ب. شیوه عملیات اطلاعاتی یا پنهان در مقابل عملیات انتظامی یا آشکار، عملیات اطلاعاتی یا پنهان به شیوه دیگری در  کشف مواد مخدر اطلاق می شود . در این روش ، مأموران اجرایی با رعایت کلیه مقرارت و ضوابط و در قالب دستورالعمل ها و بخشنامه های اداری و تخصصی سازمانی و با اخذ مجوز قضایی از محاکم و معمولا با لباس غیر نظامی در شناسایی و کشف عناصر فعال در امر قاچاق مواد مخدر مبادرت می نمایند. روش هایی که در این شیوه از آن استفاده می شوند عبارت اند از :

1. 1. روش معامله صوری : این معامله به منظور به دام انداختن عناصر و گروه های قاچاق مواد مخدر و حتماً با مجوز قضایی انجام می گیرد[76]
2. 2. روش اطلاعاتی: مهم ترین اصل در این روش ، جمع آوری اطلاعات و شناسایی محل فعالیت سران عناصر وابسته، مسیرهای تردد، بارندازها، پاتوق ها، نحوه ارتباطات، شبکه ها و باندهای مواد مخدر است . این امر با بهره گرفتن از روش های خاص اطلاعاتی و پوششی، همانند سازی از قبیل تعقیب و مراقبت، شنود، استراق سمع، به کارگیری تجهزات الکترونیک و استخدام منابع صورت می گیرد . بازجویی های فنی و تخلیه اطلاعات متهمان مواد مخدر هم از نمونه های دیگر این روش محسوب می شوند.
3. 3. روش نفوذی: در این روش یک یا چند مأمور به تدریج به باندها و شبکه های مواد مخدر نفوذ می کنند و ظاهرا به صورت یکی از عوامل قاچاق و باند در می آیند به نحوی که در آن تشکیلات جا افتاده و اعتماد و اطمینان سران باند را به دست می آورند و به طور نا محسوس اطلاعات و اخبار شناسایی انجام شده را به سایر ررده های ذی ربط در خارج باند منتقل می کنند[77]

ج- شیوه رزمی – تاکتیکی این شیوه در همه کشورهای جهان عمومیت ندارد . کاروان ها و گروه های قاچاق مواد مخدر که از افغانستان و پاکستان به داخل کشور ما می آیند ، به انواع سلاح های سبک و نیمه سنگین روز ، تجهیزات مخابراتی و خودروهای تندرو مجهزند و برای ررسیدن به اهداف خود با آمادگی کامل وارد سرزمین ما می شوند و حتی مرتکب جرایمی مانند راه بندی، گروگانگیری، گروکشی، آدم ربایی، اخاذی ، آزار و اذیت رروستاییان و مرزنشینان می شوند. روش های مختلف مبارزه با این شیوه، گشت رزمی، اجرای کمین ، رد زنی، تعبیه تله های انفجاری در مسیر عبور قاچاقچیان، درگیر رشدن و انجام عملیات رزمی – تاکتیکی ، پاکسازی مناطق آلوده از حیث ترددقاچاقچیان و… است د-شیوه حمل و تحویل تحت نظارت یا تحویل کنترل شده (نفوذ در شبکه حمل و نقل مواد مخدر یا بارکشی) این شیوه به استناد ماده 11 کنوانسیون 1998 مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل جنبه بین المللی به خود گرفته است. در این روش، مأموران ویژه مبارزه با مواد مخدر در مبادی ورودی کشورها مستقر می شوند و پس از آگاهی از وجود محموله های مواد مخدر، روان گردان یا پیش سازها با اطلاع و تحت نظارت مقام صلاحیت دار قضایی ،در حالی که امکان کشف و توقیف محموله و دستگیری حاملان را دارند ، اجازه می دهند محموله مذکور وارد کشور شده یا از آن خارج شود . از این زمان مأموران انتظامی اطلاعات خود را به مأموران کشورهای مسیر و مقصد و جلب همکاری آن ها،محموله مواد مخدر را تا منطقه تحویل رهگیری و به منظور شناسایی همه کسانی که در شبکه های درون و برون مرزی کشور دست اندکار قاچاق مواد هستند ، نقاط بارگیری و بار انداز و شگردهای گوناگون قاچاق را در تهیه حمل و اختفای موادمخدر کشف کنند[78] ه- ابزارهای کشف مواد مخدر -1 انسان :علی رغم پیشرفت های علمی بسیار در ساخت دستگاه های مختلف کشف مواد، تاکنون هیچ ابزاری نتوانست جای انسان را در این زمینه بگیرد. -2 استفاده از دستگاه اشعه ایکس. -3 دستگاه های تجزیه و تحلیل نوترون حرارتی: که با تابش اشعه گاما روی شیء مورد نظر و تجزیه و تحلیل بازتاب های اشعه تابانده شده قادر به شناسایی مواد مخدر جاسازی شده در چمدان است. -4 استفاده از سگ های مواد یاب. -5 دستگاه الکترومغناطیسی برای کسانی که بلع مواد داشتند.

