ب – حق اعطای مجوز بهره برداری همانطور که در بررسی ویژگی های حقوق مادی بیان کردیم، این حقوق قابل نقل و انتقال می باشد. لذا پدیدآورنده اختراع و طرح می تواند حقوق ناشی از ثبت اثر خود را به دیگران منتقل کرده و از منافع مادی آن بهره مند گردد. زیرا در بسیاری از موارد پدیدآورنده از امکانات مالی کافی برای اجرای اختراع و طرح خود برخوردار نمی باشد، لذا با انتقال تمام یا قسمتی از حقوق خود به دیگری امکان ساخت کالا از روی طرح و اختراع خود را فراهم می نماید. نکته ای که در اینجا باید مورد توجه قرار گیرد این است که بین «اعطای مجوز بهره برداری» و « انتقال حق طرح و اختراع» اختلاف وجود دارد انتقال موجب خروج حق اختراع و طرح از مالکیت پدیدآورنده می گردد و منتقل الیه به عنوان قائم مقام دارنده قبلی، حق هرگونه تصمیم گیری در رابطه با حق آفرینۀ را خواهد داشت لیکن با صدور مجوز، مالکیت طراح و مخترع یا دارنده قبلی با حقوق ناشی از ثبت آفرینه قطع نمی گردد و دارندۀ مجوز ممکن است حق بهره برداری در موردی خاص مثل تولید، فروش یا واردات را به دست آورد، لذا پدیدآورنده می تواند مجوز تولید را به آقای الف و مجوز واردات را به آقای ب بدهد، زیرا این حقوق در انحصار طراح و مخترع می باشد و استفادۀ بدون مجوز منجر به نقض اثر و ایجاد مسوولیت مدنی و کیفری می شود.[205] اعطای مجوز بهره برداری ممکن است به دو صورت انحصاری یا غیرانحصاری باشد این موضوع را با توجه به مواد 27 و 28 قانون طرح های صنعتی ژاپن می توان استخراج کرد، مجوزانحصاری فقط به دارنده آن حق استفاده از حقوق اعطاء شده در قرارداد بهره برداری را می دهد به عنوان مثال اگر در قرارداد بهره برداری فقط حق تولید به آقای الف داده شده باشد وی دارندۀ حقوق انحصاری اختراع و طرح در این زمینه محسوب می شود و هر کس دیگری که قصد تولید داشته باشد باید از وی مجوز بگیرد؛ لیکن حقوق مربوطه به فروش و واردات همچنان در انحصار طراح و مخترع باقی می ماند و وی می تواند آن را به دیگری منتقل کند بدون آنکه ملزم به کسب مجوز از آقای الف باشد. در مقابل مجوز غیرانحصاری همانطور که از نامش پیداست دارای محدودۀ مشخص نمی باشد، لذا در بند 2 ماده 28 قانون طرح های صنعتی ژاپن به دارندۀ آن حق بهره برداری از حقوق احصاء شده در قانون یا قرارداد اعطاء شده است، به عبارت دیگر دارندۀ آن می تواند از حقوق مختلفی که در نتیجۀ ثبت اثر حاصل می شود بهره برداری کند بدون آنکه انحصاری در استفاده به وی تعلق گیرد.[206] به نظر می رسد اعطای مجوز به شکل انحصاری آن رواج بیشتری داشته باشد، زیرا از یک سو مخترع و طراح تمایلی به اعطای تمام حقوق خود به دیگری ندارد و از سوی دیگر دارندۀ مجوز تمایل ندارد که اشخاص دیگری موازی با وی حق استفاده از طرح و اختراع را در ابعاد مختلف آن داشته باشند این دو هدف با اعطای مجوز انحصاری برآورده می شود. در حقوق انگلیس اعطای مجوز بهره برداری ممکن است به صورت کتبی، شفاهی، صریح یا ضمنی باشد.[207] ماده 39 قانون ثبت علائم و اختراعات نیز بیان می دارد: «دارنده ورقه اختراع می تواند مالکیت یا حق استفاده از موضوع اختراع خود را کلاً یا جزئاً به هر طریقی که بخواهد به دیگری منتقل نماید.» لذا با توجه به این ماده می توان چنین اذعان کرد که اعطای مجوز بهره برداری به هر طریقی حتی شفاهی امکانپذیر است، لیکن تنظیم سند عادی یا رسمی جهت انتقال حقوق ناشی از ثبت اثر به جهت اثبات حقوق دارنده از مزایای بیشتری برخوردار است. مندرجات یک مجوز بهره برداری با توجه به نوع آن و شرایط مورد نظر طرفین تعیین می شود لیکن مهمترین این مندرجات عبارتند از: نوع بهره برداری که تعیین کننده قلمرو حقوق دارنده است، مدت بهره برداری که زمان استفاده از حق را مشخص می نماید، انحصاری یا غیرانحصاری بودن مجوز، شروط حمایتی از صاحب حق اختراع و طرح، شروط حمایتی از دارنده مجوز، قانون حاکم بر قرارداد، شرط کنترل کیفیت محصول و غیره. ج – حق فروش و عرضه برای فروش در قوانین کشورهای مختلف حق فروش یا عرضه برای فروش جزو حقوق انحصاری پدیدآورنده، معرفی شده است. منظور از این حق آن است که فروش کالاهای ساخته شده از روی طرح و نگهداری یا عرضه این کالاها برای فروش جزو حقوق انحصاری پدیدآورنده است.