فصل اول: چگونگی تعیین محل وقوع جرم و استثنائات وارد بر جنبه مثبت و منفی اصل صلاحیت سرزمینی

مبحث نخست: کیفیت تشخیص محل جرم

چگونگی تشخیص محل وقوع جرم از نظر ملی و بین‌المللی حائز کمال اهمیت است چرا که با تشخیص محل وقوع جرم صلاحیت کیفری نیز معین خواهد شد. تشخیص محل وقوع جرم در بسیاری از جرائم ساده است مثلا کسی که در اهواز مبادرت به کیف‌زنی می کند معلوم خواهد بود که محل وقوع جرم، همان اهواز است. ولی بایستی توجه داشت که تعیین محل وقوع جرم در پاره‌ای از موارد به این سادگی‌ها نیست و آن در موقعی است که عنصر مادی جرم در یک محل و حصول نتیجه آن در مکان دیگری صورت پذیرد. بعلاوه جرائم اعتیادی و مستمر نیز از حیث مکان وقوع آنها بسیار مهم هستند مثلا در جرم مستمر اگر جرم در مناطق مختلف استمرار داشته باشد تشخیص محل وقوع آن به دقت نیاز دارد. قبل از آنکه به چگونگی تشخیص محل وقوع جرم از نظر روابط بین المللی بپردازیم لازم است که در مورد چگونگی تشخیص محل وقوع جرم از لحاظ داخلی اشاره‌ای داشته باشیم.

گفتار نخست: در جرایم آنی و مستمر

جرم آنی فعل یا ترک فعلی است که در مدت زمان کوتاه مثلا طی یک یا چند لحظه صورت می‌پذیرد مانند قتل. جرم مستمر با ارتکاب فعل یا ترک فعل بصورت مداوم صورت می‌گیرد. مانند استفاده از لباس رسمی مأموران دولتی بدون داشتن مجوز. اگر جرم آنی چند بار پی در پی انجام شود جرم جمعی متحدالمقصد نامیده می‌شود و احکام جرم مستمر بر آن باز می‌گردد مانند آنکه سارق به دفعات پول را از جیب مال‌باخته بیرون آورد نه یک دفعه.

گفتار دوم: در جرایم ساده و اعتیادی

جرم اعتیادی متشکل از چند عمل مشابه است که هریک به تنها یا قابل مجازات نیست بلکه تکرار آنها جرم را تشکیل داده  قابل مجازات می‌گردد. مانند تشویق به عادت جوانان به فساد اخلاق، موضوع ماده 211 قانون مجازات عمومی سابق و یا اشغال غیرقانونی به حرفه پزشکی، داروسازی و دندان‌پزشکی (موضوع ماده 3 مقررات پزشکی و دارویی و خوراکی و آشامیدنی 1334). حداقل انجام 2 بار تکرار عمل مجرمانه شرط تحقق جرم اعتیادی دانسته شده است.[52]  

گفتار سوم: در جرایم ساده و مرکب