بند چهارم: دیدگاه فقهای حنبلی

برخی از علمای حنبلی تصریح کرده‌اند که نزد علمای حنبلی، استصناع کالا صحیح نیست، بدان جهت که صنعتگر چیزی را به غیر صورت سلم می‌فروشند. در حالی که کالا موجود نیست، بنابراین حنبلی‌ها نظیر عالمان مالکی و شافعی استصناع را تنها در صورتی که قالب سلم قرار گیرد، می‌پذیرند. پس بی تردید در نزد همه عالمان مذاهب اربعه، اگر عقد استصناع در قالب عقد سلم بگنجد، بدین معنا که در مجلس عقد، تمام مبلغ قرار داد سفارش ساخت و یا مطابق دیدگان عالمان مالک یک یا دو روز بعد پرداخت گردد، عقد استصناع، عقدی کاملاً صحیح است و از مشروعیت تامی برخوردار است، ولی آنچه در جامعه متعارف می‌باشد پرداخت همه مبالغ در مجلس عقد نیست بلکه حداکثر بخشی از مبالغ در مجلس پرداخت می‌شود، به همین جهت عقد استصناع در این صورت تحت ضوابط عقد سلم قرار نمی‌گیرد بنابراین مذاهب مالکی، شافعی و حنبلی قراردادهای استصناع را که در قالب سلم جای نمی‌گیرد به دلیل قیاس جایز نمی‌دانند زیرا در این عقد معامله روی چیزی صورت می‌گیرد که معدوم است و رسول الله از «بیع ما لیس عندک» نهی فرموده است. گرچه در معامله سلم نیز کالا موجود نیست ولی با کلام شارع که عقد سلم را جایز دانست از قاعده اولی عدم جواز استثناء شده است. بنابر این عالمان مذاهب اهل سنت در دو قالب زیر عقد استصناع را تصحیح نموده‌اند: (سرخسی،1414)

• در قالب عقد سلم با حفظ همه شرایط آن
• در قالب بیعی مستقل با شرایط و ویژگی‌های خاص به خود

گفتار دوم: در فقه امامیه

در ادامه به بررسی نظرات فقهای متقدم امامیه می‌پردازیم سپس نظرات بعضی از فقهای معاصر را نیز بیان می‌کنیم:  

بند اول: دیدگاه فقهای متقدم

در میان فقهای متقدم صرفاً «ابن حمزه طوسی» و «ابن احمد حلی» در حد جمله ای کوتاه نظرشان را بیان کرده‌اند. بدین گونه که هرکس از سازنده ای درخواست کند که چیزی برایش بسازد و او قبول کند، سازنده بین تسلیم و عدم تسلیم مال مختار است و سفارش دهنده هم مخیر است آن را قبول یا رد کند. (طوسی،1367) بر اساس نظر ایشان این عقد صحیح و جایز و این جواز از ناحیه طرفین است. از سوی دیگر با توجه به اینکه بحث از استصناع در باب بیع سلم مطرح شده، ظاهراً علت مشروعیت، از باب سلم دانستن آن بوده، اما ابن احمد حلی می‌گوید: استصناع یعنی طلب ساختن چیزی و اگر صانع چنین کاری را انجام دهد، قراردادی برای سفارش دهنده، غیر لازم است و او می‌تواند آن را رد نماید. (حلی، 1363، ص 259) ایشان نیز این عقد را عقد صحیح می‌دانند و به خاطر طرح این بحث در باب اقاله، وجه مشروعیت آن را بیع بودن آن دانسته‌اند و قرارداد را صرفاً از ناحیه سفارش دهنده جایز شمرده است. اما تاثیرگذارترین رأی را «شیخ طوسی» ابراز نموده و به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین عوامل عدم اظهار نظر فقهای بعدی در مورد استصناع، جایگاه ایشان در میان فقهاست. ایشان در المبسوط می‌گوید: «استصناع چکمه و کفش و ظرف چوبی و رویی و آهنی و مسی جایز نیست و سازنده می‌تواند آن را تسلیم کند یا از تسلیم امتناع ورزد و اگر آن را تسلیم کرد سفارش دهنده مختار است که اگر خواست، از دریافتش خودداری کند و اگر خواستان را بپذیرد».(شیخ طوسی،1363، ص 194) ایشان در الخلاف دلایل عدم مشروعیت این قرار داد را اینگونه ارائه می کند: «این عقد، صحیح نیست. نظر شافعی هم همین است ولی ابو حنیفه آن را صحیح می‌داند زیرا مردم بر آن اتفاق نظر دارند دلایل ما برای بطلان این عقیده این است که اولاً: به اجماع مذهب ما واجب نیست که سازنده آن را تسلیم کند بر مشتری هم لازم نیست که آن را تحویل بگیرد و حال آنکه اگر این قرارداد صحیح بوده، نباید چنین باشد و ثانیاً مال مورد سفارش مجهول بوده و نه با مشاهده مشخص شده (یعنی نه عین آن معلوم است) و نه به بیان ویژگی‌ها و صفاتش (یعنی نه از طریق ویژگی‌ها که بگوییم کلی در ذمه است) لذا این عقد نباید جایز باشد» بنابر این ایشان با رأی به بطلان این عقد داده اما این استدلال خالی از اشکال نیست:

