طی سال های اخیر تعاریف مختلفی برای مدیریت زنجیره تامین از سوی کارشناسان و خبرگان این حوزه ارائه شده است براساس بسیاری از تعاریف اولیه ارائه شده زنجیره تامین بر تمام فعالیت های مرتبط با جریان و تبدیل کالاها از مرحله ماده خام(استخراج)تا تحویل به مصرف کننده نهایی و نیز جریان های اطلاعاتی مرتبط با آنها مشتمل می شود به طور کلی زنجیره تامین زنجیره ای است که همه فعالیت ها ی مرتبط با جریان کالا و تبدیل مواد از مرحله تهیه مواد اولیه تا مرحله کالای نهایی به مصرف کننده را شامل می شود درباره جریان کالا دو جریان دیگر که یکی جریان اطلاعات و دیگری جریان منابع مالی و اعتبارات است نیز حضور دارد محققان و نویسندگان مختلف ،نگرش ها و تعاریف متفاوتی را از زنجیره تامین ارائه کرده اند برخی زنجیره تامین را در روابط میان خریدار و فروشنده محدود کرده اندچنین نگرشی تنها به عملیات خرید رده اول در یک شرکت تمرکز دارد گروه دیگری به زنجیره تامین با دید وسیع تری نشان داده و آن را شامل تمام سرچشمه های تامین (پایگاه های تامین)برای سازمان می دانند.با این تعاریف زنجیره تامین شامل تمام تامین کنندگان رده اول ،دوم ،سوم و ….خواهد بود.سوم نگرش زنجیره ارزش پورتر است که در آن زنجیره تامین شامل تمام فعالیت های مورد نیاز برای ارائه یک محصول یا خدمت به مشتری  نهایی است با نگرش مذکور به زنجیره تامین ،توابع ساخت و توزیع به عنوان بخشی از جریان کالا و خدمات به زنجیره عرضه اضافه می شود در واقع با این دیدزنجیره تامین شامل سه حوزه تدارک ،توزیع و تولید است (سوهانیان،1387) برخی از تعاریف زنجیره تامین عبارت است از: زنجیره تامین ،هم ترازی شرکت هایی است که محصولات و خدمات را به بازار ارائه می کنند. زنجیره تامین شبکه ای از تسهیلات و گزینه های توزیع بوده که عملیات تدارکات مواد اولیه ،انتقال این مواد به واسطه ها و تبدیل به محصولات نهایی و توزیع محصولات نهایی به مشتریان را انجام می دهند زنجیره تامین تمامی مراحلی را که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در تامین نیاز مشتری درگیر می باشد شامل می شود زنجیره تامین نه تنها شامل تولید کنندگان و کارخانجات می شود بلکه شامل واسطه ها ،خرده فروشان و مشتریان آنها نیز میشود در هر شرکت ،مانند هر کارخانه زنجیره تامین شامل تمامی عوامل درگیر در تامین نیاز مشتری می باشد. تعریف جامع از زنجیره تامین عبارت است از شبکه ای از فرآیندها به طوری که هدف نهایی آنها تامین کالا و خدمات مشتریان بوده و در برگیرنده ی تامین کنندگان ،تولید کنندگان ،توزیع کنندگان ،عمده فروشان و خرده فروشان است که با هم به طور هماهنگ و منسجم در جهت راضی کردن مشتریان همکاری می کنند .( کرد و همکاران،1392)

3-2اجزا زنجیره تامین:

زنجیره تامین به عنوان شبکه ای از سازمان ها تعریف شده است که از طریق ارتباطات بالادستی و پایین دستی در فرآیندها و فعالیت های مختلف به هم متصلند و در نهایت به خلق ارزش به شکل محصول و یا خدمت در دست مشتری نهایی می پردازند.( رائی،1391) زنجیره تامین  از سه جز زنجیره تامین بالادستی ،زنجیره تامین میانی و زنجیره تامین پایین دست تشکیل یافته است: زنجیره تامین بالادستی: فعالیت بالا دست زنجیره تامین نظیر حمل و نقل و ارسال قطعات وو مواد توسط لایه هایی از تامین کنندگان شرکت صورت می گیرد. تامین کننده ای که به شکل مستقیم کالا و قطعه به عملیات شرکت یا سازنده اصلی می فرستد به عنوان تامین کننده لایه اول شناخته می شود.به همین نسبت تامین کننده ای که مواد و قطعاتی به تامین کننده لایه اول ارسال می کند در لایه دوم تامین کننده قرار می گیرد بر حسب نوع محصول و گستردگی شبکه ،تامین کنندگان زنجیره تامین در چند لایه ظاهر می شود زنجیره تامین میانی: این بخش شامل فعالیت های ارزش آفرینی است که شرکت انجام می دهد تا مواد و قطعات تدارکک شده توسط شبکه تامین کنندگان را به محصول نهایی تبدیل نموده و جهت توزیع به شبکه مشتریان تحویل نماید فعالیت های این قسمت اغلب شامل برنامه ریزی تولید و ظرفیت،حمل و نقل درون کارخانه ای،مدیریت موجودی موادو قطعات ساخت و کنترل کیفیت است زنجیره تامین پایین دست: قسمت پایین دست زنجیره تامین که همه وظیفه توزیع و تحویل محصول به مشتریان را عهده دار است به لایه های مختلفی از مشتریان تقسیم می شود مشتریان لایه اول آنهایی هستند که به طور مستقیم محصول نهایی را از شرکت سازنده یا لایه میانی زنجیره تامین دریافت می کنند .مشتریان لایه دوم به نوبه خود محصولات را از مشتریان لایه اول دریافت می کنند.قسمت پایین دست زنجیره تامین در جایی خاتمه می یابد که محصول جهت استفاده در اختیار مصرف کننده نهایی قرار می گیرد.( احمدی و بهزادیان ،1392)

4-2مدیریت زنجیره تامین:

در محیط کسب و کار مدرن ،تولید کنندگان با فشار فزاینده ی الزامات مشتریان در شخصی سازی محصول بهبود کیفیت و پاسخ گویی به تقاضا رو به رو هستند برای حفظ کسب و کار در این فشارها ،بیشتر شرکت ها در صدد توسعه ی شراکت استراتژیک بلند مدت با چند تامین کننده ی معدود و همکاری با آنها هستند به طوری که الزامات رو به افزایش رقابتی در زمینه کارایی ،هزینه و پاسخ گویی به مشتری شرکت را بر آن داشته که شراکت استراتژیکی یا تامین کنندگان پایین دستی و ارائه دهندگان خدمات لجستیک (ISP)[2] برای بهره برداری از قابلیت های آن ها و ایجاد ارزش جدید برای مشتریان ایجاد کنند که این امر منجر به شکل گیری مفهوم مدیریت زنجیره تامین شده است (مانیان و همکاران ،1389) در حقیقت مدیریت زنجیره تامین چیزی نیست جز یکپارچه سازی فرآیندهای زنجیره تامین از تامین کننده اولیه تا مشتری نهایی به منظور ایجاد رضایت برای مصرف کننده نهایی (پور سلیمان و همکاران ،1389) برخی از تعاریف صورت گرفته از مدیریت زنجیره تامین عبارت است است: