* تئوری اداری همزمان با تحقیقات وشکل گیری جنبش مدیریت علمی تیلور در آمریکا ، مهندسی فرانسوی بنام هنری فایول (1925 -1841 )مشغول تحلیل وبررسی سازمانها بود .در حالیکه نوع مدیریت تیلور بواسطه تجربیاتش معطوف به سطوح پائینی سلسله مراتب سازمانی عمدتا در سطح عملیاتی تولید وکارگران بود ، هنری فایول که فردی از طبقه بورژوازی با تجربه سی سال مدیریت در مقام مدیر کل یک شرکت بزرگ ذوب آهن بود .نظریاتش را در ارتباط با سطوح بالای سلسله مراتب سازمانی ومدیران مطرح کرد .( نکویی ، 1379 : 21 )                                                                   در بحث فایول از توانایی هاو ویژگیهای مدیر ، نکاتی همچون موارد زیر مطرح می شود : ویژگیهای جسمانی ، توانایی های ذهنی یا فکری ، خصوصیات اخلاقی ، اطلاعات عمومی ، دانش تخصصی ، تجربه ی مفید وکارامد در نهایت ، نامبرده عناصر مدیریت را به نیروهای فنی ، تجاری ، امنیتی ، حسابداری ، مالی واداری تقسیم می کند .ضمن اینکه فعالیتهای اداری ( برنامه ریزی ، سازماندهی ، فرماندهی ، هماهنگی ، نظارت ) را بیش ازبقیه درخوراهمیت میداند.(تورانی،1389:24) به نظر وی توانایی های مورد نیاز مدیران در سطوح گوناگون متفاوت است و در حالی که مدیران رده پائین سازمانی بیشتر به آگاهیهای فنی نیاز مندند ، مدیران ارشد به آگاهیهای عمومی ومدیریتی نیاز دارند . ( رضایی نژاد ، 1375: 21 ) کار مهم فایول در مطالعه مدیریت ، تفاوت قایل شدن بین وظایف مدیریتی مثل : برنامه ریزی ، سازماندهی ، ونظایر آن با سایر فعالیهای سازمانی مثل ، امور فنی ، بازرگانی و نظایر آن می باشد ( احمدی ، 59:1388 ) فایول برای دستیابی به ساختاری سازمانی مناسب با شرایط فنی ومحیطی کار ، رعایت 14 اصل را ضروری می داند که به اصول مدیریتی وی معروفند: 1-تقسیم کار 2- اختیار ومسولیت 3- وحدت فرماندهی 4- وحدت مدیریت 5- تبعیت منافع فردی از منافع سازمانی 6- جبران خدمت 7- متمرکز سازی وتمرکز کنترل 8- مشخص کردن خط اختیار بالا به پایین 9- نظم 10- عدالت 11- انضباط کارکنان 12- ثبات 13 – تشویق ابتکار عمل 14- تقویت روحیه گروهی (همان منبع:56 ) *  بروکراسی  ، ماکس وبر در حالی که تیلور و فایول بر مسائل مدیریت وکارایی ، برای کسب اهداف توجه داشته اند ، توجه “ماکس وبر “به این مساله اساسی تر معطوف بود که ، چگونه می توان ساختار سازمانها را به طور مناسب طراحی کرد .ماکس وبر یک جامعه شناس آلمانی بود ودر سال 1910 با این استدلال که یک سازمان هدفدار دارای هزاران کارگروکارمند است وبرای انجام دادن کارها ناگزیر است قوانین ومقررات را به صورت دقیق رعایت کند ، تئوری مدیریت “دیوان سالاری ” یا “بروکراسی ” را ارائه کرد ودر آن ، به سلسله مراتب اختیار ، خطوط ارتباطی قوانین ومقررات بسیار دقیق توجه کرد(احمدی،58:1388) اصطلاح بروکراسی در معانی مختلفی بکار برده می شود ، مشهور ترین آنها عبارتند از : الف – بروکراسی ” تشریفات زائد ” است ، یعنی کاغذ بازی ومقررات اضافی که موجب ازبین رفتن کارآیی می شود ، این معنی منفی کلمه است ب – بروکراسی ” دستگاه اداری ” است . یعنی همه ابزارها وامکانات دولت مرکزی ومحلی ، این معنا ، مشابه تشریفات زائد است . ج – بروکراسی ، نوعی شکل سازمانی است ، دارای ویژگیهای مشخص از قبیل سلسله مراتب اختیار ونظام مقرارات با توجه به کار اساسی وبر ، توضیح ومورد بحث قرار دادن این شکل سازمانی پر اهمیت و فراگیر است . ( نکویی،1379 : 22 )

