دکتر علی زاهد مهر
 

دکتر مسعود غلامعلی لواسانی
 

زمستان 1391
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

چکیده
خشم و نشخوار خشم در پژوهش­های مختلف به عنوان عوامل زمینه ساز بیماری قلبی مورد بررسی قرار گرفته اند. عاطفه منفی و بازداری اجتماعی نیز به عنوان مؤلفه­های شخصیت نوع D از عوامل خطر برای بسیاری از بیماری­های جسمی و از جمله بیماری قلبی معرفی شده اند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه ای خشم و نشخوار خشم در رابطه بین عاطفه منفی و بازداری اجتماعی با شدت تنگی عروق کرونری انجام گرفت. تعداد 200 بیمار مبتلا به تنگی عروق کرونری (112 مرد، 88 زن) در این پژوهش شرکت کردند. از بیماران خواسته شد مقیاس خشم چند بعدی (MAI؛ سیگل، 1986)، مقیاس نشخوار خشم (ARS؛ ساکودلسکی و گلاب و کرامول، 2001) و مقیاس شخصیتی نوع D (DS14؛ دنولت، 2005) را تکمیل کنند. برای تحلیل داده های پژوهش از شاخص­ها و روش­های آماری شامل فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که متغیرهای خشم، نشخوار خشم، عاطفه منفی و بازداری اجتماعی با شدت تنگی عروق در سطح 01/0 p < رابطه معنادار دارند. نتایج تحلیل مسیر نیز نشان داد که خشم و نشخوار خشم در رابطه بین عاطفه منفی و بازداری اجتماعی با شدت تنگی عروق کرونری نقش واسطه ای ایفا می­ کنند. همچنین شدت تنگی عروق تحت تأثیر متغیر جنس (تنگی عروق شدیدتر در مردان) و متغیر سن (تنگی عروق شدیدتر در دامنه سنی 65-55 سال) قرار داشت. بر اساس یافته های پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت که رابطه بین مؤلفه های شخصیت نوع D با شدت تنگی عروق کرونری یک رابطه خطی ساده نیست و عوامل دیگر مثل خشم و نشخوار خشم در رابطه بین این دو متغیر نقش واسطه ای دارند.
واژه­های کلیدی: خشم، نشخوار خشم، عاطفه منفی، بازداری اجتماعی، تنگی عروق کرونری
 
فهرست مطالب
فصل اول: معرفی پژوهش  . 8
1-1- مقدمه و بیان مسأله  .  9
1-2- اهمیت و ضرورت پژوهش  .  15
1-3- هدف­های پژوهش  .  16
1-4-فرضیه ­های پژوهش    16
1-5- متغیرهای پژوهش  .  17
1-6- تعریف متغیرهای پژوهش    17
 
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش    20
2-1- بیماری عروق کرونر  .  21
2-1-1- عوامل زمینه ساز بیماری عروق کرونری    22
2-1-2- شیوع بیماری عروق کرونری  .  25
2-1-3- تشخیص و درمان تنگی عروق کرونری  .  27
2-1-3-1- آنژیوگرافی    27
2-1-3-2- اکوکاردیوگرافی  .  27
2-1-3-3- جراحی قلب    28
2-1-3-4- آنژیوپلاستی    28
2-1-3-5- دارودرمانی    30
2-1-4- نظریه­ های سبب شناسی بیماری قلبی- عروقی  .  30
2-1-4-1- نظریه­ فیزیولوژیکی بیماری قلبی- عروقی    30
2-1-4-2- نظریه­ روانپزشکی بیماری قلبی- عروقی  .  31
2-1-4-3- نظریه­ های روانشناختی بیماری قلبی- عروقی  .  31
2-1-4-3-1- الگوی رفتاری نوع A،  B و C    31
2-1-4-3-2- الگوی رفتاری نوع D    32
2-2- شخصیت نوع D  .  33
2-2-1- تعریف شخصیت نوع D  .  33
2-2-2- مؤلفه­های شخصیت نوع D  .  34
2-2-2-1- عواطف منفی    34
2-2-2-2- بازداری اجتماعی  .  35
2-2-3- شخصیت نوع D و پیامدهای روانشناختی    36
2-2-4- شخصیت نوع D و پیامدهای جسمی    37
2-2-5- شخصیت نوع D و بیماری قلبی    38
2-3- خشم  .  41
2-3-1- تاریخچه خشم  .  41
2-3-2- تعریف خشم    42
2-3-3- تفاوت خشم با پرخاشگری و خصومت    44
2-3-4- خشم به عنوان سازه ای چند بعدی    45
2-3-4-1- بعد عاطفی خشم    46
2-3-4-2- بعد شناختی خشم  .  46
2-3-4-3- بعد رفتاری خشم    47
2-3-5- خشم صفت و خشم حالت  .  48
2-3-6- درونی سازی، برونی سازی و کنترل خشم  .  49
2-3-7- همبودی خشم و اختلالات روانی  .  50
2-3-8- همبودی خشم و اختلالات جسمی    51
2-3-9- خشم و بیماری قلبی  .  51
2-4- نشخوار خشم    53
2-4-1- انواع نشخوار  .  55
2-4-1-1- نشخوار غم    55
2-4-1-2- نشخوار خشم .  55
2-4-3- نشخوار و پیامدهای روانشناختی  .  57
2-4-3- نشخوار و پیامدهای جسمی  .  58
2-3-4- نشخوار و بیماری قلبی    58
2-5- پیشینه پژوهش    60
2-5-1- پژوهش­های داخلی  60
2-5-2- پژوهش­های خارجی  .  62
2-6- مطالعه حاضر  .  64
 
