1-7- پیشینه تحقیق 13
1-8-تعاریف: 16
فصل دوم: مهریه و تاریخچه آن در فقه و حقوق 17
2-1-تعریف مهریه 18
2-2- تاریخچه مهریه 19
2-3- اقسام مهریه 21
2-4-مهریه و انواع نکاح 21
2-4-1 مهر در نکاح دائم 21
2-4-2 مهر در نکاح منقطع 22
2-5-ماهیت مهریه 23
2-5-1  ماهیت مهر در فقه امامیه 23
2-5-1-1دیدگاه اهل سنت 25
2-5-2 ماهیت مهریه در قرآن 26
2-6- مقدار مهر 26
2-6-1 مقدار مهر در فقه امامیه 26
2-6-2 مقدار مهر در فقه اهل سنت 28
2-6-3مقدار مهر در حقوق موضوعه ایران 29
2-7-سبب مهر 29
2-7-1 ازدواج صحیح 30
2-7-2 ازدواج باطل 30
2-8- استحقاق و عدم استحقاق مهریه 32
2-9- ثبوت و بطلان مهریه 33
2-10-مهریه زنان مطلقه 33
2-11-آسیب های ناشی از مهریه 36
فصل سوم: تغییر در قراردادها 39
3-1-ارتباط مهریه و قراردادهای مالی 41
3-2-مهر فراتر از عوض قراردادی 42
3-3 -تعریف عقد 47
3-4 اقسام عقود و معاملات 48
3-5 شرایط اساسی صحت معاملات 48
3-5-1قصد و رضا 49
3-5-2 اهلیت و مورد معامله 51
3-5-3مشروعیت جهت 51
3-5-4 اثرمعاملات 52
3-6سقوط تعهدات 53
3-7 تجدیدنظر در قرارداد، شرایط صحت آن 55
3-7-1مفهوم تجدید در قرارداد 55
3-7-1-1 تعدیل قراردادی 55
3-7-1-2تعدیل قانونی 57
3-7-1-3تعدیل قضایی 59
3-7-1-4 نظریه حوادث پیش بینی نشده 60
3-7-1-5 بر هم خوردن تعادل دو عوض و ایجاد غبن 63
3-7-2 شرایط صحت تجدیدنظر در قرارداد 63
3-7-2-1 ارتباط مستقیم شرط الحاقی به عقد سابق 64
3-7-2-2 صحت عقد سابق 65
3-7-2-3متقلبانه نبودن قصد طرفین: 66
3-7-2-4توافق طرفین در تغییر مفاد قرارداد 68
3-8تجدیدنظر در قرارداد و نهادهای مشابه 69
3-8-1اقاله: 69
3-8-2تبدیل تعهد 70
3-9آثار عملی تجدیدنظر در قرارداد 72
3-9-1 از حیث لزوم و جواز عقد لاحق: 72
3-9-2 از حیث ربوی شدن معامله: 73
3-9-3 از حیث تحلیل مبنای صحت تعهد: 74
3-10 مصادیق تجدیدنظر در مفاد قرارداد 74
3-10-1افزایش یا کاهش ثمن: 75
3-10-2 تجدیدنظر در مسئولیت قراردادی: 76
3-10-3 تجدیدنظر و تغییر در تضمینات قرارداد: 77
3-10-4 تجدیدنظر و تغییر در اجل: 78
3-11ایرادات تجدیدنظر در قرارداد 78
3-11-1خاتمه یافتن عقد و عدم امکان ایجاد رابطه شرطیت 79
3-11-2مغایرت با اصل لزوم و ضرورت وفای به عقد: 80
3-12رفع ایرادات و اشکالات بیان شده 81
3-12-1 بقای عقد در عالم اعتبار و امکان لحوق شرط به آن: 81
3-12-2 عدم مغایرت با اصل لزوم و وجوب وفای به تعهد: 84
فصل چهارم: افزایش یا کاهش مهریه 87
3-1مقدمه 87
4-1-ایجاد قرارداد جدید به جای قرارداد مهریه 88
4-2ایجاد قرارداد جدید به جای قرارداد مهریه 88
4-2-1شرایط انعقاد قرارداد جدید 90
4-2-1-1وجود تسمیه المهر معتبر 90
4-2-1-2ایجاد تعهد مشروع بر موضوع جدید به جای مهرالمسمی 91
4-3قصد جانشین کردن قرارداد جدید به جای عقد مهریه 92
4-3-1ضرورت وضوح قصد 92
4-3-2اصل عدم انعقاد قرارداد جدید به جای عقد مهریه 92
4-4 آثار انعقاد عقد جدید به جای عقد مهریه 93
4-4-1  سقوط تعهد بر دادن مهرالمسمی 93
4-4-1-1 از بین رفتن تعهد اول و آزادی ذمّه زوج از پرداخت مهرالمسمی   93
4-4-1-2زوال توابع و تضمینات مهرالمسمی 93
4-4-1-3تراضی بر بقای تضمینها و توابع 94
4-4-2 ایجاد تعهد جانشین 94
4-4-2-1تبعیت قرارداد جدید از شرایط قراردادی خود 94
4-4-2-2 عدم صدق مهرالمسمی بر موضوع تعهد جدید 94
4-5جابه جایی توافقی موضوع قرارداد مهریه 95
4-5-1ارکان جابه جایی توافقی 95
4-5-2 آثار جابه جایی توافقی موضوع قرارداد مهریه 96
4-5-2-1متعهد شدن زوج به تسلیم موضوع جدید مهریه 96
4-5-2-2باقی ماندن توابع و تضمینات مهرالمسمی 96
4-5-2-3صدق مهرالمسمی بر موضوع جدید 97
4-6فروض مختلف در افزایش میزان مهریه 97
4-6-1 افزایش میزان مهریه در فقه امامیه 98
4-6-2 افزایش میزان مهریه در قوانین موضوعه و رویه قضایی 100
4-6-3افزایش میزان مهریه در مقررات ثبتی و رویه دفاتر اسناد رسمی   101
4-7 ادله جواز افزایش میزان مهریه پس از عقد نکاح 102
4-7-1 اصول صحت و آزادی قراردادها 102
4-7-2 عدم رکن بودن مهریه در عقد نکاح دائم 103
4-7-3صحت رجوع به مابذل در طلاق خلع و مبارات 103
فصل پنجم: نتیجه گیری 105
 

چکیده
 

تعیین مهریه برای زن در ازدواج دائم و موقت امری تاییدی در اسلام بوده و خداوند در قرآن نیز به پرداخت مهریه به زنان تاکید فراوان نموده است. علی رغم اینکه در اسلام بر استحباب مهریه کم و کراهت زیادی آن تاکید شده است، در سالیان اخیر میزان مهریه افزایش زیادی پیدا کرده است و این امر مشکلاتی را برای مردان به وجود آورده است. یکی از مشکلات مبتلا به نهاد خانواده اختلاف و کشمکش بر سر میزان مهریه زوجه، نحوه پرداخت و افزایش یا کاهش آن است. افزایش مهر پس از عقد نکاح وگاهی نیز کاهش آن پس از شروع عملی زندگی مشترک می انجامد. در هر صورت برای اینکه این تغییر وتحولات وتعهدات دگرگون شده‌ی مالی زوجین به یکدیگر جامعه‌ی عمل بپوشاند لازم است توافقات بعدی ایشان برای دستیابی به ضمانت اجرایی همانند توافق اولیه نکاح در یک قالب حقوقی مستند شده و قابلیت حقوقی پیدا کند.
کلمات کلیدی: مهریه، نکاح، عقد، خانواده، کاهش و افزایش مهریه
 

فصل اول: کلیات تحقیق
 

1-1- مقدمه
 

مهر یکی از سنن بسیار کهن در روابط خانوادگی بشری است که مرد هنگام ازدواج، برای زن قائل می شده است. در شریعت اسلام هم این نهاد پذیرفته و اکنون هم مسأله مورد اعتنایی است. مسأله چیستی حقوقی مهر از جهات متعدد ضروری و حائز اهمیت است: به لحاظ کاربردی در روشنساختن کارکردهای مطلوب مهر مؤثر است و با روشنشدن کارکردها، می توان نهاد مهر را از انحراف از محتوای خود و مسیر مطلوب خود باز داشت و عاملی برای انس و الفت و استحکام خانواده شود نه اینکه نقش مانع برای تشکیل خانواده و احیاناَ تزلزل آن را ایفا کند.
مهریه از جمله حقوق مالی زوجه است که با وجود داشتن پیشینهای تاریخی، دین اسلام به آن ماهیت و عنوانی خاص داده و آن را مستقل از عقد نکاح در نظر گرفته است؛ به گونه ای که، در فرض عدم تعیین مهریه یا تصریح به عدم تعلق مهریه، همچنان حق زوجه بر مهریه، به قوت خود باقی می ماند. درحقوق مدنی ایران به تبعیت