• معصومه: منظور از معصومه این است که تلف کردن آن مجاز نباشد.
• مکافعه: منظور از مکافعه مساوی بودن مقتول وقاتل در اسلام، آزادی واعتبارات دیگر است.
• عدوان: به معنی حرام ونارواست، مواردی که جایز نباشد کشتن فرد برای هیچ کس؛ وغیر عدوان مواردی را که جایز است کشتن فرد نسبت به یک شخص نه نسبت به دیگری[11] .

گفتار سوم : شرایط احراز وتحقق قصاص از منظر فقها و حقوقدانان:

« برای اینکه قصاص به مورد اجرا گذاشته شود، باید شرایطی احراز گردد. قالب فقهای اسلامی شش شرط مساوات در آزادی، کفر ودین، فقدان رابطه پدر وفرزندی، بلوغ، عقل و عدم مهدور الدم بودن را برای احراز حکم قصاص بر شمرده اند[12] . تحقق قتل عمد به عنوان اولین ومهمترین شرط لازمه قصاص:

بند1: دیدگاه فقها در خصوص مهمترین شرایط لازمه انجام قصاص

قتل عمدی مهمترین شرط ولازمه انجام قصاص می باشد که پس از احراز آن سایر شرایط مورد بررسی قرار می گیرد. چنانکه در مواد 205[13] و206[14] ق.م.ا از ابتدا به عمد توجه گردیده است. بنابراین در آغاز دیدگاه فقها در خصوص شرایط تحقق قتل عمد و سپس سایر شرایط ذکر می شود. همانطور که قبلاً ذکر گردید، به دلیل اینکه قانون مجازات اسلامی، در قسمت قصاص، اکثر قریب به اتفاق مواد خود را از فقه وامدار است. مبحث تحقق عمد را در فقه بررسی و آنگاه آنرا با ق.م.ا تطبیق می دهیم. محقق حلی در تحقق قتل عمد معتقد است « عمد محقق می شود با قصد قتل از سوی شخص بالغ وعاقل با وسیله ای غالباً کشنده باشد اگر قصد قتل کند با وسیله ای که به ندرت کشنده باشد وقتل هم روی دهد، شبهه قصاص است. ( یعنی قتل عمد است) اما آیا عمد محقق می شود با قصد به فعلی که بوسیله آن مرگ روی می دهد؛ هر چند غالباً کشنده نباشد بدون قصد قتل؟ مانند اینکه او را با سنگ ریزه ای یا چوب نازکی بزند (تابمیرد) در این باره دو روایت است و مشهورترین آن دو این است؛ که این قتل عمدیست که موجب قصاص می شود[15]. شهید ثانی در شرح این عبارات می نویسد: « در تحقق قتل اگر با قصد قتل وقتاله بودن وسیله باشد، اختلاف نظر نیست زیرا در اینجا عنوان عمد لغتاً وعرفاً صدق می کند و به معنای عمد است. زدن با وسیله ای که غالباً  کشنده باشد؛هر چند قصد کشتن نداشته باشد. زیرا در چنین صورتی قصد فعل مانند قصد قتل است. تنها در دو مورد اختلاف است؛ یکی جایی که قصد کشتن داشته باشد با وسیله ای که محتمل قتل وعدم قتل است که گفته شده است آن نیز قتل عمدی است زیرا قصد قتل داشته است و داخل می شود در عموم و گفته شده است که قتل خطایی است زیرا وسیله صلاحیت ندارد که غالباً قتاله باشد. پس وقوع قتل بدون این وصف صلاحیت در عمد بودن، موثر نیست وبه دلیل روایتی که خواهد آمد قول اول ظاهرتر است. مورد اختلاف دیگر موردی است که عمل با وسیله ای بوده باشد که غالباً قتل بدان انجام نمی گیرد وقصد قتل وجود نداشته ولی قصد عمل وجود داشته وقتل اتفاقاً روی داده است. مانند زدن با سنگ ریزه وچوب نازک. در ملحق دانستن این قتل به قتل عمد از حیث وجوب وقصاص دو عقیده وجود دارد: یکی اینکه این قتل عمد و موجب قصاص است واین عقیده شیخ طوسی است در کتاب مبسوط … وعقیده دوم که مشهورتر وظاهرتر است که چنین قتلی عمدی نیست که موجب قصاص شود، بلکه قتل شبه عمد است. چون نه قصد قتل وجود داشته است ونه قصد کاری که در معنای قتل است[16] .

بند2: تعریف عمد از منظر فقها:

حضرت امام عمد را اینگونه تعریف می کند « عمد به محض قصد کشتن با آنچه که می کشد ولو به ندرت و به قصد فعلی که غالباً به آن کشته می شود اگرچه قصد قتل را به آن ننماید تحقق پیدا می کند»[17] شهید اول نیز در لمعه، عمد را بدین ترتیب توضیح می دهد: « وقتی قتل عمدی خواهد بود که شخص بالغ قصد کند کسی را با وسیله ای که غالباً کشنده است به قتل برساند. وبرخی گفته اند اگر به طور نادر کشنده باشد کفایت می کند. در صورتیکه با وسیله ای که به طور نادر کشنده است، قصد قتل نداشته باشد، قصاص نخواهد بود، اگرچه اتفاقاً موجب مرگ شود. مانند آنکه با چوب نازک یا عصا کسی را بزند. اما اگر ضربات به طور مکرر بر کسی که بدن یا جسم او تحمل آن را ندارد، وارد کند. قتل او قتل عمد به شمار می رود[18] .

مبحث دوم : بررسی قتل عمد و شرایط قصاص در قانون مجازات اسلامی و تطبیق آن