به نظر می رسد که موجب کفاره چه در قتل عمد و چه غیر عمد تنها قتل نیست بلکه قتل مومن موجب کفاره است چنانکه در آیه شریفه (و من قتل مومناً خطا فتحریر رقبه مومنه) آمده است. و در صحیحه عبدالله بن سنان موضوع کفاره قتل عمد را قتل مومن می داند : (سئل عن المومین یقتل المومن متعمداً) مومنی که مومنی راعمداً می کشد واجب است یک برده آزاد کند و شصت روز روزه بگیرد و شصت مسکین را طعام دهد و روایات دیگری نیز به این مضمون و با این عنوان به دست ما رسیده است بنابراین کسی که اسقاط جنین کند بر او کفاره واجب نمی شود, زیرا هر چند در روایت بر اسقاط قتل اطلاق شده است. ولکن قتل مومن بر آن صدق نمی کند. اگر سقط بعد از پیدایش روح باشد در وجوب کفاره اختلاف نظر وجود دارد: نظری فقهای امامیه 1 _ مجقق در شرایع می گوید : ( و تجب الکفاره هنامع مباشره الجنایه). 2 _ در کتاب جواهر الکلام در شرح عبارت فوق آمدهاست : (بلا خلاف و لااشکال لتحقیق موجبها) یعنی در حکم مذکور خلاف و اشکالی وجود ندارد زیرا موجب کفاره که قتل است در اینجا صدق می کند. 3 _ در مختصر النافع آمده است : ( و کذا تجب بقتل الجنین ان ولجته الروح و لا تجب قبل ذالک). 4 _ شهید در لمعه می گوید : (و تجب الکفاره مع المباشره) از عبارت شهید اطلاق استفاده می شود خواه قبل از پیدایش روح باشد خواه بعد از آن. 5 _ شهید در روضه در شرح عبارت فوق می نویسد : ( و تجب الکفاره بقتل الجنین حیث تلجه الروح و قیل مطلقاً مع المباشره لقتله لامع التسبیب کغیره) وعبارت شهید را مقید می کند و می گوید قتل جنین بعد از پیدایش روح موجب کفاره است و گفته شده است که در اسقاط جنین مطلقا خواه قبل از پیدایش روح باشد خواه بعد از آن کفاره بر جانی واجب می شود. بنظر می رسد که کفاره در اسقاط جنین واجب نیست خواه قبل از پیدایش روح باشد و خواه بعد از آن . در گذشته گفته شد در موضوع ادله ای که کفاره قبل را برقاتل واجب می کند عنوان مومن یا عنوان الرجل اخذ شده است بنابراین اگر چه بر سقط جنین بعد از پیدایش روح قتل می کند لکن عنوان مومن یا رجل بر آن صادق نیست بلکه کفاره واجب نمی شود. نظریه مخالفین 1 _ در سرائر آمده است (ولا کفاره علی قاتل الجنین بحال) بر قاتل جنین در هیچ حالی کفاره واجب نمی شود از اطلاق این عبارت استفاده می شود که بن ادریس فرقی بین قبل از پیدایش روح و بعد از آن نمی گذارد. 2 _ در مبانی تکمله المنهاج آمده است مشهور این است که اگر سقط جنین بعد از پیدایش روح باشد کفاره بر جانی واجب می شود ولی در آن اشکال است عدم وجوب کفاره اقرب است در وجه اشکال می فرماید: دلیلی بر وجوب کفاره وجود ندارد. کفاره ای که از طریق کتاب و سنت بر قاتل ثابت می شود شامل اسقاط جنین نمی شود اگر اجماع ثابت شود دلیل همان است هر چند اجماع نیز تمام نیست , از همین رو محقق اردبیلی در وجوب کفاره اشکال کرده است. کفاره قتل از کلمات فقهای امامیه مستفاد می شود که کفاره قتل در صورتی واجب می شود که قتل بالمباشره باشد در مواردی که قتل بالتسبیب باشد کفاره واجب نمی شود برای مثال اگر کسی در غیر مالک خود چاهی بکند و انسانی در آن چاه بیفتد و بمیرد هر چند دیه مقتول بر او واجب می شود لکن کفاره ثابت نمی شود, زیرا قتل بر او صدق نمی کند. کلمات فقها 1 _ شیخ در خلاف می گوید : الکفاره لاتجب بالاسباب و معنا اذا نصب سکینا فی غیر ملکه فوقع علیها انسان فمات کفاره با اسباب واجب نمی شود یعنی اگر کسی در غیر ملک خود چاقوئی نصب کند و انسانی روی آن بیفتد و بمیرد بر جانی کفاره واجب نمی شود. 2 _ در شرائع الاسلام آمده است ? یجب کفاره الجمع بقتل العمد و المرتبه بقتل الخطا مع المباشر لامع التسبیب). صاحب شرایع الاسلام برای قتل التسبیبی مثالهای زیررا آورده است : شخصی سنگی را در غیر ملک خود می گذارد و یا چاهی در آن حفر می کند و یا چاقویی در آن نصب می کند اگر رهگذری در اثر برخورد با سنگ و چاقو یا سقوط در چاه هلاک شود بر مسبب کفاره واجب نمی شود و تنها باید دیه مقتول را به ورثه او بپردازد. 3 _ شهید ثانی در مسالک الافهام در شرح عبارت فوق می گوید : (فمذهب الاصحاب انها لایجب الامع مباشره القتل دون ال التسبیب). از عبارت (فمذهب الاصحاب ) استفاده می شود که مساله اجماعی است. 4 _ در مختصر النافع نیز همین عبارت آمده است . 5 _ صاحب ریاض مناقشه می کند و می گوید : بر حسب دلیل فرقی میان قتل بالمباشره و با لتسبیب نیست زیرا دلیلی بر آن پیدا نکرده ام. تا آنجا که می گوید : دلیل عمده عدم خلاف است بلکه