گفتار اول : تعریف آثار ادبی و هنری قبل از پرداختن به تعریف آثار ادبی و هنری ، بیان مختصری در مورد حقوق مالکیت فکری[3] مفید به نظر می رسد . حقوق مالکیت فکری یا به تعبیری حقوق آفرینش های فکری ، عبارت است از مجموعه حقوق ناشی از پدیدآوردن آثار و خلاقیت های فکری که با پدید آمدن این گونه آثار حق انحصاری بهره برداری از آن ها به پدیدآورنده تعلق می گیرد . امروزه حقوق فکری وجه رایج و پول اقتصاد مدرن معرفی شده تا آن جا که آمارها نشان از رشد و پیشرفت 8/5 درصدی در کپی رایت و اختراعات آمریکا داشته و این در حالی است که رشد صنایع در این کشور تنها معادل 5/2 درصد بوده است[4] . مالکیت فکری عنوانی است که شامل حقوق تمامی زمینه های فکری از جمله آثار ادبی ، هنری و صنعتی می باشد در نتیجه آثار ادبی ، هنری و نرم افزارها زیر شاخه های مالکیت فکری هستند . الف- آثار ادبی : در حقوق ایران و بالاخص در ق ح ح م م ه تعریفی از آثار ادبی ارائه نشده است . این قانون به طور کلی به ذکر این آثار پرداخته و حتی معیاری که با آن بتوان این گونه آثار را مشخص ساخت و مرز دقیقی بین این آثار و سایر آثار بنا ساخت ارائه نکرده است [5] . درکنوانسیون برن [6] نیز هر تولیدی که در حوزه ی علمی و ادبی صورت بگیرد مشمول اثر ادبی دانسته شده است . این کنوانسیون در ادامه ی بیان این مطلب ، به آوردن مصادیق این گونه آثار پرداخته است . قانون دیگری که درمورد مفهوم اثر ادبی می توان از آن یاری جست قانون حق تکثیر ، طراحی و حق اختراع انگلستان است که بر خلاف دیگر قوانین اثر ادبی را تعریف کرده که صرف نظر اشکالات وارده به بیان این تعریف می پردازیم . این قانون در ماده ی 103 خود اثر ادبی را عبارت از هر اثر غیر نمایشی و غیر موسیقایی که به صورت مکتوب ، شفاهی یا کلامی پدید آمده باشد ، می داند[7] . شاید بتوان اثر ادبی را این گونه تعریف نمود : اثر ادبی عبارت است از اثری که فارق از هنرهای مرسوم پدید آمده و ریشه در زبان ، فرهنگ و ادب مردم دارد . درباره ی آثار ادبی بایستی گفت : این آثار سابقه ی طولانی تری نسبت به سایر آثار فکری داشته و از اهمیت بالاتری برخوردار هستند . این سابقه به یونان و روم باستان می گردد که در آن زمان سرقت ادبی به عنوان عملی زشت تقبیح می شده است [8] . برخی آثار ادبی را به شاخه های آثار ادبی علمی و آثار ادبی تخیلی تقسیم کرده اند اعم از این که جنبه ی فرهنگی یا کاربردی داشته باشند[9] . در برخی قوانین مثل قانون ایالات متحده آمریکا اثر ادبی به گونه ای تعریف شده که شامل نرم افزاهای رایانه ای و پایگاه های داده نیز می شوند [10] . ب- آثار هنری در مورد آثار هنری ، ق ح ح م م ه تعریفی ارائه نکرده است . کنوانسیون برن در این مورد ساکت بوده و تنها به ذکر مصادیق کلی آثار ادبی و هنری اکتفا کرده است . قانون گذار ایران در ماده ی 2 ق ح ح م م ه بدون این که شاخصه ای از آثار هنری ارائه کند که به کمک آن بتوان تفکیکی میان آثار ادبی و هنری قائل شد به بیان مصادیق کلی این گونه آثار پرداخته است . به عنوان مثال این قانون ، کتاب ، شعر ، موسیقی و نقاشی را در یک ماده و تحت عنوان آثار مورد حمایت قانون آورده است[11] . اما به روشنی معلوم نیست که کدام یک از این آثار جزء آثار ادبی وکدام یک جزء آثار هنری اند . برخی ، آثار حق مولف را به چهار گروه : آثار ادبی و علمی نوشته و نانوشته شامل کتاب ها و مقاله ها ، آثار هنری ، آثار تزئینی و نمایشی ، آثار رایانه ای و پایگاه های اطلاعاتی تقسیم بندی کرده اند[12] . در کنوانسیون تاسیس سازمان جهانی مالکیت معنوی مورخ 14 جولای 1967 نیز به جای تعریف آثار هنری به طورکلی فعالیت های ادبی ، هنری و علمی مورد حمایت قرار گرفته است . آرپادبگش[13] در تعریف مالکیت فکری می نویسد : ” آثار هنری ، ابداع واختراع ، زاییده ی روح و اندیشه ی بشری است . این آثار برای انسان ها لیاقت و شایستگی حیات را به بار می آورند . این از وظایف دولت هاست که از هنرها و اختراعات حمایت نمایند ” [14] . همان طور که پیداست این نویسنده آثار هنری را به جای عنوان مالکیت ادبی و هنری آورده
[پنجشنبه 1398-12-15] [ 05:04:00 ب.ظ ]
|