• با توجه به بررسی‌هایی که انجام شد، فقط ابن حمزه، ابن محمد، ابن احمد، و شیخ طوسی هستند که مستقلاً در باب استصناع مطالبی را بیان داشته‌اند لذا این اجماع ادعایی مورد قبول نیست زیرا با سه نفر اجماعی تشکیل نمی‌شود.
• با فرض وجود اجماع، ابن حمزه و ابن احمد مخالف این ادعا نظر داده و استصناع را صحیح دانسته‌اند بنابر این بر خلاف این ادعا بطلان اجماعی نیست.
• مشهور فقها معتقدند اکثر اجماعات مورد استناد شیخ طوسی، اجماع لطفی است. (محمدی، ص 214)
• با فرض وجود اجماع، این اجماع، دلیلی بر «جواز» عقد است نه بطلان آن، چون به نظر می‌رسد آنچه مورد اجماع علما بوده جواز عقد بوده، چرا که عقد جایز عقدی است که هر یک از طرفین هر زمان که بخواهد می‌تواند آن را فسخ کند لذا در فرض ما چنانچه سازنده مختار باشد که آن را تسلیم کند یا در صورت تمایل دستمزد دریافتی را پس بدهد و از طرف دیگر مشتری هم اختیار داشته باشد که اگر مایل بود آن را تحویل بگیرد یا نگیرد، این امر دلیل بر جواز است نه بطلان و اگر غیر این باشد عقود جایزی مثل مضاربه باید باطل باشد.

