه به تعاریف ذکر شده به طورکلی چهار ویژگی و مؤلّفه را می توان برای تدابیر پیشگیرانه در معنای خاص برشمرد:
۱٫ غیر قهر آمیز و غیر کیفری بودن: برای اعمال این اقدامات رضایت ذی نفع الزامی است. برخلاف ضمانت اجرای کیفری که یکسویه اعمال می گردد و مجرم در آن دخالتی نمی تواند بکند. اقدامات قهر آمیز، اصلاح و درمان معمول در حقوق جزا مشمول اقدامات پیشگیرانه نمی­ شود.
۲٫ اختصاصی بودن اقدامات پیشگیرانه: هدف و غایت اصلی این اقدامات باید به طور ویژه مربوط به پیشگیری باشد، نه این که پیشگیری، از آثار جنبی آن باشد.
۳٫ کاستن آثار جرم: اگر اقدامات پیشگیرانه نتواند جرم را محو کند، می بایست از شدت آثار و افزایش آمار آن بکاهد.
۴. در نظر گرفتن عوامل خطر و محیط اجتماعی: تدابیر پیشگیرانه در معنای خاص، می بایست هم علل مستعد سازی بروز جرم ناظر بر شخص را در نظر بگیرد و هم ناظر بر محیط پیرامون فرد و عوامل جرم زا در این محیط باشد.
بند دوم: انواع پیشگیری از جرم