فصل سوم شیوه های تنظیم وصیتنامه و اقسام آن مقدمه شاید مرسوم ترین نوع وصیتنامه آنهایی باشد که شخص وصت کننده حرف هایش خطاب به ورثه را بر ورقه ای از کاغذ با دستخط خودش می نویسد و از چند معتمد محل نیز می خواهد تا زیر آن را امضاء‌کنند. البته این نوع وصیتنامه از لحاظ حقوقی، وصیتنامه عادی تلقی می شود اگر ورثه بر صحت و درستی آن اقرار نکنند معمولا در مراجع رسمی پذیرفته نمی شود. پس برای کم شدن از مشکلات پس از مرگ موصی، باید وصیتنامه به 3 شکل رسمی، خود نوشت و سری تنظیم شود. ویژگی وصیتنامه رسمی این است که در یکی از دفترخانه های اسناد رسمی نوشته می شود و تابع تشریفات و مقررات اسناد رسمی است. همچنین وصیتنامه خود نوشت وصیتنامه ای است که به خط وصیت کننده است و دارای تاریخ به روز، ماه و سال به همراه امضای وصیت کننده است این در حالی است که وصیتنامه سری ممکن است به خط وصیت کننده یا فرد دیگری باشد، ولی در هر صورت امضای وصیت کننده باید زیر آن باشد. چنین وصیتنامه ای باید در اداره ثبت یا محل دیگری که آن اداره معین می کند به امانت گذاشته شود (شخص وصیت کننده هر وقت اراده کند می تواند وصیتنامه اش را از اداره ثبت پس بگیرد) این در حالی است که شخص بی سواد نمی تواند چنین وصیتنامه ای تنظیم کند. وصیتنامه به این علت تنظیم می شود تا تکلیف بخشی از اموال موصی تعیین شود و آنچه موجب تحقق ارث می شود مرگ است که به دو نوع موت حقیقی و موت فرضی تقسیم می شود. منظور از موت حقیقی خارج شدن روح از بدن است و منظور از موت فرضی این است که شخص مدت ها غایب بوده و خبری از او نباشد. البته به جز این شیوه های تنظیم وصیتنامه نوع دیگری نیز وجود دارد که به وصیتنامه در مواقع اضطراری معروف است. منظور از مواقع اضطراری زمان هایی است که حالت فوق العاده بر جامعه حاکم است، مثل شرایط جنگی، بمباران هوایی یا شیوع بیماری های مسری که در چنین حالتی شخص می تواند به طور شفاهی نزد 2 شاهد وصیت کند به شرط آن که یکی از شاهدان مفاد وصیتنامه را با تاریخ روز، ماه و سال تنظیم کند و به امضای حاضران برساند. همچنین اشخاصی که وصیتنامه اضطراری نزد آنها تنظیم می شود باید در اولین فرصت وصیتنامه را در یکی از دفاتر اسناد رسمی به امانت بگذارد و علام کند که وصیت کننده آن را در سلامت عقل نوشته است. البته اگر به موضوع نوشتن وصیتنامه از ××× دیگر نیز آگاه شود ×××‌دو نوع عهدی و تملیکی تقسیم می شود. در وصیت عهدی، وصیت کننده فرد یا افرادی را برای اداره بخشی از اموال خود و نیز سرپرستی فرزندانش پس از مرگ تعیین می کند و مسئولیت را به آنها می سپارد. این در حالی است که در وصیت تملیکی شخص بخشی از اموال خود را پس از مرگ به فرد یا افرادی تملیک می کند که این فرد یا افراد می توانند فردی از خانواده یا فرد دیگری باشد. 3-1- تنظیم وصیت نامه به دلیل تصرفات رایگان که انشاء‌کننده ممکن است در معرض فشار و تهدید و ترس واقع شود قانون گذار بر ای انشاء‌این اعمال، رعایت تشریفات خاصی را اجباری قرار داده است. به ویژه در وصیت، که به طور معمول نزدیک به مرگ موصی انشاء می شود و ناتوانی مادی و معنوی به سودجویان، فرصت بیشتری را برای سوء‌استفاده می دهد، تشریفات تنظیم وصیتنامه را می توان ضامن حفظ آزادی و استقلال فکر موصی دانست. همچنین باید دانست که مفاد وصیتنامه باید پس از مرگ موصی اجرا شود، پس اگر اصالت آن،‌مورد نزاع واقع گردد، به دلیل فوت امضاء‌کننده وصیتنامه، احراز اصالت آن دشوار است. قانون به این دشواری ها بی اعتنا نیست و برای جلوگیری از هرگونه الحاق و تزویر، رعایت تشریفات خاصی را در تنظیم وصیتنامه ضروری و اجباری قرار می دهد. اما باید بدانیم که وصیت در حقوق ایران، نباید از اعمال تشریفاتی به معنی خاص شمرد[110] زیرا نه تنها ایجاب وصیت با هر عبارت که دلالت بر قصد موصی کند بدون هیچ گونه قیدی واقع می شود. عدم رعایت تشریفات مربوط به تنظیم وصیت نامه، موجب بطلان عقد وصیت نیست و تنها پذیرش وصیت­نامه را در دادگاه ممنوع می سازد. (ماده 291 امور حسبی). این ماده مقرر می دارد که هر وصیتی که به ترتیب مذکور در این فصل واقع شده باشد در مراجع رسمی پذیرفته نیست، مگر این که اشخاص ذی نفع در ترکه به صحت وصیت اقرار نمایند.