فصل سوم: روش تحقیق   66
3-1- طرح پژوهش    67
3-2- جامعه آماری، نمونه و روش انتخاب نمونه  .  67
3-3- ابزار سنجش    68
3-3-1- مقیاس شخصیت نوع D  .  68
3-3-2- مقیاس خشم چند بعدی    69
3-3-3- مقیاس نشخوار خشم    70
3-3-4- روش اجرای پژوهش  .  71
3-3-5- روش­های آماری تحلیل داده های پژوهش    72
 
فصل چهارم: نتایج پژوهش  .  73
4-1- نتایج توصیفی   .  74
4-2- نتایج استنباطی  .  77
4-3- نتایج فرعی  .  83
 
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری  .  85
5-1- تفسیر نتایج پژوهش  .  86
5-2- پیامدهای نظری و عملی پژوهش    89
5-3- محدودیت­های پژوهش  .  89
5-4- پیشنهادهای پژوهش  .  90
فهرست منابع فارسی  .  92
فهرست منابع انگلیسی  .  94
چکیده انگلیسی    115
 
فصل اول
 
معرفی پژوهش
 

معرفی پژوهش
 

مقدمه و بیان مسأله
بیماری قلبی-عروقی[1] (CVD)، یک مشکل سلامت عمومی در کشورهای توسعه­یافته شامل ایالات متحده و اروپا است. برای دهه­ها CVD، علت اصلی مرگ و میر و ناتوانی در غرب محسوب می­شد و اخیراً پیشرفت­هایی در درمان­های غیر جراحی، نظیر آنژیوپلاستی[2] و پیشرفت­هایی در مدیریت پزشکی صورت گرفته است (راجر، دی اسکریمین، بوریل و فاربس[3]، 2011). این بیماری یکی از عمومی­ترین و پرهزینه­ترین بیماری­ها محسوب می­شود. نزدیک به 80 درصد مرگ­های ناشی از بیماری­های قلبی- عروقی و 87 درصد از ناتوانی­ها در حال حاظر در کشورهای با درآمد متوسط و پایین اتفاق می­افتد (ردی[4]، 2004). آخرین برآورد انجمن قلب امریکا[5] تخمین زده است که یک سوم امریکایی­های بزرگسال، نزدیک به 80 میلیون نفر، بعضی از اشکال CVD، فرم­های عمومی­تر آن شامل پرتنشی[6] (افزایش فشار خون)، تنگی عروق کرونری[7]، درد قفسه سینه[8] و سکته قلبی[9] را نشان می­ دهند. داده­های مرگ و میر، تخمین زده اند که C­V­D علت اصلی در 3/36% مرگ در سال 2004 بوده است (رزموند، فلِجل، فرایدی، فورِی، گو و همکاران[10]، 2007). در سال 2007 هزینه­ های مستقیم و غیر مستقیم CVD 8/431 بیلیون دلار برآورد شده است (اسمیت و بلومنتال[11]، 2011).
داده­های مطالعات آینده نگر نشان می­دهد که عوامل خطر­CVD  (مثل پرتنشی، دیابت، عدم فعالیت فیزیکی[12]) نقش مهمی در رشد بیماری کرونری قلب بازی می­ کنند. مطالعات کنترل شده از 52 کشور، تغییرپذیری عوامل خطر را برای بیش از 90% خطرات اصلی بیماری کرونری قلب نشان می­دهد. این عوامل شامل سیگار کشیدن، سطوح چربی خون غیر­طبیعی­،­ پرتنشی، دیابت، چاقی درون بطنی[13]، عدم فعالیت فیزیکی، مصرف روزانه میوه و سبزی کم، استفاده زیاد از الکل و عوامل روانشناختی[14] می­شود (رزموند و همکاران ، 2007، یوسوف، هاوکن، آنپو، دنس و اوزوم[15]، 2004).
به­علاوه، برخی پژوهش­ها روی عوامل خطر روانشناختی برای CVD مثل افسردگی (لیچمن، بیگر، بلومنتال، فراشور- اسمیت، کافمن و همکاران[16]­، 2008)، حمایت اجتماعی[17] (لِت، بلومنتال، بابیک، استرومن، رابینز و همکاران[18]، 2005) و خصومت[19] (چیدا و استپتو[20]، 2009) متمرکز شده اند. بسیاری از پژوهش­ها نقش عوامل خطر رفتاری و روانشناختی را در همه­ گیری­شناسی[21] و بیماری­زایی[22] CVD در نظر گرفته اند (موسلمن، ایونس و نمروف[23]، 1998؛ شر[24]، 1999؛ اورسانو، اپشتاین و لازر[25]، 2002). در کنار عوامل خطرزای سنتی بیماری قلبی که ذکر شد­،­ اخیراً علاقه به شخصیت به ­عنوان عامل خطری در پیش آگهی طولانی مدت بیماران قلبی مطرح شده است (دنولت، ویس و براتسرت[26]،2000). یکی از تأثیرگذارترین این عوامل، الگوی رفتاری نوع  A است که شامل جاه طلبی[27]، پرخاشگری، رقابت جویی، بی تابی[28]، تنش عضلانی، گوش بزنگی[29]، چابکی و سبک کلامی تلقینی، رنجش، خصومت، و افزایش بالقوه خشم می­شود. افراد نوع A در خطر فزاینده رشد بیماری قلبی هستند (موسلمن  و همکاران، 1998).
اخیراً سازه شخصیتی جدیدی، با عنوان نوع[30]D پیشنهاد شده است. این سازه نتیجه بررسی سبک های مقابله ای مردانی با بیماری قلبی است. شخصیت نوعD  یا “آشفته” با ترکیبی از دو سازه شخصیتی: عاطفه منفی[31] (NA) و بازداری اجتماعی[32] (SI)، مشخص می­شود (پدرسن و دنولت[33]،2006؛ دنولت، ­2005). عاطفه منفی تمایل به تجربه هیجان­های منفی به طور ثابت، از قبیل بی قراری و ملالت[34]، بیم[35]و تحریک پذیری[36] در تمام زمان­ها و موقعیت هاست، در حالی­که بازداری اجتماعی، تمایل به بازداری بیان هیجان­ها، سطوح بالای تجربه ناایمنی در موقعیت­های اجتماعی و کنترل خودآشکارسازی[37] به طور افراطی از ترس عدم رضایت[38] دیگران است (دنولت و همکاران، 2000). شخصیت نوع  Dنسبتاً شایع است؛ برآوردها دامنه­ای از 21% در جمعیت عمومی تا 28% در  بیماران قلبی- عروقی و 53% در افراد دارای فشار خون بالا را نشان می­دهد (دنولت، 2005).­ نظریه پردازان نوع D معتقدند که تأثیر هم افزایی[39]NA  بالا با SI بالا، سلامت کمتر و بویژه پیش­آگهی قلبی ضعیف تر را پیش بینی می­ کنند (دنولت، پدرسن، رینتس و کنرادس[40]، 2006). بررسی­های نظامدار­ در میان بیماران قلبی- عروقی (دنولت، شیفر و اسپک[41]،2010) بیماران غیر قلبی-عروقی (ملس و دنولت[42]، 2010الف) و افراد سالم (ملس و دنولت،2010ب) نشان می­دهد که شخصیت، پیش بینی کننده پایدار و قوی اختلال در کیفیت زندگی و سلامت روانی در افراد است. مطالعات قبلی مؤید این نکته است که نوع D، بیماری قلبی سخت را پیش بینی می­ کند و ممکن است با شاخص­های روانشناختی و فیزیولوژیکی پیش­آگهی بد در بیماران قلبی مرتبط باشد. برای مثال، بیماران نوع D با بیماری ایسکمی قلبی[43] نمره بیشتری در فرسودگی حیاتی[44]، قطع نظر از متغیرهای دیگر، دریافت می­ کنند (پدرسن و میدل[45]، 2001). در یک مطالعه پی­گیری 6-10 ساله، بیماران قلبی که به عنوان نوع D طبقه بندی شدند، در مقایسه با بیماران غیر نوع D، 4 برابر بیشتر در معرض خطر مرگ قرار داشتند (دنولت، سیس، استروبان، رامبوتز ، گیلبرت و همکاران[46]، 1996).
اگرچه شواهد فزاینده ای فرض می­ کنند که ارتباط بالقوه ای بین نوع D و بیماری قلبی وجود دارد، این که چه مکانیسم­های خاصی شخصیت نوع D را به بیماری قلبی