فصل سوم: نحوه سرمایه‌گذاری در بورس

گفتار اول: خرید

برای اینکه کسی وارد بورس شود، باید آگاهی از مفاهیم بورس و اوضاع و احوال اجتماعی، سیاسی، اقتصادی داشته باشد و پس از تجزیه و تحلیل وارد بورس شود. برای ورود بایستی کد عملیاتی داشته باشد و برای اخذ کد باید به کارگزارها مراجعه و با ارائه کد ملی و تکمیل فرم یک کد دریافت کند. هیچ فردی بدون کد نمی‌تواند به نام خود خرید و فروش انجام دهد و پس از آن و آگاهی از بورس، پر کردن فرم خرید است. فرم خرید مشخصات و نام شرکتی که قصد خرید سهام آن را دارند و مبلغ سرمایه‌گذاری و تعداد درج شده و سپس حداکثر قیمت یعنی سهم خریدار از آن درج می‌شود. یعنی اینکه از کارگزار خواسته می‌شود اگر قیمت سهام از مبلغی که خریدار اعلام می‌کند بیشتر شود، خرید انجام ندهد و اگر خریدار می‌خواهد به مبلغ روز یا بازار سهام شرکت را بخرد، همین عنوان را درج و قیمت روز یا بازار توسط کارگزار برای او خرید می‌شود.

گفتار دوم: فروش

در فروش صاحب سهم وکالت در فروش به کارگزار می‌دهد در این قسمت فرم فروش است که شامل سهم، تعداد، نام شرکت و حداقل قیمت نوشته شود. یعنی به کارگزار گفته می‌شود که از این مقدار کمتر دیگر فروش انجام ندهد.

گفتار سوم: اعلامیه خرید و فروش

بعد از اجرای هر معادله (خرید یا فروش) اعلامیه مربوط به آن و همچنین گواهی‌نامه موقت صادر می‌شود. در این اعلامیه اطلاعات سهامدار، تاریخ معامله، مشخصات شناسنامه‌ای مشتری، کل مبلغ معامله، تعداد سهام، نرخ معامله و … قید شده است. با این تعاریف و توضیحات وضعیت بورس به نحو مختصر روشن شد و به نظر می‌رسد که بورس کاملاً با حراج متفاوت است، زیرا این تفاوت را قانونگذار قانون تجارت در ماه 45 کاملاً روشن بیان کرده است. ماده 45 قانون تجارت: سهام بی‌نام که ظرف مهلت مذکور در ماده 44 برای تبدیل به سهام با نام به مرکز شرکت تسلیم نشده باشد باطل شده محسوب و برابر تعداد آن سهام با نام صادر و توسط شرکت در صورتی که سهام شرکت در بورس اوراق بهادار پذیرفته شده باشد از طریق بورس و اگر نه از طریق حراج فروخته خواهد شد. آگهی حراج حداکثر تا یک ماه پس از انقضای مهلت شش ماه مذکور فقط یک نوبت در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی‌های مربوط به شرکت در آن نشر می‌گردد منتشر خواهد شد. فاصله بین آگهی و تاریخ حراج حداقل 10 روز و حداکثر یک ماه خواهد بود و در صورتی که در تاریخ تعیین شده تمام یا قسمتی از سهام به فروش نرسد، حراج تا دو نوبت طبق شرایط مندرج در این ماده تجدید خواهد شد. با صراحت این ماده برای فروش سهام دو طریق عنوان شده است: 1) بورس و 2) حراج. آنچه حول بحث است، این می‌باشد که آیا سهام اعم از با نام و بی‌نام از طریق حراج قابل واگذاری و نقل و انتقال است، اساساً سهام از طریق بورس خرید و فروش می‌شود و در این بحث اختلافی نیست، اما نحوه معاملات بورسی چگونه است؟ آیا می‌توان سهام را به حراج فروخت؟

فصل چهارم: خصوصیات معاملات بورسی

خصوصیات معاملات بورسی به قرار زیر است:

1. معاملات بورسی بدون ارائه اوراق بهادار انجام می‌گیرد، زیرا اوراق مزبور دارای مشخصات متحدالشکل بوده و قابل تبدیل به یکدیگر می‌باشند و کافی است که فروشنده و خریدار تعداد و مشخصات آنها را ذکر کنند تا انجام معامله ممکن گردد و معامله اوراق بهادار بدون ارائه و تسلیم قبلی آنها انجام می‌شود.
2. خریداران و فروشندگان اوراق بهادار مستقیماً با یکدیگر طرف نیستند. معامله بورس بوسیله واسطه‌هایی که کارگزار نامیده می‌شود انجام می‌گیرد و حتی فروشندگان و خریداران یکدیگر را ندیده و نمی‌شناسند.
3. اغلب معاملات بورسی که روی تعداد زیادی از اوراق بهادار انجام می‌گیرد به منظور خرید و فروش حقیقی اوراق بهادار و تسلیم آنها از طرف فروشنده به خریدار نیست، بلکه جنبه سودجویی (Speculation) داشته و منظور از معامله، پرداخت یا دریافت تفاوت ارزش اوراق بهاداری است که به وعده معامله شده است.
4. نرخ بورس قیمت اوراق بهادار است که در هر یک از جلسات بورس که بعد از ختم جلسه اعلان می‌شود و بستگی به اراده فردی صاحبان اوراق بهادار ندارد و نرخ مزبور نتیجه‌ای است که از کلیه معاملات بدست می‌آید و این نرخ فقط بستگی به ارزش حقیقی اوراق ندارد، بلکه عوامل سیاسی، اقتصادی و روحی و مالیاتی و نرخ بهره در بازار در تعیین نرخ دخالت دارد.
5. بورس کالا محلی است که بازرگانان و معامله‌گران و دلالان بورس تحت نظارت سازمان دولتی یا خصوصی برای انجام معاملات عمده بازرگانی جمع می‌شوند. بورس‌های بازرگانی را می‌توان دنباله بازارهای موسمی دانست که در آن بازارها، تجار برای فروش کالای خود اجتماع می‌نمودند و متاع خود را به خریداران عرضه می‌کردند.