7-3: ابزارها و فنون گردآوری داده­ ها

اطلاعات از طریق پرسشنامه­ای که محقق، تهیه وتنظیم نموده ­و در طی بررسی میدانی وحضوری جمع­آوری می­گردد. بدیهی­است، سؤالات تحقیق پس از نظرخواهی و مشاوره و تعیین نمونه مورد مطالعه،  توزیع و جمع­آوری شد. در نهایت پرسشنامه­ای تنظیم گردید تا امکان پاسخگویی دقیق­تر وصحیح­تر فراهم ­آید.

8-3: اعتبار[29] و روایی[30] مفاهیم و ابزار پژوهش

معمولا در تحقیقات اجتماعی، اثبات این نکته که پژوهش انجام شده نتایج پایا و معتبری داشته یا خیر، بسیار ضروری است. در عرف علمی سنجش یک پدیده آن گونه که به وسیله یک مفهوم خاص طراحی شده، هنگامی اعتبار دارد که آن پدیده واقعا مورد سنجش قرار گرفته باشد. مهم­ترین معیار درستی سنجش، روایی آن است. یعنی سنجش واقعا همان چیزی را می سنجد که قصد اندازه ­گیری آن را دارد. همچنین سنجش باید از ثبات هم برخوردار باشد، یعنی هر گاه آن را دوباره تکرار کنند به همان نتایجی برسند. این ثبات سنجش را پایایی می­گویند، لذا روایی عبارت از میزان تطبیق مشاهدات و پرسش­های تحقیق با هدف اصلی پژوهش می­باشد(ازکیا، 1382: 500) و شامل روایی محتوا[31] (روایی صوری[32] و روایی منطقی[33])، روایی وابسته به معیار[34] (روایی پیش­بین[35] و روایی همزمان[36])، روایی سازه[37] است. از طرفی اصطلاح پایایی[38] که گاهی اوفات مترادف با قابلیت اعتماد[39]، ثبات[40]، همسانی[41]، قابلیت پیش ­بینی[42] دقت یا صحت[43] و اعتبار به کار می­رود، عبارت است از ثبات اندازه­ها در دفعات اندازه ­گیری (ازکیا، 1382: 515). برای تحقیق حاضر در زمینه اعتبار پرسشنامه، از روایی محتوا به صورت روایی صوری استفاده شده است. اعتبار روایی صوری عبارت است از فردی آزمونی را بررسی بکند و نتیجه بگیرد که این آزمون صفت مورد نظر را اندازه گیری می کند. فردی که این بررسی را انجام می دهد می تواند یک پاسخگو یا یک متخصص باشد(ازکیا، 1382: 501). برای پایای هم از آزمون کرونباخ[44] استفاده شده است. این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری از جمله پرسشنامه ها یا آزمون هایی که خصیصه مختلف را اندازه گیری می کند بکار می رود. در اینگونه ابزار، پاسخ هر سوال می تواند مقادیر عددی مختلف را اختیار کند. برای محاسبه ضریت آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره های هر زیر مجموعه سوال های پرسشنامه (یا زیر آزمون) و واریانس کل را محاسبه کرد(سرمد و همکاران، 1383 :169). برای تحقیق فوق، به لحاظ اعتبار صوری، از نظرات 7 نفر از اساتید گروه مطالعات زنان دانشگاه کرمان استفاده گردید، همچنین در خصوص پایایی، پرسشنامه طرح شده بر روی یک گروه 50 نفری مورد بررسی قرار گرفت و پری تست[45] گرفته شد. با توجه به توزیع پرسشنامه­، مقدار آزمون کرونباخ عبارت است از: جدول شماره 4-3: مقدار آلفای کرونباخ متغیرها

شکل2-3- مدل مفهومی تحقیق 38 نمودار 4-1- جنسیت پاسخگویان 47 نمودار 4-2- سطح تحصیلات پاسخگویان 48 نمودار 4-3- شاخص عوامل انسانی 51 نمودار 4-4- شاخص عوامل فردی 52 نمودار 4-5- انگیزش نیروی کار 53 نمودار 4-6- انگیزش داتی کار 54 نمودار 4-7- اقدامات مدیریتی 55 نمودار 4-8- خود مدیریتی کارراهه شغلی 56 نمودار 4- 9- کارراهه گرایی فرد 57 فرمول3 – 1- فرمول کوکران……………………………………………………………………………………………………….41 فرمول 3 – 2- فرمول آلفای کرونباخ…………………………………………………………………………………………….43    

چکیده

هدف اصلی این پژوهش بررسی و شناسایی عوامل موثر در ارتقای شغلی کارکنان ستادی دادگستری جمهوری اسلامی ایران(مورد مطالعه: اداره های دادگستری استان اردبیل )می‌باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان ستادی دادگستری استان حدود 650 نفر می باشد. حجم نمونه طبق فرمول کوکران 241 نفر محاسبه گردید که برای انتخاب نمونه های تحقیق از بین جامعه آماری از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شد. برای گرد آوری داده ها از پرسشنامه که از روایی و پایایی بالایی(آلفای کرونباخ برابر بود با948/0) برخوردار بودند استفاده شد. این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی بوده که به روش

روایی نمادی یا ظاهری (Face Validity) روایی ملاکی( Criterion Validity) روایی موافق (Concurrent Validity) روایی متضمن پیش‌بینی (Predictive Validity) روایی سازه(Construct Validity) روایی همگرا (Convergent Validity) روایی متمایزکننده (Discriminant Validity) (خاکی، 1382، صص288-291) جهت تعیین روائی پرسشنامه این تحقیق از روش روایی محتوا استفاده شده است. روایی محتوا، نوعی روائی است که معمولا برای بررسی اجزاء تشکیل دهنده یک ابزار اندازه‌گیری بکار می‌رود. اعتبار محتوائی یک ابزار اندازه‌گیری به سوالات تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سوالات ابزار اندازه گیری، معرف ویژگی‌ها و مهارتهای ویژه‌ای باشند که محقق قصد اندازه‌گیری آنها را داشته باشد آزمون دارای روائی محتوا است.(سرمد و همکاران، 1381، صص 171-170)  برای اطمینان از روایی پرسشنامه ها در این تحقیق اقدامات زیر صورت گرفته است : استفاده از نظرات صاحبنظران همفکری و نظرخواهی از کارشناسان امر تنظیم پرسشنامه ها و فرمهای نظرسنجی مقدماتی تنظیم پرسشنامه نهایی پس از انجام ملاحظات و اصلاحات لازم که در آن از نظرات مشاور آمار و اساتید راهنما و مشاور استفاده گردید . 3-7- پایایی پایایی ابزار که از آن به دقت و اعتمادپذیری نیز تعبیر می‌شود، عبارت‌است از اینکه اگر یک وسیله اندازه‌گیری که برای سنجش متغیر و صفتی ساخته شده در شرایط مشابه در زمان یا مکان دیگر مورد استفاده قرار گیرد، نتایج مشابهی از آن حاصل شود. به عبارت دیگر ابزار ضریب پایایی ابزاری است که از خاصیت تکرارپذیری و سنجش نتایج یکسان برخوردار باشد.ضریب پایایی را به روش های مختلف  می‌توان مورد بررسی قرار داد. یک آزمون زمانی دارای پایایی است که نمره‌های مشاهده شده و نمره‌های واقعی آن دارای همبستگی بالایی باشند، بدین معنا که چنانچه نمره‌های مشاهده شده و واقعی هر یک از آزمودنی‌ها در آزمودنی موجود باشند مجذور همبستگی بین این نمرات ضریب پایایی آزمون نامیده می‌شود. سه روش عمده برآورد ضریب پایایی عبارتند از: 1- برآورد پایایی از طریق بازآزمایی 2- برآورد پایایی شکلهای موازی و همتا 3- برآورد پایایی ثبات درونی یکی از این شیوه ها استفاده از روش آلفای کرونباخ می‌باشد. در پایان نامه حاضر، در اندازه گیری پایائی پرسشنامه، از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. هیچ تحقیق از خطا مصون نیست ، بنا به نظریه سنجش هر قدر هم که ابزار روش تحقیق ما دقیق باشد. (به خصوص در  

  : تعداد پرسشها : واریانس زیر آزمون ام : واریانس کل آزمون هر قدر درصد به دست آمده به 100 درصد نزدیک باشد، بیانگر قابلیت اعتماد بیشتر پرسشنامه است. قابل ذکر است که ضریب آلفای کمتر از 60 درصد معمولا ضعیف تلقی می شود، دامنه 70% قابل قبول و بیش از 80% خوب تلقی می شود، البته هر چقدر ضریب اعتماد به عدد یک نزدیک تر باشد، بهتر است. (اسکاران، 1381، 385) در این تحقیق، ضریب آلفای کرونباخ با بهره گرفتن از نرم افزار (SPSS)،محاسبه گردید که برابر با 82% محاسبه گردید  با توجه به این ضریب، پایایی پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت. 3-9- مقیاس بندی پاسخ سؤالات پرسشنامه : در این تحقیق از طیف لیکرت[10] استفاده شده است. این طیف یک مقیاس فاصله ای است که از تعدادی عبارت و گزینه های جوابیه تشکیل شده است. لذا یک مقیاس مرکب است. گزینه های جوابیه در این مقیاس، معمولا نشانگر میزان موافقت یا مخالفت پاسخگو نسبت به یک موضوع یا مفهوم معین، اعم از مثبت و یا منفی است. به عبارت دیگر از طریق این مقیاس می توان باور و نگرش پاسخگو را تعیین کرد. ( خاکی، 1387، 212) 3-10- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها آمار نظریه و روشی برای تحلیل داده‌های کمی حاصل از نمونه های مورد مشاهده به منظور مطالعه و مقایسه منابع واریانس (تغییر) پدیده‌هاست و از طریق آن به تصمیم گیری برای قبول یا رد روابط به فرضیه در آمده بین پدیده‌ها و استنباط پایا(متغیر) از مشاهدات تجربی کمک می‌شود ( همان منبع، 284) 3-10-1- آمار توصیفی :

هر پدیده­ای از نظر کمّی و کیفی ویژگی­هایی دارد که آگاهی در مورد این ویژگی­ها به ماهیت و نحوه دستیابی به آنها وابسته است. این پدیده ­ها به عنوان متغیر در طول زمان دچار تحول و دگرگونی می­گردند. هدف از هر تحقیق اعم از توصیفی یا تبیینی دستیابی به اطلاعات در مورد این تغییرات است. یافتن پاسخ و راه­حل برای مسأله انتخاب شده در هر تحقیق مستلزم دست یافتن به داده­هایی است که از طریق آنها بتوان فرضیه­هایی را که به عنوان پاسخ­های احتمالی و موقتی برای حل­مسأله تحقیق مطرح شده ­اند را آزمون کرد. (خاکی، 1378: 159) در این پژوهش از روش­های زیر برای جمع­آوری داده­ ها استفاده شده است: منابع کتابخانه­ای (مقالات فارسی و انگلیسی، کتاب­های فارسی و انگلیسی) و پرسشنامه که ابزار اصلی گردآوری اطلاعات این پژوهش می­باشد. هر یک از ابزارهای جمع­آوری داده­ ها، در واقع این امکان را فراهم می­‌آورند که داده­های مختلف را از آزمودنی­‌ها جمع­‌آوری نمود. در میان این ابزارها، پرسشنامه­‌هایی که بسته هستند به علت وسعت کاربردی که دارند از اهمیت خاصی برخوردارند. (خاکی، 1378: 247) در پژوهش حاضر از پرسشنامه های استاندارد سلامت سازمانی و تعهد مدیران هر کدام بر اساس طیف پنج گزینه ای لیکرت (کاملاً مخالفم، مخالفم، نظری ندارم، موافقم و کاملاً موافقم) می­باشند استفاده می­شود.  

2-6-  روایی واعتبار یابی ابزار پژوهش

ابزار اندازه ­گیری باید از نظر فنی دارای مشخصات روایی[29] و پایایی[30] باشداصطلاح”روایی“ به هدفی که آزمون برای تحقق بخشیدن به آن درست شده است اشاره می­ کند. (دانائی فرد،1387: 245) مقصود از پایایی آن است که اگر ابزار اندازه‌­گیری را در یک فاصله‌ زمانی کوتاه چندین بار و به گروه واحدی از افراد بدهیم نتایج حاصل نزدیک به هم باشد. برای اندازه‌­گیری پایایی از شاخصی به نام”ضریب پایایی“ استفاده می‌­کنیم و اندازه­‌ی آن معمولاً بین صفر تا یک تغییر می‌­کند. ضریب پایایی ”صفر“ معرف عدم پایایی و ضریب پایایی ”یک“، معرف پایایی کامل است. (خاکی،1379: 245) در این پژوهش از پرسشنامه­های استاندارد سلامت سازمانی هوی و فیلدمن (OHI ) و تعهد سازمانی آلن و می­یر  استفاده شده است، روایی این ابزارها برای پرسشنامه سلام سازمانی هوی و فیلدمن قبلا در پروژه شریفیسنجیده و ضریب آلفای کرونباخ 0.96 را به دست آورده و برای پرسشنامه تعهد آلن و می­یر، قبلا در پروژه اشرفی سنجیده و ضریب آلفای کرونباخ 0.92 را به دست آورده است.

2-7-  شیوه ­های تجزیه تحلیل اطلاعات

در این پژوهش برای تجزیه تحلیل داده­های بدست آمده هم از روش های آمار توصیفی و هم از روش های آمار استنباطی استفاده شده است.

2-7-1-  آمار توصیفی:

به یک مجموعه از مفاهیم و روش­های به کار گرفته شده جهت سازمان دادن ،خلاصه کردن ،تهیه جدول ،رسم نمودار و توصیف داده­های جمع­آوری شده آمار توصیفی گفته می­شود. به طور کلی آمار توصیفی چکیده و تصویری از داده­های مورد مشاهده را با کمک ارقام استاندارد و نمودارها ارائه می­دهد. (خاکی،1379: 285)

2-7-2-  آمار استنباطی :

2-7-2-1-  آزمون کولموگروف- اسمیرنوف(K-S)

این آزمون جهت بررسی ادعای مطرح شده در مورد توزیع داده­های یک متغیر کمی مورد استفاده قرار می­گیرد. که اگر مقدار Sig کمتر از 5 درصد باشد H0 رد می­شود و ادعای نرمال بودن پذیرفته نمی­ شود.

2-7-2-2-  آزمون اسپیرمن[31]:

مطالعه‌ رابطه‌ بین متغیر‌ها را در اصطلاح آماری مطالعه‌ همبستگی می­‌نامند. اندازه‌ همبستگی بین متغیر‌ها ضریب همبستگی نامیده می­‌شود که معمولاً از صفر تا 1+ و از صفر تا 1- تغییر می­‌کند. ضریب همبستگی 1+ را همبستگی مثبت کامل و ضریب همبستگی 1- را همبستگی منفی کامل می­‌نامند و ضریب همبستگی صفر نشانگر آن است که بین دو متغیر هیچ نوع همبستگی وجود ندارد. ‏جدول (3-1) تفسیر ضرایب همبستگی رانشان می دهد. جدول (2-1)تفسیر ضرایب همبستگی(دلاور،1377،ص206)