در این جلسه به آموزش مفهوم خاموشی و ارتباط تقویت و تنبیه و محروم سازی با آن پرداخته شد و همچنین به  شرح ارتباط خاموشی و حذف رفتار های نا مناسب  اقدام گردید. و خاموش سازی به وسیله فنون مختلف به عنوان یکی از روش های اساسی کاهش رفتار های نا مطلوب معرفی شد. رفتار های مقاوم در برابر خاموشی توصیف شد. برخی رفتار ها به دلیل تقویت با برنامه متغیر نسبت به خاموشی مقاوم اند. همچنین در ادامه جلسات به  توضیح نحوه صحیح خاموش سازی رفتار های نا مناسب از طریق قطع تقویت و تقویت افتراقی از طریق تقویت کردن گزینشی رفتار ها و همچنین تقویت و شرطی سازی تقابلی مبنی بر افزایش تقویت رفتارهای مخالف با رفتار نامطلوب انجام گرفت در نهایت در پایان جلسه تکلیفی مبنی بر به کار گیری اصول تنبیه و تقویت در خاموش سازی رفتار های خاص کودک و گزارش نتایج در هفته بعد انجام شد. جلسه پنجم:                 عنوان: آموزش اصل اقتصاد ژتونی شکل دهی رفتار، اصل پریماک    شرح جلسه: در این جلسه ضمن بررسی تکالیف جلسه قبل  به شناخت راهبردهای اقتصاد ژتونی، شکل دهی به رفتار و اصل پریماک پرداخته شد .همچنین به آموزش روش اقتصاد ژتونی و تاثیر آن بر رفتار مطلوب و نا مطلوب و آموزش نحوه شکل دهی به رفتار با بهره گرفتن از شرطی سازی فعال و آموزش اصل پریماک در ایجاد رفتار های مطلوب و حذف رفتار های نامطلوب به طور جدا گانه پرداخته شد. و در پایان جلسه تکلیفی ارائه شد مبنی بر یادداشت 1 هفته ای حداقل 1 مورد از به کار گیری اصول روش های مذکور و گزارش نتایج در جلسه بعد. جلسه ششم:                            عنوان: آموزش اصل قرارداد وابستگی شرح جلسه: در جلسه ششم در ابتدای جلسه در مورد تکالیف جلسه قبل پیگیری صورت گرفت و هدف یادگیری اصول ایجاد  قراداد وابستگی بود که ببه همین منظور به  آموزش نحوه برقراری ارتباط با کودکان و ایجاد قرارداد رفتاری با آنان پرداخته شد .همچنین به آموزش نحوه ایجاد قرار داد مبتنی بر توانایی کودک و متناسب بودن تقویت مبادرت ورزیده شد و  آموزش توجه به جزیات قرارداد و موانع انجام اعمال توسط کودک و  توجه به توانمندی های خود برای برآورده ساختن تعهد در قرارداد وابستگی نیز صورت گرفت. نتیجه اینکه در رفتار مورد قرار داد باید توجه داشت که آن رفتار در چارچوب توانمندی های فرد کودک باشد. و همچنین تقویت و رفتاری که در ازای آن به کودک ارائه می شود برایش ارزشمند باشد. و انگیزه ایجاد کند. در پایان جلسه نیز تکلیفی ارائه شد مبنی بر تلاش 1 هفته ای مبنی بر ایجاد یک قرار داد وابستگی با کودک به نحو مناسب و گزارش نتایج در جلسه بعد. جلسه هفتم:                       عنوان: آموزش اصل اگوسازی و ایفای نقش شرح جلسه: در این جلسه ضمن بررسی تکالیف انجام شده در فاصله هفته گذشته به آشنایی با الگو سازی و ایفای نقش به عنوان دو فن رفتاری بسیار قوی  و مناسب به خصوص در مورد کاربرد با کودکان ناتوان که نیاز به هدایت بیشتری دارند پرداخته شد. همچنین به  توضیح روش صحیح الگو سازی برای کودکان و همراهی گام به گام انان برای الگو برداری به  توصیف ویژگی های الگوی مناسب پرداخته شد و همچنین به توضیح نحوه ایفای نقش توسط مادران و الگو سازی از آن طریق اقدام گردید. در ادامه جلسه به  آموزش مادران در همراهی با کودکان برای ایفای نقش های مشخص اقدام و به تشریح ارتباط اصول جلسات قبلی همچون تقویت و… در نحوه ایجاد درست ایفای نقش برای کودکان پرداخته شد  همچنین در پایان جلسه تکلیفی ارائه شد مبنی بر اینکه مادران به یادداشت موارد مشابه به کار گیری اصول فوق در هفته آینده  وگزارش نتایج در جلسه بعد بپردازند. جلسه هشتم:                                   عنوان: جمع بندی جلسات پس آزمون شرح جلسه (جلسه پایانی): در جلسه پایانی به مرور مطالب یادگرفته شده در 7 جلسه قبلی و رفع شبهات و سوالات شرکت کنددگان پرداخته شد وهمچنین به  رفع مسائل به کار گیری اصول آموخته شده در هفت جلسه قبلی اقدام گردید. در ادامه جلسه به  حل موانع ارتباطی با کودک  و پاسخگویی به سوالات مادران  و در نهایت بررسی نظرات، بیان تجارب و احساسات آنها از شرکت در دوره آموزشی و خاتمه جلسات. و در پایان جلسات پس آزمون استرس والدینی گرفته شد. لازم به ذکر است به مانند پیش آزمون از گروه کنترل در جلسه ای جداگانه پس آزمون گرفته شد. Abstract The present study examined the effectiveness of behavioral training on  parental stress of mothers with handicapped children. This study used a quasi-experimental method with pre-test _– post-test and control group. The study population included all mothers applicants in the training course in yadbod school  which  30 mother were selected in purposeful way and randomly assigned to experimental and control groups. The dependent variables in this study were  parental stress  which measured by questionaire of resourses and stress(QRS).  Independent variable was parental behavioral training. experiment group was taught in the eight 90 minute  sessions. To evaluate the hypothesis of research univariate analysis of covariance and descriptive statistic with spss ₂₀ sofware was used. Results showed that parenal behavioral training in reducing parental stress was effective(p<0/05). only in physical deficiencies the  diference was not significant(p>0/05). The result suggest that parental behavioral training decreases  the parental stress of mothers with handicapped children.also the trainin optimized family issues, concerns about the future of the child and the child’s features components effectively. But can not improve their physical limitations and disabilities. Keywords: Parental behavior training, Parental stress, Mother, handicapped children

[157] – در اینجا مقصود از واژه قطب همان Antarctic است که برخی از جغرافیدانانت ایرانی آن را قاره جنوبگان نیز نامیده اند. [158] – partial Test Ban (PTB) [159] – convention on the prohibition of Military or any other hostile Use of Environment modification Techniques. [160] – در قطعنامه مزبور حذف سلاحهای هسته ای و سایر سلاحهای انهدام وسیع mass-destruction weapons) اطمینانت از اینکه از انؤزی اتمی برای مقاصد صلح آمیز استفاده خواهد شد، مورد تاکید قرار گرفت. [161] – resolution 1378 (XIV) of the GA [162] – A Report of the Discussions at the Conference of the Eighteen – Nation Committee on Disarmament , quoted in Allen F. Needle, peace keeping and Disarmament . The American journal of International law vol. 5-7 No. 1, (January 1963) [163] – ماده 11، بند یک و ماده 26 [164] – H.Wegener Disarmament and the United Nations in Assent politic , vol. 36, (3/1985) ,P.288 [165] – Atomic Energy Commission [166] – commission on Conventional Armaments [167] – Eighteen – Nation Committee on Disarmament (ENCD) [168] – Conference of the committee on Disarmament (CCD) [169] – the United Nations and Disarmament (New York : United Nations , 1988 ).PP. 11-12 [170] – کشورهای عضو کنفرانس خلع سلاح بجز چین در سه گروه زیر متشکل شده اند: الف- گروه کشورهای غیرمتهد و بی طرف، که به گروه 21 شهرت یافته اند، عبارتند از: اتیوپی، برزیل، برمه، هند، مکزیک، نیجریه ، سوئد،مصر آرژنتین، یوگسلاوی، مراکش، پاکستان، ایران، پرو، زئیر، الجزایر، اندونزی، کنیا، سری لانکا، ونزوئلا و کوبا ب- گروه کشورهای بلوک شرق عبارتند از: بلغارستان، شوروی، لهستانف رومانی، چکسلواکی ، مغولستانت ، مجارستانت و آلمان شرقی ج- گروه کشورهای بلوک غرب عبارتند از : فرنسه، انگلستان، ایتالیا، کانادا،  آمریکا، ژاپن، هلند، آلان غربی، استرالیا، بلژیک [171] – committee on Disarmament (CD) [172] – conference on Disarmament (CD) [173] -درباره کنفرانس خلع سلاح و فعالیتهای این کنفرانس رجوع شود به ثقفی عامری، گزارش ، همان