[208] سایر اشخاص در صورتی که بدون مجوز وی اقدام به فروش یا حتی نگهداری برای فروش نمایند مرتکب نقض حقوق پدیدآورنده شده اند. در قانون ثبت اختراعات 1310 و 1386 و در بند 1 ماده 28 موافقت نامه تریپس نیز به این موضوع اشاره شده است. د – حق انجام واردات هدف از اعطای این حق به پدیدآورنده (مخترع و طراح) ممانعت از ورود یا توزیع کالاهایی است که محتوی آفرینۀ ثبت شده می باشد به عبارت دیگر با اعطای این حق انحصاری ساخت و تولید کالا با اقتباس از اختراع و طرح به دنبال حفظ حقوق پدیدآورنده در کشور محل ثبت هستیم و حال آنکه با اعطای حق انحصاری در انجام واردات به پدیدآورنده به وی امکان جلوگیری از ورود کالاهای تقلبی را می دهیم.[209] به عنوان مثال اگر پدیدآورنده طرح یک دوچرخه، حق فروش ناشی از ثبت اثر خود را به شخصی در خارج از کشور اعطاء نماید، وی فقط حق فروش کالاهای حاوی طرح را خواهد داشت، لذا اگر اقدام به انجام واردات کالاهای حاوی طرح نیز بنماید مرتکب نقض حق انحصاری طراح در انجام واردات شده است. لذا عدم حمایت از طراح به منظور کنترل ورود کالاهای تقلبی مانع از حمایت همه جانبه از وی خواهد شد زیرا بسیاری از افراد سودجو می توانند با سرقت طرح اقدام به تولید کالاهای مشابه در خارج از کشور محل ثبت کرده و با وارد کردن آن به بازارهای داخلی موجب زایل شدن حقوق طراح بشوند. به همین دلیل قوانین کشورهای مختلف در ارتباط با حمایت از طرح های صنعتی و اختراع حق انجام واردات را مختص به طراح و مخترع می دانند از جمله : بند 1 ماده 1308 قانون حق مؤلف آمریکا و قانون 1310 ایران در این خصوص ساکت است لکن در ماده 15 قانون جدیدالتصویب، این حق مورد پذیرش قانونگذار قرار گرفته است. در انتها بیان می داریم که کنوانسیون پاریس در حمایت از حقوق مالکیت صنعتی در این زمینه حکمی ندارد؛ لیکن ماده 28 موافقت نامه تریپس حق انحصاری واردات را مورد اشاره قرار داده است. ه – حق انتقال این حق هم در حوزۀ مالکیت ادبی و هنری و هم مالکیت صنعتی به پدیدآورنده تعلق دارد. یکی از مهمترین ویژگی های حق مالی و اقتصادی دارنده حق اختراع و تألیف در قابلیت نقل و انتقال آن است که به دو صورت ارادی و قهری قابل تحقق است. انتقال ارادی بطور معمول نتیجه تقابل دو یا چند اراده در قالب عقود معین و نامعین می باشد و حال آنکه انتقال قهری به حکم قانون یا همانطور که قبلاً اشاره کردیم بوسیلۀ ارث صورت می گیرد و در پاره ای از موارد نیز دارنده حق اختراع و تألیف مقدمات انتقال حق خود را به صورت ارادی فراهم می آورد، لیکن انتقال نهایی ممکن است که با رضایت وی همراه نباشد که مراد از این انتقال رهن حق اختراع و تألیف است. لذا در این مبحث به معرفی اجمالی انتقال ارادی و قهری حق مادی پدیدآورنده در هر دو حوزۀ ادبی هنری و صنعتی می پردازیم: 1- انتقال ارادی حقوق مادی یا اقتصادی پدیدآورنده بعد از ثبت اثر و در نتیجه صدور پروانۀ ثبت به او تعلق می گیرد، و صاحب اثر و اختراع یا پدیدآورنده می تواند به اختیار خود حقش را به دیگری واگذار نماید. این قبیل حقوق همانطور که از نامش پیداست حاوی یکسری مزایای مالی برای صاحب حق اختراع و تألیف می باشد، و صاحب حق اختراع و تألیف همانطور که مورد بررسی قرار گرفت ممکن است شخصی غیر پدیدآورنده اختراع و اثر باشد. حقوق مادی برخلاف حقوق معنوی قابل نقل و انتقال می باشند و به عبارت دیگر پدیدآورنده در زمان حیات خود می تواند حقوق مادی ناشی از ثبت اثر را به موجب قرارداد بطور معوض یا مجانی به دیگری انتقال دهد، همچنین مدت بهره برداری از این حقوق محدود بوده و با انقضای آن جزء دارایی فکری جامعه قرار می گیرد و هر کسی می تواند با رعایت حقوق معنوی پدیدآورنده از آن بهره برداری کند. دارندۀ حق می تواند تمام یا بخشی از حقوق مالی خود را به غیر منتفل کند؛ مثلاً اگر هنرمندی که شعری سروده است یا ترانه ای را اجرا کرده است حق مالی خود را به صدا و سیما ببخشد یا بفروشد یا نویسنده ای حق نشر مجدد کتابش را به مؤسسه ای بفروشد؛ به اختیار خود حق بهره برداری از اثرش را به دیگری واگذار نموده است. کسی که به سفارش دیگری اثری را تولید می کند یا به استخدام کارفرما در می آید تا یک اثر ادبی یا هنری تهیه کند؛ در واقع رضایت داده است که حق بهره برداری از اثری که توسط او ایجاد شده است به سفارش دهنده یا کارفرما منتقل گردد.