هدف اصلی عدالت و مفهوم دقیق یک جامعه نیک سامان چیزی جز محافظت از مالکیت فردی نباید باشد (نیلسن، ۱۳۸۲ : ۳۷۰). هایک از راستگرایان لیبرال عدالت را نوعی طفره‌روی، تلاش عامدانه حکومت برای افزایش کنترل حکومتی و دخالت در امور زندگی مردم می‌داند و واژه‌ای که عامدانه قصد گمراه کردن مردم را دارد. چنانکه دیده شد دامنه تطور و تحول این مفهوم بسیار وسیع و دامنه‌دار است و کاملا وابسته به مبانی دیدگاهی اندیشمندان تاثیرگذار. طبقه‌بندی‌هایی از مفهوم عدالت از آغاز پیدایش ایده عدالت همواره این مفهوم در دسته‌بندی‌ها و طبقه‌بندی‌های گوناگون و مقابل هم قرار گرفته است. در حالتی مانند طبقه‌بندی عدالت به وضعی و طبیعی، این دو طبقه در مقابل هم قرار دارند ولی در طبقه‌بندی صوری و محتوایی در بحث عدالت حقوقی در واقع دو جنبه مختلف از امر هستند که در کنار یکدیگر تکمیل کننده و سامان بخش ساختار هستند. در تفکیک عدالت به مراوده‌ای، رویه‌ای، توزیعی در سازمان نیز این امر دیده می‌شود، که هر بخش نظم دهنده بخشی از امور است. عدالت سازمانی: سازمان و سازمان‌یافتگی جزء جدانشدنی زندگی ماست. ما قبل از تولد و در رحم مادر توسط سازمانهایی مراقبت می شویم، در یک سازمان پزشکی چشم به جهان می گشاییم، در سازمانهای متعدد آموزش می بینیم و بموقع در یک سازمان مشغول کار می شویم و همزمان با سازمانهای متعدد رابطه و سر کار داریم و نهایتا در یک سازمان با مراسم خاص تشییع و تدفین صحنه نمایش جهانی را ترک می کنیم.(اسکات ،1375،ص18) بنابراین افراد بیشتر عمرشان را در سازمانها یا در رابطه با سازمانها سپری می کنند و این موضوع نشاندهنده اهمیت جایگاه سازمانها در دنیای کنونی است. اما در مورد عدالت در سازمانها چه تحقیقات و مطالعاتی صورت پذیرفته است؟ عدالت سازمانی به طور گسترده ای در رشته های مدیریت، روانشناسی کاربردی و رفتار سازمانی مورد تحقیق و مطالعه قرار گرفته است. تحقیقات نشان داده اند که فرایندهای عدالت نقش مهمی را در سازمان ایفا می کنند و چطور برخورد با افراد در سازمانها ممکن است باورها، احساسات، نگرشها و رفتار کارکنان را تحت تاثیر قرار دهد. رفتار عادلانه از سوی سازمان با کارکنان عموما منجر به تعهد بالاتر آنها نسبت به سازمان و رفتار شهروندی فرانقش آنها می‌شود. از سوی دیگر افرادی که احساس بی عدالتی کنند، به احتمال بیشتری سازمان را رها می کنند یا سطوح پایینی از تعهد سازمانی را از خود نشان می دهند و حتی ممکن است شروع به رفتارهای ناهنجار مثل انتقامجویی کنند. بنابراین درک اینکه چگونه افراد در مورد عدالت در سازمانشان قضاوت می کنند و چطور آنها به عدالت یا بی عدالتی درک شده پاسخ می دهند، از مباحث اساسی خصوصا برای درک رفتار سازمانی است. همانطور که گفته شد، با وجود اینکه مطالعات اولیه در مورد عدالت به اوایل دهه1960 و کارهای جی استیسی آدامز برمی گردد، با این حال اکثر مطالعات در مورد عدالت در سازمانها از سال 1990 شروع شدند. طبق یک گزارش از منابع منتشر شده در این زمینه، تقریبا 400 تحقیق کاربردی و بیش از 100تحقیق بنیادی متمرکز بر مباحث انصاف و عدالت در سازمانها [1].Doall etal,29,2004 [2] . Espektoor,2001,297 [3] Colquitt, 2001, 389. [4]  .Binestook et a l,361,2003 [5] Appelbaum et al,2004,19 [6].Binestook et a l,361,2003 [7]  .Appelbaum et al, 2004,19 7،2000 ،کروپانزانووبیرن[8] [9] . BRIEF&MOTOWILDO,1986 [10] . Van dyne  et  al,1995 [11] . Borman& MOTOWILDO،1993 [12]  .kwantes, 2003 [13].Moorman et al,1995

گفتار دوم : تحمل ضرر غیر هر گاه در مثال‌های پیش ضرر متوجه دیگری باشد تحمل آن بر کسی دیگر به خاطر او واجب نیست و دلیل آن حکم عقل است ولی برخی به ادله برائت استناد جسته‌اند . با توجه به اینکه عقل از ادله شرعی است و با بودن دلیل مجال استناد به اصل نمی‌باشد ( زیرامی‌دانیم که : الاصل دلیل حیث لادلیل ) این استدلال خالی از اشکال نیست مگر اینکه بگوییم منظور ایشان از اصل برائت دلایل اثبات اصل برائت است . در این مساله علی‌الاصول فرقی بین کمی و زیادی ضرر و وضعیت یکی از دو نفر وجود ندارد ، هر چند مواردی از آن بر خلاف انصاف به نظر می‌آید . گفتار سوم : تعارض ضررین بر یک نفر هر گاه دو ضرر بر یک نفر عارض شود به طوری که با قبول یکی بتوان از دیگری جلوگیری کرد بدیهی است که ضرر کم را پیشواز می‌روند و اگر هر دو برابر باشند تخییر عقلی است و با توجه با اینکه گفتیم منظور از قاعده لاضرر ، ضرر شخصی است نه نوعی ، ترجیح یکی بر دیگری کاملا تابع تمایلات اشخاص است و ضابطه کلی ندارد مثلا هر گاه کسی در معرض تحمل ضرر یک هزار تومان یا دو سیلی قرار گیرد فقط خودش می‌داند که کدام را برمی‌گزیند و انتخاب او در مورد شخص دیگری ممکن است درست نباشد . گفتار چهارم : تعارض ضررین نسبت به دو نفر فرض می‌کنیم مثلا سیلی جریان یافته و دو خانه ، دو باغ یا دو مزرعه را یکسان در معرض خطر قرار داده باشد به طوری که با برگرداندن آن به طرف یکی ، دیگری مصون می‌ماند آیا اینگونه مثالها مشمول قاعده لاضرر می‌باشد ؟ باید توجه داشت که در صورتی که ضرر و خطر متوجه یکی باشد از این بحث خارج است . در این مسئله باید گفت نمی‌توان با قاعده لاضرر راه حلی پیدا کرد زیرا منظور از وضع قاعده لاضرر این است که در جامعه اسلامی ضرری وجود نداشته باشد و این منظور فقط با برداشتن ضرر ، در صورتی که یک ضرر باشد ، امکان‌پذیر است و به عبارت دیگر امتنان بر خلق با برداشتن ضرر از آنها فقط در مورد یک ضرر ممکن است ولی در مورد تعارض دو ضرر نمی‌توان به امتنان استناد جست و ناچار باید به دنبال دلیلی دیگر گشت . ( الجمع بین الحقوق مهما امکن اولی) از بررسی رفتار عقلاء ( سیره عقلاء) به این نتیجه می‌رسیم که هر گاه پای حفظ حقوق دو نفر در میان باشد تدبیری می‌اندیشند که حقوق هر دو تا آنجا که ممکن است حفظ شود و بر این مبنا باید دید کدام ضرر کمتر است ، همان را تحمل کرد مثلا در مورد مفروض می‌توان سیل را متوجه مسیر کم‌ارزش‌تر نمود و بعد زیان وارده را بر هر دو تحمیل نمود بدین ترتیب که آن یک که مصون مانده قسمتی از زیان دیگری را که متحمل ضرر گردیده جبران نماید . در اینجا با چند پرسش مواجه خواهیم شد یکی اینکه چرا آن کس که مصون مانده قسمتی از ضرر دیگری را جبران کند ؟ دوم اینکه چه مقدار و چه نسبت باید این ضرر را تقسیم و تحمیل و تحمل کرد ؟ سوم اینکه کدام یک ابتدائا ضرر را بپذیرد ؟ در جواب سؤال اول گوییم علت حکم به جبران قسمتی از زیان به وسیله او این است که بر حسب فرض زیان به دو نفر متوجه بوده است و این یکی هم اجباری در تحمل آن نداشته است و به علاوه اقدام این یکی ضرر متوجه به آن دیگری را دفع کرده است آن هم با تحمل ضرر بدین جهت انصاف و عدالت حکم می‌کند که هر دو در تحمل ضرر شریک باشند . در پاسخ پرسش دوم باید گفت تقسیم و توزیع ضرر بر هر یک به نسبت ارزش مال آنها است بدین طریق که ارزش هر یک از دو مال را پیش از وقوع ضرر محاسبه و خسارت وارده را بر مجموع آنها به نسبت ارزش هر یک بخش می‌نماییم . فرض کنیم در این مثال ارزش یک مزرعه یکصد واحد و ارزش دیگری یک هزار واحد بوده است و نسبت ارزش آنها می‌شود یک‌دهم اگر پس از تحمل زیان سیل ارزش اولی به صفر رسیده باشد در این صورت صد واحد زیان را به نسبت یک و ده بین آنها تقسیم کرده صاحب مزرعه دوم باید نود واحد به صاحب مزرعه اولی پرداخت کند . در پاسخ پرسش سوم می‌توان گفت برای انتخاب یکی از آنها باید دید کدام‌یک با ارزش‌تر است همان را حفظ کرد و در صورت تساوی آنها راهی جز قرعه باقی نمی‌ماند . گفتار پنجم : تعارض قاعده لاضرر و قاعده تسلیط می‌دانیم که قاعده تسلیط از جمله قواعد مسلم فقهی است .مبنای این قاعده جمله مشهور « الناس مسلطون علی اموالهم » می‌باشد . بنابراین قاعده ، مالک می‌تواند در مایملک خود همه گونه تصرف به عمل آورد ، بدون اینکه کسی حق مزاحمتی برای او داشته باشد . برخورد و تعارض چنین قاعده‌ای با قاعده لاضرر امری طبیعی است . زیرا قاعده لاضرر به منظور محدودکردن اقتدارات و اختیارات ناشی از همین قاعده تسلیط مقرر گردیده و قطعا با آن تعارض پیدا می‌کند . در اینجا می‌خواهیم ببینیم در مقام معارضه این دو قاعده چگونه حل مشکل می‌شود ؟ فقها در این مقام نظریات مختلفی دارند که ذیلا تشریح می‌گردد و برای سهولت فهم این موارد به دو دسته بزرگ تقسیم می‌شود : الف‌ـ تصرف مالک در ملک خود موجب ضرر دیگری نیست . ولی موجب عدم انتفاع دیگری است ، که در اینجا قاعده تسلیط حکومت می‌کند و تصرف مالک معتبر است .

کار کیینز از یک اصل جامعه‌شناختی و روان‌شناختی نشأت می‌گیرد. وی حلقه­ی مفقوده در تاریخچه‌ی مطالعات مربوط به سلامت اجتماعی را درارزیابی به این سوال، آیا ارزیابی کیفیت زندگی و عملکرد شخصی افراد بدون توجه به معیارهای اجتماعی امکان دارد؟ پاسخ می‌دهد که عملکرد خوب در زندگی علاوه بر سلامت جسمانی و روانی، تکالیف و چالش‌های اجتماعی را نیز در برمی‌گیرد. « از نظر کییز کیفیت زندگی و عملکرد شخصی فرد را نمی‌توان بدون توجه به معیارهای اجتماعی ارزیابی کرد. عملکرد خوب در زندگی جیزی بیش از سلامت روانی است تکالیف و چالش‌های اجتماعی را نیز در برمی‌گیرد. فرد ساالم از نظر اجتماعی زمانی عملکرد خوب دارد که اجتماع را به صورت یک مجموعه ­ای معنادار و قابل فهم و بالقوه برای رشد و شکوفایی بداند و احساس کند که متعلق به گروهای اجتماعی خود است و خود را در اجتماع و پیشرفت آن سهیم بداند » (کییز،1386: 9). پنج بعد از سلامت اجتماعی را با در نظر گرفتن الگوی سلامت اجتماعی کیینز عبارتند از : ابعاد سلامت اجتماعی کیینز(1998) انسجام اجتماعی «ارزیابی فرد از کیفیت روابطش در جامعه و گروهای اجتماعی است فرد سالم احساس می‌کند که بخشی از اجتماع است و خود را با دیگران که واقعیت اجتماعی را می‌سازند، سهیم می‌داند.انسجام اجتماعی احساس بخشی از جامعه بودن، فکر کردن به این که به جامعه تعلق دارد، احساس حمایت شدن از طریق جامعه و سهیم شدن در آن است. انسجام درجه‌ای است که در آن مردم احساس می‌کنند که چیز مشترک بین آن ها و کسانی که واقعیت اجتماعی آنها را می‌رساند وجود دارد» (سام آرا، 1388: 18). پذیرش اجتماعی دارا بودن گرایش‌های مثبت به افراد است، تایید دیگران و یا به طور کلی پذیرفتن افراد با وجود برخی رفتارهای سردرگم و پیچیده است. این بعد از سلامت اجتماعی مترادف پذیرش خود است که فرد نسبت به خود و گذشته‌اش نگرش مثبت و حس خوبی دارد ناتوانی و ضعف‌هایش را می‌پذیرد، اجتماع و مردم در واقع او را با وجود تمام ضعف‌ها و جنبه‌های مثبت و منفی می‌پذیرند. مشارکت اجتماعی باوری است که فرد احساس می‌کند عضو حیاتی جامعه است و چیزهای با ارزشی برای ارائه به جامعه دارد. فعالیت‌های روزمره‌ی او به وسیله­ی جامعه ارزش‌دهی می‌شود مشارکت اجتماعی یعنی چه میزان فرد احساس می‌کند که آنچه انجام می‌دهد در اجتماع ارزشمند و در رفاه عمومی موثر است. انطباق اجتماعی اعتقاد به این که یک جامعه­ی قابل فهم، منطقی و قابلیت پیش‌بینی دارد. به جامعه و مفاهیم مربوط به آن و طرح‌های اجتماعی علاقمندند. مراقب در قبال دسیسه‌های اجتماعی هستند و احساس می‌کنند توانایی فهم آن چه در اطرافشان رخ می‌دهند را دارند. خود را با تصور این که در حال زندگی در یک دنیای عالی هستند، فریب نمی­دهند و خواسته و آرزوهایشان را برای فهم و درک زندگی ارتقا می‌دهند. شکوفایی اجتماعی دانستن و معتقد بودن فرد به جامعه‌ای در حال رشد و تکامل است که پتاسیل مثبت برای این رشد را دارد و همین تفکر سبب بالفعل شدن پتاسیل خود به شکل واقعی می‌شود. افراد سالم در مورد شرایط آینده­ی جامعه امیدوار و قادر به شناخت نیروهای جمعی هستند و معتقدند خود و افراد دیگر از این رشد و نیروهای اجتماع بهره می‌برند و به اعتماد توان بالقوه‌ای که دارد این مسیر رشد و تکامل را کنترل می‌کنند(عبدلله‌تبار و همکاران، 1387). 2-4-هویت هویت و نحوه­ی شکل‌گیری آن مورد علاقه بسیاری از حوزه‌های علمی، از جمله روانشناسی است‌. هویت همواره مورد توجه روانشناسان تحولی‌نگر بوده است. شاید یکی از دلایل آن نقش موثر هویت بر عملکرد فرد در حوزه‌های مختلف ازجمله روابط فردی، روابط اجتماعی و سلامت اجتماعی نیز جز این عوامل است. اولین بار این واژه توسط فروید به طور ضمنی و بنام هویت دورنی در زمینه­ روانی – اجتماعی به کار رفته است منظور وی از بیان آن، آمادگی عمومی فرد برای زندگی و رهایی از تعصبات است. هویت حس تفاوت قائل شدن خود از دیگران است به کمک هویت است که فرد به مفهومی از خود می‌رسد در صورتی که این مفهوم با واقعیت اجتماعی وی در تضاد باشد موجب به خطر افتادن سلامت روانی و اجتماعی و هم چنین باعث ایجاد مشکلات رفتاری می‌شود و چه بسا سلامت جسمی را نیز تهدید کند. در فصل اول در باب تعریف هویت و سبک‌های آن صحبت شد در این بخش به دیدگاه چند تن از صاحب‌نظران این حیطه خواهیم پرداخت. 2-2-1-اریکسون از سال 1950 که اقای اریکسون اثر مربوط به هویت ، را منتشر ساخت، هویت به طور فراوان در موضوعات تجربی و نظری مطرح شدنظریۀ اریکسون در مورد هویت، پیشینه­ی  پژوهشی قابل توجهی را در زمینه تحول هویت به وجودآورد که بیشترین آن­ها بر هویت شخصی متمرکزند (شوارتز، زامبونگا، ویسکریچ و ونگ، 2010).« وی نخستین روان‌تحلیل‌گری بود که درباره­ی تشکیل هویت در نوجوانی به طور جدی تحقیق کرد.رویکرد او بر اساس رویکرد بیولوژیکی فروید است که بر اساس جهت‌گیری روانی – جنسی به رشد شخصیت بود. ولی با تفاوت‌های مهمی از آن فاصله می‌گیرد. اریکسون از روان‌پویایی کلاسیک و تمرکز آن روی، اید و سائق‌های لیپیدویی رشد فراتر رفت و روی ایگو و ظرفیت‌های انطباقی آن در محیط تاکید کرد. اریکسون نه تنها تصویر خوش بینانه‌تری از توانایی‌های انسان، طراحی کرد بلکه روان‌تحلیل‌گری را از آسیب‌شناسی به کارکرد‌های سالم تغییر داد. سرانجام اریکسون تشخیص داد که رشد شخصیت در نوجوانی پایان نمی­پذیرد و در سراسر زندگی ادامه می­یابد. او اظهار کرد اولین احساس من، تنها از طریق تاثیر متقابل به همراه اعتماد، با یک تصویر والدینی در دوران نوزادی شکل می‌گیرد. تشکیل هویت نخستین بار در طول نوجوانی انجام نمی‌شود بلکه نسبتا از طریق مراحل ابتدایی‌تر رشد، توسعه پیدا می‌کند و ادامه می‌یابد تا در سراسر زندگی تغییر پیدا کند و شکل تازه‌ای به خود بگیرد» (کروگر،2004؛ به نقل بدراقی، 1389: 27و28). اریکسون معتقد است شکل­ گیری هویت فرایندی پویا و سازش است که در تمام عمر با تغیرات در میزان اکتشاف ارزش­ها، باورها و تعهد  همراه فرد خواهد بود  (مک­دریک، 2011).در این نظریه، هویت تجربه‌‌ی حسی هوشیار، پیوسته، قابل تغییر و تبدیل در برابر تغییرات محیط اجتماعی است که برخاسته از تعامل فرد با واقعیت اجتماعی است تشکیل و حفظ احساس قوی از هویت، اهمیت دارد و عدم وجود آن از نخستین عوامل تعیین‌کننده­ آسیب‌روانی و ناسازگاری است. اریکسون در هشت مرحله روانی – اجتماعی که مطرح می‌کند تکلیف ویژه‌ای جهت فائق آمدن بر بحران ( تصمیم هوشیارانه در مواجه­ با تکالیف رشدی) هر مرحله نام می‌برد که به منظور فراهم نمودن رشد مثبت باید به طور مناسبی حل شود. بحران هر مرحله از طریق ترکیب شدنِ سطح رشد فیزیولوژیک فرد با انتطارات جامعه، متناسب با دوره سنی، مشخص می‌شود (کالسنر،1995).

از سوی دیگر برخی از پژوهشگران مانند ساکو(1989) با مرور چندین پژوهش پیرامون ترس از جرم معتقد است که رابطه معناداری بین سن و ترس از جرم وجود دارد. به این ترتیب که سالمندان بیش از هر گروه سنی دیگر ترس از جرم را ابراز می‌کنند. داده‌های حاصل از پیمایش‌های انجام شده در کانادا نشان می‌دهد که زنان‌سالمندی که تنها زندگی می‌کنند در خصوص امنیت‌شخصی خود بیش‌تر در هراس هستند. همچنین به نظر می‌رسد ارتباط بسیاری بین جنس، سن، و محل سکونت وجود دارد چنان که 55 درصد از زنان شهری بالای 65 سال احساس ناامنی و ترس از جرم را تجربه می‌کنند اما تنها 5 درصد از مردان بین 25 تا 45 سال ساکن در مناطق روستایی احساس ترس و ناامنی را گزارش داده‌اند. ساکو معتقد است که ترس از جرم در میان سالمندان ممکن است در حقیقت بیش از چیزی باشد که پیمایش‌ها به آن اشاره کرده‌اند. از آن جا که بسیاری از پیمایش‌ها و تحقیقات احساس امنیت سالمندان را هنگام قدم زدن در شب مورد پرسش قرار داده‌اند به احتمال زیاد، ترس درباره مورد تعرض قرارگرفتن در خانه از سوی افراد غریبه و همچنین مورد سوء استفاده قرار گرفتن از سوی مراقبان و سرپرستانشان را در نظر نگرفته اند. آنها به احتمال زیاد ترس از کلاهبرداری، فریب، استثمار شدن را نادیده گرفته‌اند. این مصاحبه‌ها آن‌چه را که وار ترس نوع دوستانه می‌خواند را مورد توجه قرار نداده‌اند، در حالی که سالمندان عمدتاً ممکن است از این که اعضای خانواده، فرزندان، نوه‌ها و دوستان نزدیکشان، مورد تعرض قرار بگیرند و بزه دیده واقع شوند، در هراس باشند. تحقیقات در خصوص ترس از جرم در میان سالمندان ابعاد دیگری از این بحث را روشن کرد. مطالبی مانند این که میان نوع جرایم، به اقتضای سن افراد و میزان ترس نیز تفاوت‌هایی وجود دارد. لاگرانژ و فرارو معتقدند زمانی که ما یک جرم خاص را معیار قرار می‌دهیم، ترس افرادمسن ممکن است کمتر از همتایان جوان خود باشد و هنگامی که جرم دیگری را معیار قرار می‌دهیم ممکن است افراد مسن ترس بیش تری را داشته باشند؛ به عنوان مثال اگر تحقیق ما در مورد جرم سرقت باشد، دراین صورت ترس افراد مسن بیش‌تر است، اما اگر همین پژوهش در رابطه با جرم تجاوز به عنف باشد، میزان ترس افراد مسن کمتر از جوانان است. علت ترس بیش‌تر سالخوردگان در اکثر جرایم را می‌توان در ضعف و آسیب پذیری آنها جستجو کرد. آسیب‌پذیری بیش‌تر سالخوردگان نیز به نوبه خود از ضعف فیزیکی و محدودیت‌های اجتماعی آنها نشأت می‌گیرد که سبب می‌شود نتوانند از خود دفاع کنند و نیازمند یاری و کمک دیگران باشند. سالخوردگان سیبل اصلی بسیای از جرایم نمی‌باشند و در این جا شاهد آن هستیم که میزان ترس از جرم از احتمال واقعی بزه دیدگی فزونی می‌گیرد. گاه ترس از جرم افراد مسن که در مناطق خالی از جرم و مزاحمت زندگی می‌کنند، ریشه در تجربه بزه دیدگی مستقیم آنها نداشته بلکه به طور کلی به آگاهی و اطلاعات ناقص آنها از آمار مربوط به جرایم بستگی دارد. تحقیق به عمل آمده در میان 180 شهروند ولز 1991 نشان داد که ترس از جرم یک مشکل اساسی برای تمامی اقشار جامعه می‌باشد به ویژه این که ترس به شدت توانایی تعداد زیادی از شهروندان سالمند برای رفت و آمد آزادانه در داخل محله شان، استفاده از پارک‌های محله، حمل و نقل همگانی و حتی استفاده از مراکز خرید، تحت تأثیر قرار داده است آنها نه در خانه‌هایشان احساس امنیت می‌کنند و نه هنگام ترک خانه و اموالشان.

مبحث دوم : سالمندان، افرادی با احتمال بزه دیدگی پایین و ترس از جرم بالا

با افزایش سن احتمال بزه‌دیدگی کاهش می‌یابد و در مقابل میزان آسیب‌پذیری و رفتارهای احتیاطی افزایش می‌یابد. این امر باعث می‌شود که متعییر سن، یکی از پیچیده‌ترین مسائل در حوزه مطالعات ترس از جرم باشد. در این مبحث با بررسی علت سطح بالای ترس از جرم سالمندان، به رغم احتمال بزه دیدگی اندک آنها، به تشریح این تناقض خواهیم پرداخت.