رویکرد توصیفی در توصیف ماهیت کل‌گرایانه استراتژی سعی دارد که منحصر به فرد برای موقعیت، شرایط و سازمان باشد. تأکید این رویکرد بر روش‌شناسی‌های کیفی است  که هدفشان انجام پژوه‌شهای خرد با بهره گرفتن از تحلیل‌های مطالعه ی موردی است. درپژوهش‌های سازمانی بیان شده است که این رویکرد کاربردش به آزمودن تئوری محدود شده است؛ زیرا دانایی کافی برای ایجاد مقیاس‌های سنجش استاندارد ندارد (مورگان و استرنگ،1998). این دیدگاه به خاطر منحصر به فرد بودن استراتژی به سازمان، محیط و شرایط موقعیتش، به واحدهای تحلیل محدود‌ می‌شود و تعمیم پذیر نیست (مورگان و استرنگ[6]، 2003 ). دومین رویکرد در مطالعه استراتژی رویکرد طبقه‌بندی است این رویکرد بیشتر به محدودیت‌های ذاتی رویکرد توصیفی غلبه کرد. این رویکرد شرکت‌ها را مطابق با ماهیت استراتژی مورد تأکیدشان طبقه‌بندی‌ می‌کند. یکی از معروفترین طبقه‌بندی‌های استراتژی توسط میلز و اسنو مطرح شده است، آن‌ها استراتژی را به چهارطبقه اکتشافی، تدافعی، تحلیلگر و واکنشی تقسیم‌بندی کردند (ونکاترمن[7] ،1989). این نوع روش‌شناسی در ادبیات مدیریت بسیار تأکید شده است، ولی باید دانست که چنین رویکردهایی فقط به مقایسه‌ی بین گروهی محدود‌ می‌شوند و از هرگونه بررسی درون گروهی خودداری‌ می‌کنند. چنین رویکردی ممکن است اختلافات جزئی مرتبط با جنبه‌های مختلف استراتژیهای رقابتی را در طبقاتش نادیده بگیرد. سومین رویکرد ارزیابی استراتژی، رویکرد تطبیقی است. صاحبنظران این رویکرد، در یافتن و سنجش ویژگی‌های کلیدی استراتژی (که از آن‌ها به ابعاد یاد‌ میشود ) سعی دارند. بنابراین مدل‌های تطبیقی به ارزیابی گرایش استراتژیک، نه در‌ میان طبقات مختلف بلکه با بهره گرفتن از ابعاد استراتژی رقابتی‌ می‌پردازد (مورگان و استرنگ[8]،2003) و به دنبال ارزیابی استراتژی با استفاده ازابعاد چندگانه، که برای همه سازمان‌ها مشترک است، مبادرت‌ می‌ورزند. در این رویکرد، استراتژی تأکید نسبی شرکت بر هر کدام از ابعاد گرایش استراتژیک است. در نتیجه رویکرد تطبیقی بر محدودیت‌های تجربی رویکرد طبقه‌بندی، که استراتژی کسب و کار را تنها در طبقه‌ی خاص در نظر‌ میگیرد، پیروز شده است. رویکرد تطبیقی، در سال 1989 توسط ونکاترمن مطرح شد. او شش بعد برای گرایش استراتژیک، در ابزار سنجش استراتژی کسب وکار، ارائه داد، که عبارتند از (مانیان وهمکاران،1388): تهاجمی: وجهی از گرایش استراتژیک شرکت را پوشش‌ می‌دهد که در مقایسه با رقبایش، به سرعت منابع را برای بهبود موقعیت بازار به کار‌ می برد‌‌. این گرایش استراتژیک، سرمایه‌گذاری قابل ملاحظه‌ای را‌ می طلبد و تأکیدش بر توسعه‌ی سهم بازار است (مورگان و استرنگ 2003 ). تحلیلی: بعد تحلیلی، ارائه دهنده‌ی رویکرد کلی حل مسئله نسبت به تصمیم گیری های استراتژیک است که به درک کامل از مسایل محیطی و سازمانی منجر‌ می شود. این بعد، دانش سازمان برای ایجاد توانمندی و تسهیل فرآیند‌های یادگیری سازمانی منعکس‌ می‌کند (ونکاترمن و گرند[9]،1986). تدافعی: این بعد گرایش استراتژیک، منعکس کننده ی رفتار‌هایی با هدف محافظت از موقعیت بازار در برابر هر تلاشی برای توسعه ی آن است. برخلاف اقدامات بعد تهاجمی، تأکیدش روی کاهش هزینه و کسب کارایی است (مورگان و استرنگ،1998). آینده نگری: تأکید این گرایش استراتژیک، بینش رو به جلو داشتن و بلندمدت است. آمادگی سازمانی برای موقعیتهای محیطی آینده، در قلب مفاهیم مدیریت استراتژیک قرار دارد. در مواجه با تغییرات محیطی، دید بلندمدت داشتن امری استراتژیک برای بقا در بازار رقابتی است (مورگان و استرنگ 2003 ، ونکاترمن1989). پیش فعالی: تأکید این گرایش یک گام از رقبا جلوتر بودن است. پیش فعال بودن روی رفتارهای نوآورانه متمرکز است و این بعد از گرایش استراتژیک در تعقیب بازارها و محصولات جدید است. شرکت‌هایی با این رفتار رقابتی ویژگی های رهبری بازار دارند (مورگان و استرنگ،1998). ریسک پذیری: مخاطره پذیری در موقعیت‌های تخصیص منابع اهمیت دارد وبه عنوان یک پارامتر کلیدی در تعیین فرآیندهای تصمیمگیری در استراتژی رقابتی عمل‌ میکند. ویژگی ریسک پذیری، بیشتر شهودی است تا تحلیلی و نیازمندسرمایه‌گذاری منابع انسانی و مالی قابل ملاحظه است (مورگان و استرنگ 2003 ، ونکاترمن1986).