[76] محبوبی منش ، حسین،اعتیاد مردان تهدیدی علیه زنان فصلنامه کتاب زنان، تهران: شورای فرهنگی اجتماعی زن،1383،ص125 غنجی، علی. آشنایی با انواع مواد مخدر و روانگردان ، اداره کل مبارزه با مواد مخدر، تهران،1385،ص325 [78] اردبیلی، محمد علی  پیشین،،ص36 [79]  اردبیلی، محمد علی حمل و تحویل تحت نظارت، ستاد مبارزه با مواد مخدر، تهران: نشر میزان،1383،ص55 [80] [80]  اردبیلی، محمد علی حمل و تحویل تحت نظارت، ستاد مبارزه با مواد مخدر، تهران: نشر میزان،1383،ص58 [81] .(اصلاح ماده 30 قانون‌ مجازات اسلامی با توجه به منطق فوق ضروری استـ) [82] هاشمی، علی “نگاه نو، اقدام نو در مبارزه با موادمخدر”، دبیرخانه ستاد مبارزه با موادمخدر، . بهمن 1383،ص63 [83] مجازات مصادره ی اموال در ایران برای نخستین بار، در ماده ی ۱۱ قانون راجع به اصلاح قانون منع کشت خشخاش و استعمال تریاک مصوب اردیبهشت سال ۱۳۳۸ به این شرح آمده است : «در موارد مذکور در ماده چهار و قسمت اخیر ماده هفت این قانون ، وسیله نقلیه موتوری حامل موادمخدر که مال مرتکب بوده و در حین کشف به دست مأمورین افتد به دستور دادستان موقتاً توقیف و در صورت محکومیت مرتکب ، طبق رأی دادگاه به مالکیت وزارت بهداری استقرار خواهد یافت [84] صفاری ، علی . “مقاله ی کیفرشناسی “، گزیده مقالات آموزشی ، (علوم جنایی ). تهران : کمیته ی معاضدت قضایی ستاد مبارزه با مواد مخدر و UNODC، ۱۳۸۴.ص235 [85] در مورد جرم پولشویی به مقاله ی «نقش فرایند پولشویی و مصادره ی اموال در روند قاچاق مواد مخدر و اولویت تمرکز مبارزه با پولشویی و مواد مخدر در یک ستاد» از صفحه ی ۲۲۳ گزیده آثار مکتوب مطالعه شود. [86] فامسکوهن ّ فی البیوت حتی یتوفیَهن الموت [87] اسعدی ، سیدحسن . پژوهشی بنیادی درباره مواد مخدر. تهران : ناشر مؤلف . ۱۳۸۲ ص ۱۷۲. [88] Andrew Coyle

• دبیرخانه ستاد مبارزه با موادمخدر ، ارکان برنامه جامع ملی اعتیاد و موادمخدر در سندبرنامه چهارم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشور، دبیرخانه ستاد مبارزه با موادمخدر،1384جلد سوم
• رحمدل، منصور ،«تحولات سیاست جنایی در قلمرو مواد مخدر»، مجله حقوقی دادگستری، ش 32، 1379
• رئیس دانا، فریبرز «بازار مواد مخدر در ایران: قیمت، مصرف و تأثیرگذاری تولید خارجی»، مجله جامعه­شناسی ایران، دوره چهارم،1381،
• زرقانی،سید هادی،تحلیل کارکرد امنیتی مرز شرقی،پایان نامه دوره کارشناسی ارشد،دانشگاه تربیت مدرس،1380
• سخنان‌ دبیر ستاد مبارزه‌ با موادمخدر ریاست‌ جمهوری‌ در سمینار بررسی‌ مسایل‌ اعتیاد کشور، تبریز 27/4/77
• سگن‌، پاراک‌، آمایش‌ سرزمین‌، فصلنامه‌ گفتگو، سال‌ 5، ش‌ 20، تابستان‌ 77
• صفاری، علی «درآمدی بر جرم‌شناسی انتقادی و انواع آن»، مجموعه علوم جنایی، تهران: سمت، ۱۳۸۳
• صفاری ، علی . “مقاله ی کیفرشناسی “، گزیده مقالات آموزشی ، (علوم جنایی ). تهران : کمیته ی معاضدت قضایی ستاد مبارزه با مواد مخدر و UNODC،
• صبا، منوچهر. اعتیاد، مجموعه مقالات بیست و پنجمین کنگره ی پزشکی ایران رامسر. بنیاد پهلوی سابق ، 1375
• غلامی آبیز، محسن« بررسی علل اقتصادی – اجتماعی مؤثر بر اعتیاد؛ مطالعه موردی اردوگاه پیربنان شهر شیراز » ، فصل­نامه علمی ، پژوهشی سؤ مصرف مواد ، سال دوم ، شماره 5،1381
• غنجی، علی آشنایی با انواع مواد م خدر و روانگردان ، اداره کل مبارزه با مواد مخدر، تهران،1373
• قناد، فاطمه «بررسی تناسب میان جرم و مجازات در جرایم مواد مخدر در نظام حقوقی ایران»، مجموعه مقالات (سخنرانی­های داخلی) همایش بین ­المللی علمی کاربردی جنبه­های مختلف سیاست جنایی در قبال مواد مخدر، ج 1، چاپ اول، تهران: انتشارات روزنامه رسمی.1379
• کوشا، جعفر،«جرایم و مجازات­ها و تحولات آن در قوانین کیفری ایران»، مجموعه مقالات (سخنرانی­های داخلی) همایش بین ­المللی علمی کاربردی جنبه­های مختلف سیاست جنایی در قبال مواد مخدر، ج 1، چاپ اول، تهران: انتشارات روزنامه رسمی.1379،124
• کلانتری، محسنبررسی جغرافیایی جرم و جنایت در مناطق شهر تهران، رساله دکتری دانشگاه تهران،1380 گروه جغرافیا.
• کریمی پور،یدالله،مقدمه ای بر ایران و همسایگان،تهران،انتشارات جها د دانشگاهی تربیت معلم تهران،1379
• کامیانی،حسین،سیاست های مختلف جنایی ایران در قبال مواد مخدر،پایان نامه کارشناسی ارشد،رشته حوق و جزا و جرم شناسی،دانشگاه قمٍ1380
• گلدوزیان، ایرج«سیاست جنایی در قبال مواد مخدر: اصلاح قانون و تناسب جرم و مجازات»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش 51، 1380
• موسوی مجاب، سید درید؛ جزوه جامعه شناسی کیفری، قم، مرکز نخصصی حقوق و قضای اسلامی، 1388
• مجله اکونومیست ، «اقتصاد مواد مخدر»، ترجمه سید حسین علوی لنگرودی، مجله بانک و اقتصاد، ش 95، 1387

• مبانى جرم‏شناسى، مهدى کى نیا، انتشارات دانشگاه تهران ، چاپ چهارم ، جلد دوم، تهران، 1370
• محسنی، مرتضی، کلیات حقوق جزا، انتشارات دانشگاه ملی ایران، ج 1،1379
• ولد، جرح، برنارد، توماس،اسنیپس، جفری: «جرم شناسی نظری» علی شجاعی، انتشارات سمت، چ اول، 1380.
• وایت، راب، هینس، فیونا: «در آمدی بر جرم و جرم شناسی»، روح الله صدیق بطحایی اصل، نشر دادگستر، چ اول،1382
• هاشمی، علی “نگاه نو، اقدام نو در مبارزه با موادمخدر”، دبیرخانه ستاد مبارزه با موادمخدر، . بهمن 1383
• هاشمی، علی گاه نو، اقدام نو در مبارزه با مواد مخدر، ریاست جمهوری ستاد مبارزه با مواد مخدر،1383

  مقالات،نشریات،فصلنامه

1. اسماعیلی ، دکتر ایرج و محسنی ، لطف ا…، زندان و معضلات بهداشت محیط ، ماهنامه اصلاح و تربیت ،سال ششم ، شماره هفتاد و یکم ،1379
2. آقا­بخشی، حبیب،«اثرات اعتیاد بر کارکردهای خانواده»، فصل­نامه علوم اجتماعی،شماره10.1379
3. اعتماد، سلطان‌ محمد، امنیت‌ و ثبات‌ اجتماعی‌ در برنامه‌های‌ آمایش‌ سرزمین‌، مجموعه‌ مقالات‌ توسعه‌ و امنیت‌ عمومی‌، تهران‌، وزارت‌ کشور، 1377، ج‌ 2
4. بوالهری،جعفر« ارزیابی سؤ مصرف مواد مخدر در زندا های ایران »، فصل­نامه علمی ، پژوهشی سؤ مصرف مواد ، سال اول 1382،شماره 3
5. تاجیک،محمد رضا ، میری آشتیانی، الهام ،مرکز تحقیقات ستاد مبارزه با مواد مخدر.،1383مقاله پژوهشی
6. تحولات نظری و عملی در عرصه ی مواد مخدر، نشریه همبستگی،1383
7. جمشیدی، علیرضا «آسیب­های مصرف مواد مخدر و ضرورت اصلاحات قانونی»، فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، سال چهارم، ش 14، 1383
8. حق پناه،جعفر،قاچاق مواد مخدر و تأثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران،تهران،نشریه مطالعات راهبردی،1377
9. حبیب، امین،جامعه شناسی انحرافات،تهران، انتشارات سمت،1384
10. خلاصه گزارش شناخت منابع،،موقعیت و امکانات جهت تدوین برنامه ملی پیشگیری،درمان و مبارزه‌ با سوء مصرف و قاچاق مواد مخدر تهیه‌شده توسط ستاد مبارزه با مواد مخدر ،1389

بند سوّم : مراکز درمانی در قوانین کنونی

ماده 15 «قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر و الحاق موادی به آن مصوب 17/8/1376» در رابطه با مراکز درمان اعتیاد بیان می دارد: «اعتیاد جرم است ولی به کلیّه معتادان اجازه داده می شود به مراکز مجازی که از طرف وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی مشخّص می گردد مراجعه و نسبت به درمان و باز پروری خود اقدام نمایند.» ماده 42 نیز در راستای جایگزینی زندان توسط پادگان ها در مورد معتادین بیان داشته است: «به قوه قضاییه اجازه داده می شود که بخشی از محکومین مواد مخدر را به جای زندان در اردوگاه های خاص ( با شرایط سخت و عادی) نگهداری نماید. دولت موظّف است اعتبارات و تسهیلات و مقررات لازم را برای تهیّه و اداره این اردوگاه ها در ظرف مدّت یک سال تأمین کند. تبصره 1:اداره این اردوگاه ها به عهده قوه قضاییه است. تبصره 2: دادگاه می تواند به جای کیفر حبس، کیفر توقف در اردوگاه ها را برای محکومین، معین نماید.» قانونگذار علاوه بر اینکه صرف اعتیاد را یک جرم و قابل مجازات تلقی کرده است امّا تنها به دنبال تنبیه نیست بلکه بیشتر از آن می خواهد تا فردی که دچار کجروی شده است را درمان نماید و او را از اسارت داروها و مواد مخدری که آفت جان خود فرد ، خانواده وی و کلیّه افراد جامعه گشته است رهایی بخشد. امروزه که تعداد قابل تو جّهی از جرایم مرتبط با مواد مخدر هر روزه در کشور ما رخ می­دهد و درصد بسیار بالایی از زندانیان را نیز مجرمین چنین جرامی تشکیل می دهند، در پیشگیری سیاستی دقیق ، مناسب و کارآ که بتواند در درجه اوّل به پیشگیری و سپس درمان بپردازد به شدّت مورد نیاز است و جای هیچ تعلل و کوتاهی وجود ندارد. استفاده از مراکز بازپروری و درمانی که هم بتواند جسم فرد را از سموم پاک نماید و هم ذهن او را زلال سازد تا دیگر هیچ گاه به اعتیاد روی نیاورد بسیار ضروری است. به راستی تحقق کامل این مهم شاید تا حدی آرمانی جلوه نماید امّا هدفی است که که تا میزان زیادی قابل دستیابی است. به گفته معاون رئیس ستاد مبارزه با مواد مخدر در حال حاضر 53 هزار مرکز ترک اعتیاد در کشورفعّالیت می کنند و 755 هزار معتاد در این مراکز دوره درمان خود را می گذرانند. 89 درصد این مراکز مربوط به بخش خصوصی است .[36] بسط و گسترش این مراکز و در پیشگیری برنامه های آموزشی مفید و مناسب از اهداف قانونگذار بوده است و با پیش بینی امکان درمان راه را بازگشت افراد باز گذاشته است.

بند چهارم : انواع مراکز درمانی

ماده 1 آیین نامه اجرایی مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب اعتیاد به مواد مخدر و روانگردان ها موضوع تبصره یک ماده ۱۵ اصلاحیه قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر انواع این مراکز را نام می برد و به تعریف هر یک از آنان می پردازد. این مراکز شامل موارد ذیل می باشند : 1-مرکز درمان سرپایی وابستگی به مواد 2- مرکز یا بخش درمان بستری وابستگی به مواد 3- مرکز اقامتی میان مدت درمان وابستگی به مواد 4- مرکز اقامتی خودیاری گروه های همتا 5-  مرکز شبانه روزی(TC) 6- مرکز یا واحد درمان وابستگی به مواد مخدر با داروهای آگونیست 7-مرکز مشاوره بیماری های رفتاری 8-مرکز کاهش آسیب