فصل نخست: کلیات پژوهش 2
1-1-مقدمه 3
1-2-بیان مسئله 5
1-3-پیشینه تحقیق 10
1-4-پیشینه تاریخی تعقیب و مجازات شروع به جرم 14
1-5-اهداف تحقیق 16
1-6- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق 17
1-7-سوالات 17
1-8-فرضیات 17
1-9-روش تحقیق 18
1-10-نحوه ساماندهی تحقیق 19
فصل دوم: جرم و مراحل ارتکاب آن 21
2-1-مفهوم شناسی جرم 25
2-2- انواع جرایم 29
2-3-عناصر تشکیل دهندۀ جرم 31
2-4-مراحل ارتکاب جرم 32
2-4-1- اندیشه مجرمانه 32
2-4-1-1- تمایل به ارتکاب جرم 34
2-4-1-2- قصد ارتکاب جرم 37
2-4-1-2-1- قصد ارتکاب جرم از دیدگاه حقوق دانان 37
2-4-1-2-2- قصد ارتکاب جرم از دیدگاه فقهای اسلام 40
2-4-1-2-3- دیدگاه قوانین راجع به قصد ارتکاب جرم 40
2-4-2- مقدمات ارتکاب جرم 41
2-4-2-1- اصل غیر قابل مجازات بودن اعمال مقدماتی 42
2-4-2-2- غیر قابل مجازات بودن اعمال مقدماتی و حکم ماده 890 ق. م. ا 43
فصل سوم: ارکان شروع به جرم 47
3-1-ارکان جرم 48
3-1-1- عنصر قانونی 48
3-1-1-1-مبانی لزوم قانونی بودن 49
3-1-1-2-عنصر قانونی جرم در نظام حقوقی اسلام 50
3-1-1-3-عنصر قانونی در قوانین ایران 50
3-1-2- عنصر معنوی 51
3-1-2-1- تعریف لغوی عنصر روانی 51
3-1-2-2- تعریف اصطلاحی عنصر روانی 52
3-1-3- عنصر مادی 56
3-2-ارکان شروع به جرم 59
3-2-1- رکن قانونی 59
3-2-2-رکن مادی شروع به جرم 63
3-2-2-1-شروع به اجرای جرم 64
3-2-2-2-تشخیص اعمال مقدماتی از شروع به اجرا 67
3-2-2-2-1- دکترین برون ذاتی به عینی 67
3-2-2-2-2- نظریه ذهنی یا روانی 69
فصل چهارم: شروع به جرم در جرایم مطلق 70
4-1-شروع به جرم و جرم عقیم 71
4-1-1-جرم عقیم از نظر فقهی 71
4-1-2- تعریف جرم عقیم از دیدگاه حقوقی 72
4-1-3-دیدگاه قوانین در مورد جرم عقیم 74
4-1-3-1- قوانین قبل از انقلاب اسلامی 74
4-1-3-2- قوانین پس از انقلاب 75
4-2-شروع به جرم و جرم محال 77
4-2-1-تعریف جرم محال 77
4-2-2-جرم محال در قوانین و مقررات داخلی 81
4-2-2-1-جرم محال در قوانین پیش از انقلاب اسلامی 81
4-2-2-2-قوانین پس از انقلاب اسلامی 81
4-2-2-3-جرم محال در فقه 83
4-3-شروع به جرم در جرایم مطلق 90
4-3-1-بررسی قصد مجرمانه در جرائم مطلق 91
4-3-2-بررسی شروع به جرم در جرائم مطلق 92
فصل پنجم: نتیجه گیری 94
نتیجه گیری: 95
منابع: 99

چکیده
عبور از قصد مجرمانه و عملیات مقدماتی و ورود در مرحلۀ اجرای جرم را، به نحوی که اعمال انجام شده متصل به جرم باشد، شروع به آن جرم گویند برای وقوع جرایم مقید علاوه بر رفتار فیزیکی(مادی) تحقق عامل دیگری به عنوان نتیجه جرم، برای تکمیل رکن مادی آن، لازم و ضروری است. به عنوان مثال؛ در قتل عمد، صرف ایراد صدمه از سوی مرتکب نسبت به تمامیت جسمانی(رفتار مادی) کافی نبوده و مرگ بزه دیده نیز به عنوان نتیجه جرم باید محقق شود در مقابل، جرایم مطلق که قسمت قابل توجهی از جرایم را تشکیل می‌دهند به جرایمی گفته می‌شوند که برای تحقق آنها صرف احراز وقوع رفتار مادی برای تحقق جرم کافی بوده و نیازمند عامل دیگری به عنوان نتیجه جرم نیست؛ لذا متأسفانه بعضاً مشاهده می‌گردد که منوط و موکول بودن جرم به وقوع و تحقق رفتار مادی(فیزیکی) آن، به عنوان اصلی ترین بخش از رکن مادی جرایم ملاک تشخیص جرایم مقید از مطلق معرفی شده که این رویکرد غلط در نظرات برخی مشاهده می‌شود. در صورت پذیرش این ملاک نادرست، همه جرایم مقید تلقی می‌شوند و صحبت از جرایم مطلق بی‌معنی بوده، زیرا بدیهی به نظر می‌رسد تحقق همه جرایم منوط به وقوع رفتار مادی آنهاست. به عنوان مثال؛ تحقق جرم توهین منوط است به بکاربردن الفاظ تحقیرکننده، تحقق قتل منوط است به ایراد صدمه نسبت به تمامیت جسمانی و . لذا در مقام شک باید به اصل رجوع کرد اصل هم که امکان تحقق شروع به جرم در جرایم مقید را قابل قبول دانسته و در نتیجه امکان تحقق شروع به جرم در جرایم مطلق امری نامربوط و غیر قابل تحقق می‌باشد؛ در جرائم مطلق فقط تا قبل از ارتکاب عملی که توسط قانونگذار جرم محسوب شده است، انصراف می‌تواند مانع اجرای مجازات باشد، یعنی در جرائم مطلق با ارتکاب عمل مرحلۀ شروع به جرم خاتمه یافته و جرم تکمیل می‌گردد امّا نباید نتیجه بگیریم که در جرایم مطلق مرحلۀ شروع به جرم وجود ندارد. بلکه مرحلۀ شروع به جرم قبل از ارتکاب عمل است و در فاصله زمانی میان ارتکاب عمل و حصول نتیجه که در جرائم مقیّد وجود دارد در جرائم مطلق وجود ندارد. محقق در این پژوهش ضمن بیان و بررسی شروع به جرم در انواع جرایم به بررسی آن در جرایم مطلق پرداخته و تا حدودی تلاش کرده‌ایم موضوع فوق را در حقوق موضوعه و رویه قضایی مورد تبیین و واکاوی قرار دهیم. واژگان کلیدی: جرایم، رویه قضایی، شروع به جرم، جرایم مقید، جرایم مطلق.

فصل نخست: کلیات پژوهش

1-1-مقدمه
‌‌‌بـزه‌ به مثابه یک عمل انسانی محصول مراحل مختلف ذهنی و عینی است. برای‌ ارتکاب‌ یک جرم سکانسهای منظم و متوالی باید طی شود، مراحلی چون ایجاد اندیشه مجرمانه، طراحی و برنامه ریزی، تهیه مقدمات و تدارکات، شروع به ارتکاب. حصول نتیجه که‌ در‌ صورت اخیر اقدامات مجرمانه خود در یکی از قالبهای جزایی قرار گرفته و عکس العمل احتمالی و قانونی را موجب می شود .طی این مسیر مجرمانه و تحقق مدارج بزهکاری همیشه مقرون‌ به موفقیت و تحصیل فرجام نخواهد بود و فرد   به علل متفاوت درونی و یا بیرونی از تعقیب مسیرانصراف و یا ناکام می ماند. جوامع مختلف با تکیه بر معیارهای مشخصی‌ عکس العمل های‌ متفاوتی در برخورد با تبهکاران، با توجه به نوع خطر مترتب بر اقدامات انها که متوجه نظم عمومی یا منافع اشخاص گردیده و یا به لحاظ درجه خطرناکی و شخصیت‌ مجرمانه‌ فرد اتخاذ نموده اند. به رغم اختلاف در اتخاذ واکنش اجتماعی، قریب به اتفا کشورها در چند محور متفق القولند، فکر جرم، طراحی برای ارتکاب آن، جرم‌ نیست. تهیه مقدمات و تدارک ابزار و وسایل اگر مستقلا در قانون پیش بینی نشده باشد قابل مجازات نمی باشد. شروع به اقدامات مادی و اجرایی بزه در صورتی‌ که‌ به‌ علت انصراف ارادی و ارتجالی‌ مرتکب، نتیجه مجرمانه به بار نیاورد از جهت جرم مورد نظر فاعل مجازاتی نخواهد داشت. اما در مواردی که فعالیت بزهکارانه‌ با‌ پیمودن‌ کامل راه موجب تحقق بزه گردد جرم‌ تمام‌ شده و یا توالی اقدامات با گذر از تمام سکانس ها هدفمندانه وصول به فرجام را تعقیب کند(نجفی توانا: 1380، 126). ولی‌ با‌ حدوث پدیده خارجی فعالیت مجرمانه به نتیجه مطلوب ختم نشود‌ اکثر نظامهای جزایی چنین افرادی را مستحق تعقیب و مجازات می دانند. سیاستی‌ که‌ نظام‌ جزائی گذشته کشور ما بدان مایل بود .اما به دلایل‌ نامعلوم‌ در مقررات و مصوبات بعد از انقلاب در قوانین سال ۱۳۶۱ و به ویژه ۱۳۷۰ اشکارا با‌ وصف‌ پذیرش‌ عنوان شروع به جرم ان را به مثابه فعالیت مجرمانه قابل مجازات‌ نمی داند‌. تعجب انگیزتر ان که مقنن تحت همین توصیف اقدامات بزهکارانه که به نتیجه مطلوب نرسیده است‌ را‌ در‌ برخی جرایم کیفر