2-1-1) تعاریف‌ استراتژی‌

«چندلر» که‌ برای‌ اولین‌ بار واژه‌ استراتژی‌ را بکار برد، خود آن‌ را به‌ این‌ صورت‌ تعریف‌ کرد: «استراتژی ‌به‌ معنای‌ تعیین‌ هدفهای‌ بلندمدت‌ یک‌ سازمان‌ و گزینش‌ مجموعه‌ اقدامات‌ و تخصیص‌ منابع‌ لازم‌ برای ‌دستیابی‌ به‌ این‌ هدفهاست». وی‌ برای‌ اولین‌ بار نیز تفاوت‌ بین‌ استراتژی‌ و تاکتیک‌ را درقالب‌ تعریف‌ تصمیم‌های‌ استراتژیک‌ (که‌ با سلامت‌ بلند مدت‌ سازمان‌ سروکار دارند) و تصمیم‌های‌تاکتیکی‌ (که‌ بیشتر به‌ فعالیتهای‌ روزمره‌ مربوط‌ می‌شوند) مطرح‌ کرد (پارک و جانگ، 2013) هنری‌ مینتزبرگ به عنوان یکی از متأخرین در این حوزه برای استراتژی چهار معنی را پیشنهاد‌ می‌کند‌‌: استراتژی به معنی طرح، تهدید، الگو و دیدگاه استراتژی را به اعتبار معنی کلمه می‌توان «سوق دادن، گسیل داشتن، فرستادن، بردن و پاییدن» بیان کرد‌‌. گمان می‌رود که این کلمه عطف به دانش و هنر یک ژنرال قدیمی یونانی به نام « استراتگوس »  به کار برده شده است. در بعضی از منابع لاتین هم استراتژی از مفهوم « استریتوم » و به معنای راه، مسیر و یا بستر رودخانه بیان شده استت. علی رغم اختلاف درخصوص ریشه کلمه با یک نگرش کلی می‌توان گفت هر دو تعریف مفاهیم مشابهی را در بردارند که این نکته نشان دهنده صحت و اتفاق آراست. استراتژی شرکت را‌ می‌توان شناسایی هدف اساسی، طرحها و اقدامات سازمان برای رسیدن به آن هدف تعریف کرد. روشن است که این  تعریف فقط یکی از ده‌ها تعریف این مفهوم است. اما آنچه اهمیت دارد ذکر این نکته است که با تغییر شرایط  هدف هم تغییر خواهد کرد. به عنوان مثال مدیران شرکت اپل[10] در سال‌های اولیه فعالیت، هدف خود را فراهم کردن کار برای مالکان، کارکنان و دوستان شرکت تعریف کرده بودند اما بارشد شرکت این هدف اساسی  تغییر کرد و هدف‌های جدیدی مانند ارضای نیازهای مصرف‌کنندگان مورد توجه قرار گرفت. همچنین در سالهای اخیر تعدادی از استراتژیست‌های شرکت‌‌ها به این نتیجه رسیدند که آن‌ها باید در جامعه دارای نقش بوده و فراتر از هدف‌های مرتبط با سهامداران، کارکنان و اعضای وابسته به شرکت عمل نمایند (صالحی،1391). استراتژی یعنی هنر برنامه ریزی و هدایت عملیاتی و برای اینکه از تاکتیک متمایز شود باید دارای 3 ویژگی باشد: 1- گستره عملیاتی بیشتری دارد. 2- دوره زمانی بلندتری دارد.3- جابجائی انبوه نیروها (پارک و جانگ، 2013). گروه مشاوران بوستون: استراتژی امری مربوط به جایگاه سازمان در‌ میدان رقابتی‌ می‌باشد‌‌. گروه مشاوران مکنزی: استراتژی عبارتست از درک ابعاد مختلف ساختار صنعت و مبانی رقابت در آن یا به عبارتی: جهت‌گیری کل سازمان و تعیین چنین جهتی مستلزم این است که مدیریت ارشد سازمان و تیم برنامه‌ریزی تفکر خود را روی مقصد استراتژیک سازمان متمرکز کند تا چگونگی رسیدن به مفاهیم استراتژی شامل: -هدف‌های بلندمدت، عملیات عمده و چگونگی تخصیص منابع را تعیین و اعلام‌ می‌کند‌‌.

