تشریع مجازات قصاص در قرآن کریم را می‌توان به دو دسته تقسیم  کرد اول آیاتی که به اصل مقابله به مثل بصورت کلی دلالت می‌کند که از مصداق‌های مقابله به مثل در امور کیفری است. دسته اول عبارتند از:

1. وجزا سیئه سیئه مثلها…و لمن انتصر بعد ظلمه فاولئک ما علیهم من سبیل

جزای هر بدی، بدی است همانند آن، بر کسانی که پس از ستمی که بر آنها رفته باشد انتقام می‌گیرند ملامتی نیست. [38]

2. وان عاقبتم فعاقبو ابمثل ماعوقبتم به ولئن صبرتم لهو خیر للصابرین

اگر عقوبت می‌کنید چنان عقوبت کنید که شما را عقوبت کرده‌اند و اگر صبر کنید از صابران را صبر نیکوتر است. [39]

3. والحرمات قصاص فمن اعتدی علیکم فاعتدوا علیه بمثل ما اعتدی علیکم

پس هر که به جور و ستمکاری به شما دست درازی کند او را به مقاومت از پای درآورید. به قدر سمتی که به شمار رسیده است [40] دکتر محقق داماد در تفسیر آیه 194 سوره بقره می‌فرماید اولاً حرمات قصاص دارد که لفظ حرمات (جمع حرمه) به چیزی که بایستی احترام آن را نگه داشت اطلاق می‌شود  و ارتکاب عمل زشت و نامشروع را از این جهت حرام گویند که ممنوعیت دارد و در بخش اول آیه تصریح دارد و الحرمات قصاص یعنی قانونگذار از اعطای حق مقابله می‌کند ثانیا” درون آیه کلا قصاص تعریف شده و آن عبارت است از اعطای حق مقابله به مثل برای کسی که مورد تجاوز قرار گرفته است در عین حال به انسانی که مورد ظلم و تجاوز قرار گرفته اجازه تعدی نمی‌دهد و این همان گستره عدالت در قوانین اسلام است. [41] به حکم این آیات قصاص از طرف مجنی علیه و یا اولیای او مجاز شناخته شده است پس می‌توان از این آیات نتیجه گرفت که این آیات به یک اصل کلی اشاره دارد که یکی از مصداقهای آن قصاص است. [42] در این آیات علاوه بر اینکه به قصاص و مقابه به مثل اشاره شده در کنار آن از عفو و بخشش صحبت به میان آمده است و می‌توان دید که در کنار مقابله به مثل، به عفو و گذشت نیز انسانها را تشویق نموده است.