در مقدمه پروتکل، به خطرات ناشی از تولید غیرقانونی و قاچاق تسلیحات نسبت به امنیت دولت ها و امنیت جهانی و به طور کلی، نسبت به رفاه و آرامش مردم و توسعه اقتصادی و اجتماعی و حق زندگی افراد در فضایی صلح آمیز، تأکید گردیده و دولت ها مکلف به اتخاذ اقدامات و به ویژه، همکاری بین المللی در جهت مقابله با این خطرات شده اند. ماده 5 این پروتکل، جرم انگاری در موارد زیر را مقرر نموده است:

1. تولید غیر قانونی سلاح های گرم، قطعات و اجزاء و مهمات آن ها
2. قاچاق غیرقانونی سلاح های گرم، قطعات و اجزاء و مهمات آن ها
3. جعل یا امحاء غیرقانونی، از بین بردن یا تغییر مارک های روی سلاح های گرم که بر طبق5 ماده 8 این پروتکل وجود آن ها لازم است.

گفتار سوم: مبارزه با قاچاق مواد مخدر، روان گردان و پیش سازهای آن

فعالیت های اصلی سازمان های تبهکار، شامل طیف گسترده ای از فعالیت های غیر مجاز است که برجسته ترین آن ها قاچاق مواد مخدر، روانگردان و پیش سازهای آن است. به همین دلیل، این گونه مواد از طریق کنوانسیون های 1961، 1971 و 1988 سازمان ملل متحد تحت کنترل و مراقبت بین المللی قرار گرفته اند. کنوانسیون 1961، درباره مواد مخدر با منبع گیاهی است که، با پروتکل اصلاحی 1972 تکمیل گردیده است. کنوانسیون 1971، درباره مواد روانگردان و کنوانسیون 1988در باره مبارزه با قاچاق مواد مخدر و روانگردان است. سه معاهده اصلی کنترل مواد مخدر مزبور، که مکمل و پشتیبان یکدیگر می باشند. چارچوب قانونی برای اقدام جرائم مرتبط با مواد مخدر فراهم می سازند. این معاهدات، ساز و کارهای قابل استفاده بین المللی را جهت حصول اطمینان از به کارگیری مواد مخدر و روان گردان در اهداف علمی و پزشکی، و پیشگیری از انحراف این گونه مواد به مسیرهای غیر قانونی تدوین می نمایند. همچنین مقررات عمومی درباره داد و ستد غیر قانونی و سوء استفاده از مواد مخدر در این معاهدات وجود دارد. ایران در سال 1351 به کنوانسیون 1961، در سال 1377 به کنوانسیون 1971 و در سال 170 به کنوانسیون 1988 ملحق گردیده است. در قوانین کیفری ایران، طبق اصلاحیه قانون مبارزه با مواد مخدر و الحاق موادی به آن، مصوب 17/8/1376 مجمع تشخیص مصلحت نظام(اصلاحیه مصوب 9 مرداد 1389 مجمع تشخیص مصلحت نظام)، وارد کردن، ارسال، صادر کردن و ترانزیت انواع مواد مخدر جرم است و مرتکب به مجازات های مقرر در این قانون محکوم می گردد. الف) کنوانسیون 1961 سازمان ملل متحد درباره قاچاق مواد مخدر این کنوانسیون متشمل بر 51 ماده، در مارس 1961 از سوی کشورهای عضو سازمان ملل متحد در نیویورک به تصویب رسیده و در 13 دسامبر 1964 لازم الاجرا گردیده است. در این کنوانسیون پس از تعریف مواد مخدر و انواع آن، مقرراتی جهت تولید، ساخت، صدور، ورود، تجارت، استعمال و نگهداری مواد مخدر وضع گردیده و یک هیأت بین المللی جهت نظارت بر نحوه اجرای کنوانسیون مقرر شده است. همچنین، فهرستی از مواد مخدر و ترکیبات تحت کنترل سال 1972 که در 8 اوت 1975 لازم الاجرا شد، اصلاح گردید. تأکید کرده و همچنین هیأت بین المللی کنترل مواد مخدر را در زمینه کنترل مواد مخدر تقویت نموده و مسئولیت بیشتری جهت ایجاد تعادل در عرضه و تقاضای مواد مخدر برای مقاصد پزشکی و علمی به هیأت مزبور داده است(اسعدی، 1386: 187). ب) کنوانسیون 1971 درباره مواد روانگردان چارچوب ارائه شده توسط کنوانسیون سال 1961 که با هدف تأثیرگذاری بر توسعه قوانین کشوری تدوین گردیده بود، صرفاً مواد مخدر گیاهی را تحت پوشش قرار می داد. نگرانی فزاینده در خصوص اثرات زیان بار مواد روانگردان، محرک های نوع آمفتامین، و مواد توهم زا، موجب شد که کنوانسیونی در خصوص مواد روانگردان در سال 1971 تصویب و در 16 اوت 1976 لازم الاجرا گردد. این کنوانسیون، موجب تقویت سیستم کنترل بین المللی مواد مخدر شده و مواد توهم زا مانند ال اس دی، محرک ها و آرام بخش ها نظیر باربیتورات را نیز، تحت پوشش کنترلی قرار داده است. ج) کنوانسیون 1988 سازمان ملل متحد برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر و مواد روانگردان دو کنوانسیون 1961 و 1971 سازمان ملل متحد، در درجه نخست به کنترل فعالیت های قانونی و فعالیت های مربوط به بازار مواد مخدر کنترل شده تأکید می کردند. اما کنوانسیون مبارزه با قاچاق مواد مخدر و روانگردان سازمان ملل متحد مصوب 1988 که در 11 نوامبر 1990 لازم الاجرا شده، به طور خاص به فعالیت های غیر قانونی می پردازد. این کنوانسیون 34 ماده ای با اعلام این که قاچاق مواد مخدر جرمی بین المللی است، بر لزوم اتخاذ تدابیری برای کنترل برخی مواد از قبیل مکمل ها، داروهای شیمیایی و حلال ها که در تولید مواد مخدر و داروهای روانگردان کاربرد دارند و دسترسی آسان به آن ها، به افزایش در تولید پنهانی مواد و داروهای مزبور انجامیده است، تأکید نموده و ضرورت تقویت و تکمیل تدابیر پیش بینی شده در کنوانسیون 1961 و پروتکل اصلاحی مصوب 1972 آن و کنوانسیون 1971، به منظور رویارویی با حجم و ابعاد قاچاق مواد مخدر و تبعات وخیم آن را مورد توجه قرار می دهد. این کنوانسیون، مقررات جامعی بر علیه قاچاق مواد مخدر، از جمله مقرراتی بر علیه پولشویی و تبدیل پیش سازهای شیمیایی مواد مخدر ارائه می دهد(اینترنت، 2014). مواد مخدر (موضوع کنوانسیون 1961) تحت عنوان فهرست زرد طبقه بندی شده و مشمول فصول 12، 13، 29 و 30 تعرفه، مواد روانگردان(موضوع کنوانسیون1971) تحت عنوان فهرست سبز طبقه بندی و مشمول فصول 29 و 30 تعرفه، و مواد شیمیایی و پیش سازهای مواد مخدر(موضوع کنوانسیون 1988) تحت عنوان فهرست قرمز طبقه بندی و