هویسمن (2000)یادگیری سازمانی فرایندی است که یک سازمان به ایجاد دانش می پردازد یا دانش فعلی را بازسازی می کند. ورا و کروسان (2003)یادگیری سازمانی فرایند های تغییر در فرد و تفکرات، نظرات و اعمال گروه است که تحت تأثیر نمادهای سازمان قرار می گیرد. زمانی که یادگیری  فردی و گروهی نهادینه می شود یادگیری سازمانی رخ داده و دانش در فرایند، فرهنگ، استراتژی و ساختار سازمان جای می گیرد. آکان و لین و بیرن (2003)یادگیری سازمانی بروندادی از روابط دوجانبه فرایند های اجتماعی و شناختی است که در ساختار، فرهنگ ها و تعاملات سازمانی جای گرفته است. جاکوب و کولان (2005)یادگیری سازمانی اشاره به ظرفیت سازمان برای کشف نیاز به تغییر و انطباق و انجام فعالیت های هدفمند دارد.

2-6- سیر تاریخی یادگیری سازمانی

از نظر زمانی واژه “یادگیری سازمانی نسبت به” سازمان های یاد گیرنده” از قدمت بیشتری برخوردار است. اگرچه سابقه موضوع یادگیری به سال 1938 کتاب تجربه و آموزش جان دیوئی می گردد اما به نظر می رسد که واژه یادگیری سازمانی برای اولین بار به وسسیله سایرت و مارچ در مطالعه اولیه خود روی جنبه های رفتاری تصمیم گیری سازمانی در سال 1963 به کار رفته است. تاریخچه توجه مراکز دانشگاهی به موضوع یادگیری سازمانی به اواخر دهه 1990 با کار افرادی چون سنگه، پدلر، برگوین و بودیل آغاز شده است. با این حال علی رعم قدمت زیاد بحث یادگیری سازمانی، این موضوع تا اواخر دهه 1970 توجه چندانی را به خود جلب نکرد. در این هنگام بود که تعدادی از نظریه پردازان فعالیت خود را روی یادگیری سازمانی متمرکز کردند (آرگریس، به نقل از قربانی زاده و مشبکی، 1385: 12). اگر چه فعالیت تحقیقاتی در دهه 1980 نیز روی موضوع داشت. در دهه 1990 موضوع یادگیری سازمانی تنها یکی از موضوعات مطرح در گرایش های مختلف مدیریت بود و مباحث جدیدتری پا به عرصه وجود گذاشتند. درادامه تاریخچه مختصری از یادگیری سازمانی طرح می شود: