(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

«فهرست مطالب»
 
چکیده ‌أ
فصل اول: کلیات پژوهش 2
1-1-مقدمه 3
1-2-بیان مسئله 8
1-3- پیشینه تحقیق 10
1-4-سوال های تحقیق 13
1-4-1- سوالات اصلی 13
1-4-2- سوالات فرعی 13
1-5-فرضیه های تحقیق 13
1-5-1- فرضیه اصلی 13
1-5-2-فرضیه فرعی 13
1-6-اهداف تحقیق 14
1-7-روش تحقیق 14
1-8- ساختار تحقیق 15
فصل دوم: مفهوم شناسی 17
2-1- مفاهیم سازمان های مردم نهاد و سیاست جنایی مشارکتی 18
2-1-1- مفهوم سازمان های مردم نهاد 18
2-1-2- سیاست جنایی مشارکتی 21
2-1-2-1-مفهوم سیاست جنایی 22
2-1-2-1-1-مفهوم لغوی 22
2-1-2-1-2-مفهوم مضیق 23
2-1-2-1-3-مفهوم موسع 24
2-1-2-2-انواع سیاست جنایی 24
2-1-2-2-1-سیاست جنایی تقنینی 24
2-1-2-2-2-سیاست جنایی قضایی 25
2-1-2-2-3-سیاست جنایی مشارکتی 25
2-1-3-رابطه سیاست جنایی مشارکتی و سازمان‌های مردم نهاد 27
2-2-مفهوم پیشگیری و انواع کنشی آن 29
2-2-1-تعریف پیشگیری از جرم 29
2-2-1-1-تعریف لغوی 30
2-2-1-2-معنای اصطلاحی 30
2-2-1-3-معنای موسع پیشگیری 30
2-2-1-4-معنای مضیق پیشگیری 31
2-2-2-انواع پیشگیری از جرم 32
2-2-2-1-پیشگیری اجتماعی 32
2-2-2-1-1- پیشگیری اجتماعی جامعه مدار 33
2-2-2-1-2- پیشگیری اجتماعی رشد مدار 33
2-2-2-2-پیشگیری وضعی 34
2-3- مفهوم ماده مخدر و روان گردان و جرایم ناشی از آن 35
2-3-1-مفهوم مواد مخدر 36
2-3-1-1-مفهوم لغوی 36
2-3-1-2-مفهوم حقوقی 39
2-3-2- مفهوم جرایم مواد مخدر و روان گردان 40
2-3-2-1- اعتیاد 40
2-3-2-2- حمل، نگهداری و اخفای مواد مخدر و روان گردان 42
2-3-2-3- خرید، فروش، عرضه و توزیع مواد مخدر و روان گردان 42
2-3-2-4- قاچاق مواد مخدر و روان گردان 43
2-3-2-4-1-مفهوم لغوی 43
2-3-2-4-2- مفهوم حقوقی 44
فصل سوم: سازمان های مردم نهاد و پیشگیری 49
3-1-مفهوم سازمان های مردم نهاد 50
3-2-بنیان های نظری سازمان‌های مردم نهاد 51
3-2-1-زمینه‌های نظری سمن‌ها در غرب 51
3-2-2-زمینه‌های نظری سمن‌ها در دیدگاه اسلام 54
3-3- پیشگیری جامعه‌مدار 56
3-3-1- بنیان‌های نظری پیشگیری جامعه‌مدار 56
3-3-1-1- تبیین‌های ساختی-کارکردی 57
3-3-1-1-1-نظریه بی‌هنجاری 57
3-3-1-1-2-نظریه فشار 59
الف. عدم نیل به اهداف دارای ارزش مثبت 59
ب. حذف محرکهای دارای ارزش مثبت 60
ج. مواجهه با محرکهای منفی 60
3-3-1-2 –تبیین‌های روانشناختی اجتماعی 60
3-3-1-2-1-کنترل اجتماعی 60
3-3-1-2-2-نظریه یادگیری اجتماعی 63
3-3-1-2-3-نظریه های معاشرت‌های ترجیحی 70
3-3-1-3- تبیین‌های خرده‌فرهنگی 70
3-3-1-3-1-نظریه خرده فرهنگ بزه‌کاری  آلبرت کوهن 71
3-3-1-3-2-تعارض فرهنگ 71
3-3-2- نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در پیشگیری جامعه‌مدار از گرایش جوانان به موادمخدر 72
3-3-2-1-فعالیت‌های آموزشی 72
3-3-2-2-فعالیت‌های حمایتی 74
3-3-2-3-فعالیت‌های نظارتی 78
3-4-پیشگیری رشدمدار 81
3-4-1- برنامه‌های خانواده‌مدار و نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در اجرای آن 81
3-4-1-1-برنامه‌های خانواده مدار 81
3-4-1-1-1- برنامه دیدارهای خانگی زودهنگام 81
3-4-1-1-2-برنامه آموزشی والدین 82
3-4-1-2- نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در اجرای برنامه‌های خانواده‌مدار 85
3-4-1-2-1-آموزش مهارت های زندگی به والدین 85
3-4-1-2-2-آموزش مهارت‌های اجتماعی به جوانان و نوجوانان 87
3-4-2- برنامه‌های مدرسه‌مدار و نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در اجرای آن 89
3-4-2-1-نهاد مدرسه و پیشگیری رشدمدار 89
3-4-2-2- نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در اجرای برنامه‌های مدرسه‌مدار 92
3-4-2-2-1-برنامه های مبارزه با قلدری و زورگویی در مدارس 92
3-4-2-2-2-برنامه‌های تقویت مشارکت خانواده و مدرسه 95
فصل چهارم: ستاد مبارزه با مواد مخدر 97
4-1-ساختار و وظایف ستاد مبارزه با مواد مخدر 99
4-1-1-ساختار ستاد 99
4-1-2- وظایف ستاد 104
4-2-عملکرد ستاد مبارزه با مواد مخدر در زمینه سیاستگذاری و اجرا 105
4-2-1- عملکرد ستاد مبارزه با مواد مخدر در زمینه سیاستگذاری 106
4-2-1-1- آیین نامه پیشگیری از اعتیاد، درمان معتادان به مواد مخدر و حمایت از افراد در معرض خطر اعتیاد 106
4-2-1-2-سند جامع پیشگیری اولیه از اعتیاد 114
الف. مشارکت مردمی و سازمان های مردم نهاد در سند جامع 116
4-2-2-عملکرد ستاد مبارزه با مواد مخدر در زمینه اجرا 117
4-2-2-1- عملکرد ستاد مبازه با مواد مخدر در حوزه پیشگیری از اعتیاد 118
4-2-2-2- عملکرد ستاد مبارزه با مواد مخدر در حوزه توسعه مشارکت های مردمی و سازمان های مردم نهاد 121
4-2-2-3- عملکرد ستاد مبارزه با مواد مخدر در حوزه فرابخشی و ستادی 123
4-2-3- موانع و مشکلات پیش روی ستاد مبارزه با مواد مخدر در امر پیشگیری 124
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات 126
5-1-نتیجه‌گیری 127
5-2-پیشنهادات 130
منابع 133
 