گفتار نخست: علت سطح بالای ترس از جرم در میان گروه سالمندان

سالمندان به دلیل سبک زندگیشان نسبت به سایر گروهای سنی، بزه دیدگی کمتری را تجربه میکنند، با این حال میزان ترس از بزه‌دیده واقع شدن در آنها بالا است. عوامل متعددی که ترس از جرم آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد عبارت است از:

بند نخست) آسیب پذیری

به نظر می رسد معقول است فرض کنیم که میزان ترس از جرم یک شخص تابع درک و فهم وی نسبت به میزان آسیب‌پذیری خویش است آنهایی که خود را در برابر بزه دیدگی، آسیب‌پذیر می‌دانند مانند زنان، کودکان و سالمندان، احتمالاً در مقایسه با کسانی که احساس آسیب پذیری کمتری می‌کنند و یا خود را شکست ناپذیر می دانند، ترس بیش تری را ابراز خواهند کرد. کاهش قدرت جسمانی و چابکی، ضعف حواس مانند ضعف در بینایی و شنوایی، نداشتن قدرت دفاعی لازم در برابر حملات که بسیاری از افراد سالمند از آن رنج می برند، احتمالاً احساس آسیب پذیری آنها را افزایش خواهد داد، در نتیجه باعث می‌شود آنها بیش از سایر گروه‌های سنی در هراس باشند. چنان چه ساکو و گلاک من معتقدند، افراد خطر ناشی از جرم را بر اساس درکی که از آسیب پذیری خود دارند، تعریف می‌کنند. مسائلی از قبیل عوض کردن کارت شناسایی، دسته چک و اسناد دیگر، بعد از کیف قاپی ممکن است با افزایش سن برای افراد خسته کننده و هزینه بردار باشد. همان طور که اشاره شد دوره سالمندی با کاهش قدرت بدنی و چالاکی همراه است، بنابراین مقاومت در برابر متجاوزان برای افراد سالخورده – در مقایسه با جوانان – نه تنها موثر نیست بلکه خطرآفرین نیز می‌باشد. چه بسا صدمات جزئی عواقب جدی را به همراه داشته باشد و شاید آسیب دائمی را برای سالمند بزه دیده ایجاد کند. بنابراین ترس بیش تر افراد سالمند از جرایم خیابانی در مقایسه با سایر گروه‌های سنی، چندان غیر معقول نمی‌باشد. به نحوی که افزایش خطر بزه دیدگی در خیابان‌ها، می تواند به انزوای اجتماعی بیش تردر سالمندان منجر شود. بند دوم) بیماری:                                 سالمندان به دلیل بالا رفتن سن با انواع مختلفی از بیماری‌های جسمی و روانی روبه رو هستند. آنها به علت ناتوانی جسمی و مشکلات روانی، حمایت نشدن از سوی نهادهایی همچون خانواده و مراکز مراقبتی و نیز نگرانی از بهبود آسیب‌های ناشی از بزه دیدگی، ترس ا زجرم بالایی دارند. برای مثال زنی هفتاد و یک ساله که به علت درد شدید یا قادر به حرکت زیاد نبوده و همچنین مرد شصت و یک ساله ای که دچار بیماری ام اس بود، چنین بیان داشتند که در زمان وقوع بزه قادر به واکنش مطلوب نبوده و خود را در این زمینه ناتوان می‌دانند. به این ترتیب سالمندان بیمار به علت از دست دادن کنترل یا ناتوانی در دفاع از خود و پیش بینی پیامد‌های بزه‌دیدگی به مراتب بیش از افرادی که در سلامت به سر می‌برند، ترس از جرم را ابراز می‌کنند.

بند سوم) آثار شدید بزه دیدگی      

همچنین منطقی است که فرض شود، ترس از جرم افراد متناسب با ارزیابی ذهنی آنها از آثار ناشی از بزه دیدگی است. اگر آثار و پیامدهای ناشی از جرم مخرب، شدید و ناتوان کننده باشد، ترس از بزه دیده واقع شدن نیز بالا است. در صورتی که فرد اعتقاد داشته باشد که آثار جرم برای او چندان شدید نیست و به سرعت می تواند بر آن غلبه کرده و به سادگی پیامد‌های منفی بزه دیدگی را ترمیم کند، از بزه دیده واقع شدن چندان هراسی نخواهد داشت. ضعف، آسیب پذیری، انزوا، کمبود بهداشت، بیماری‌های مزمن، توان جسمانی کم و طول درمان نسبتاً طولانی مدت، دلایل مناسبی برای احساس ترس بیش‌تر در میان سالمندان است. علاوه بر این از دست دادن اموال و کاهش توان مالی در نتیجه جرم واقع شده، تأثیر بیش تری بر افراد مسن دارد تا جوانان که از لحاظ اقتصادی، گروه فعال و کاردانی محسوب می‌شوند.

بند چهارم) جنسیت