چکیده
 

نقش سازمان های مردم نهاد در پیشگیری از بزهکاری جوانان ، یکی از جلوه های مشارکت جامعه مدنی در پاسخ دهی پیشگیرانه به پدیده مجرمانه یا به عبارتی پیشگیری مشارکتی است که خود یکی از مراحل اجرای سیاست جنایی مشارکتی به شمار می شود. پیشگیری از جرم و بزهکاری، اولین و کم مناقشه ترین عرصه سیاست جنایی است که در آن مشارکت مردم و سازمان های مردم نهاد، مطرح و عملی شده است. سازمان های مردم نهاد، مهم ترین ابزار جامعه مدنی در نهادینه کردن و تعمیق مشارکت های مردمی در عرصه های مختلف از جمله پیشگیری از جرم محسوب می شوند و امروزه در پرتو پیدایش و اجرای سیاست جنایی مشارکتی، جایگاه برجسته ای در این زمینه دارند. به نحوی که به یکی از ارکان اصلی و فعال شوراهای پیشگیری از جرم کشورهای مختلف تبدیل شده اند. امروزه تمام رویکردهای پیشگیری از بزهکاری جوانان از نظر جرم شناسان و برنامه های سیاست جنایی کشورهای مختلف بر مشارکت جامعه مدنی به ویژه سازمان های مردم نهاد در این زمینه تاکید دارند. در ایران اگرچه به علت فقدان برنامه و قانون جامع پیشگیری از جرم، جایگاه مشارکت و نقش آفرینی این نوع سازمان ها در این زمینه دقیقا تبیین نشده است، مع الوصف آن ها می توانند در تمام عرصه هایی که برای مشارکت جامعه مدنی در پیشگیری از جرم وجود دارد ایفای نقش داشته باشند که شامل سه نقش آموزشی، حمایتی و نظارتی است.
واژگان کلیدی: سازمان های مردم نهاد، سیاست جنایی، سیاست جنایی مشارکتی، پیشگیری از بزهکاری جوانان.
 

فصل اول: کلیات پژوهش
 

1-1-مقدمه
 

پیشگیری از جرم بزهکاری، پیشینه ای به قدمت حقوق کیفری دارد و حتـی فراتر از آن می توان گفت که قدمت آن به زمان پیدایش اولین قفل و کلید بر می گردد. مسئله پیشگیری از بزهکاری نوجوانان در گرایش به مواد مخدر امروزه از گذرگاه های متعدد در تمام جوامع مورد توجه است. با اینکه به تکمیل مداوم تربیت درمان آنها همت می گمارند و سعی بلیغ در این راه به کار می برند، متأسفانه گسترش گرایش نوجوانان به مواد مخدر به و ظهور رفتارهای نوین ضد اجتماعی آنان موجب نگرانی روزافزون متخصصان و عامه مردم جهان است(کی نیا: 1369، 282).
در زمینه پیشگیری از گرایش به موادمخدر در نوجوانان اغلب کشورها پیشگیری کیفری را کنار گذاشته اند و به بحث پیشگیری اجتماعی گام نهاده اند که مستلزم همکاری و مشارکت نهادهای جامعه مدنی از قبیل سازمانهای مردم نهاد است. پیشگیری از جرم و بزهکاری ابتدا صرفًا جنبه کیفری داشت. اما سیر تحول آن منجر به پیشی گرفتن و غالب شدن پیشگیری غیر کیفری و پیدایش «پیشگیری مشارکتی» مبتنی بر مشارکت جامعه مدنی در دوره معاصر شد که خود یکی از شاخه های اصلی «سیاست جنایی مشارکتی» به شمار می رود. به طور کلی در چند دهه اخیر، رشد روز افزون و لجام گسیخته پدیده مجرمانه همراه با ظهور اشکال و حجم های نوین بزهکاری مواد مخدر، بحران ناتوانی و ناکارایی نظام عدالت کیفری برای مقابله با آن و لزوم غلبه بر این بحران و سایر عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و جرم شناختی باعث جلب توجه به واقعیت مشارکت جامعه مدنی در برنامه های سیاست جنایی به ویژه در کشورهای غربی و ظهور گرایش جدید آن تحت عنوان «سیاست جنایی مشارکتی» شده است. سیاست جنایی مشارکتی مبتنی بر مشارکت هرچه وسیع تر و فعال ارکان مختلف جامعه مدنی بخصوص مردم و نهادهای مردمی از قبیل سازمانهای مردم نهاد در مراحل مختلف سیاست جنایی از جمله مرحله پیشگیری از جرم و بزهکاری است. شاید بتوان گفت اولین و کم مناقشه ترین مرحله سیاست جنایی که در آن مشارکت جامعه مدنی مطرح و مورد تأکید قرار گرفت. همین مرحله پیشگیری از جرم و بزهکاری می باشد. البته انسان از گذشته برای جلوگیری از بزهدیدگی و حفظ جان و مال و ناموس خود رأسًا مبادرت به پیشگیری از جرم کرده است، که مهمترین جنبه آن دفاع مشروع شخصی است، که هنوز هم مورد تأیید رسمی تمام نظام های کیفری است و سیاست جنایی نیز به آن توجه دارد. اما پیشگیری مشارکتی چیزی فراتر از اقدام های فردی شهروندان را می طلبد و آن مشارکت سنجیده، هماهنگ، مطلوب، هدفمند و نهادینه جامعه مدنی دربرنامه های پیشگیری از جرم است، که عمدتًا بر اقدامات جمعی و نهادینه جامعه مدنی به ویژه درقالب نهادها و تشکلهای مردمی تکیه می کند. طلیعه توجه تدریجی به اندیشه مشارکت جامعه مدنی در پیشگیری از جرم و بزهکاری را می توان در تولد جرم شناسی پیشگیری و پیشرفت و تحول آن دانست که زمینه تحقق این موضوع درجرم‌شناسی نوین و سیاست جنایی را فراهم آورد. لیکن نباید فراموش کرد که مکتب دفاع اجتماعی و تأکید آن بر پیشگیری، حمایت و بازپذیری به جای سرکوبی و مجازات و برنامه های اصلاحی آن نظیر کیفرزدایی، قضا زدایی، جانشین‌های زندان و بزه دیده شناسی عمال تأثیر بهسزایی در ظهور و تحول این اندیشه داشته است(مارک آنسل: 1375، 131).