مخاطرات بهداشتی پسماند های بیمارستانی

در چند دهه گذشته،  فعالیت های بشر و تغییرات مرتبط با شیوه زندگی و الگو­های مصرف، انواع مختلفی از پسماند­ها را تشکیل شده است که بقای انسان­ها و موجودات زنده دیگر و همچنین منابع طبیعی  را تهدید کرده است(Oweis et al, 2005).

قابل توجه است که مواد زائد پزشکی حاصل از فعالیت­های بهداشتی درمانی بوده و در زمره مواد زائد خطرناک هستند که دربیمارستان­ها، درمانگاه ها، کلینیک­ها و مراکز تحقیقات و دارویی تولید می­شوند و بخش مهمی از مواد زائد جامد شهری هر جامعه­ای را تشکیل می­ دهند که به علت دارا بودن انواع گوناگون میکروارگانیسم ها مانند باکتری­ های استافیلوکوک، باسیل، سل، کزاز، ویروس هپاتیت و ایدز از نظر بهداشتی بسیار حایز اهمیت هستند(Geadon, 1994).

این درحالی است که تخمین نشان می‌‌دهد که حدود ۵/۲ میلیون نفر)شامل ۴ میلیون کودک( هر ساله از بیماری‌های مربوط به پسماند جان خود را از دست دادند .(Akter, 2000)

لذا مخاطرات بالقوه بهداشتی و آلودگی های مواد زائد پزشکی را می توان بصورت زیر طبقه بندی نمود:

• مخاطرات بهداشتی و شغلی :

افراد و گروه هایی که بیشتر در معرض خطر می باشند شامل بیماران و پرسنل و کارگران مسئول جمع آوری و حمل و دفع پسماند بیمارستانی و سایر افرادی که به نحوی در تماس با این گونه پسماندها قرار دارند. پسماندهای پزشکی از بخش بزرگی ازپسماندهای عفونی، که بطور بالقوه خطرناک است تشکیل شده اند که ممکن است حاوی عوامل بیماری زا باشند. برخی از ارگانیسم های بیماری زا می توانند خطرناک باشد، چرا که آنها ممکن است مقاوم در برابر درمان بیماری ها شوند. جمع آوری و دفع نا­مناسب از این ضایعات به طور مستقیم و غیر مستقیم می توانند خطرات جبران ناپذیری بر بهداشت عمومی و محیط زیست وارد کنند(Abdullah et al, 2008).

• مخاطرات زیست محیطی و زیبا شناختی :

پسماند­های بیمارستانی در صورتی که به درستی دفع نشوند، نوعی تهدید جدی برای سلامت افراد جامعه می باشند. اغلب موارد، بسیاری از پسماند­های دفع شده بیمارستانی به عنوان عوامل بیماری زا محسوب می­شوند و اگر به درستی دفع نشوند، زمین و آب آن منطقه را آلوده می­ کنند و ممکن است هر نوع محصول کشاورزی که از آن زمین به عمل  می­آید نیز تحت تاثیر این آلودگی قرار بگیرد و محصولات آلوده و نامرغوبی به بار دهد. پسماند­های بیمارستانی غیر بهداشتی دفع شده، پس از مدتی می توانند(از طریق آب و هوا و خاک) خود را به بافت­های موجودات زنده و حیوانات و یا انسان­های دیگر برسانند. اگر دستگاه ایمنی آن فرد سالم باشد، مشکل خاصی برایش رخ نمی دهد، اما اگر دستگاه ایمنی او بر اثر ابتلا به انواع بیماری­ها ضعیف شده باشد، به بیماری­های مختلف مبتلا می شود .(Baraka et al, 2006)

• • مخاطرات اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی :

قابل توجه است هرگونه اختلال در مدیریت و امحای پسماندهای پزشکی، منجر به بروز انواع بیماری­ها و عفونت­های مختلف و آلودگی محیط زیست خواهد شد و انسان و محیط زیست قربانیان مدیریت ناصحیح پسماند­های پزشکی می باشند. از سوی دیگر باید به این نکته توجه داشت که شیرابه هرگونه پسماندی از جمله پسماندهای پزشکی در زمین فرو می رود و وارد آب­های زیر زمینی می­ شود. بنابراین لازم است استاندارد­ترین و به روز­­­ترین روش­ها از کم کردن حجم پسماند­ها از طریق جداسازی پسماند­های بیمارستان­ها به پسماند­­های اداری و عفونی و همچنین استفاده از پسماند سوزهای مرکزی به کار گرفته شود تا پسماندهای پزشکی به طور کامل و با روشی مورد تایید کارشناسان بهداشتی، امحا شوند.بی تردید هر گونه مدیریت ضعیف در زمینه مراقبت های بهداشتی انتقال آلودگی از پسماندهای پزشکی، تمام کارکنان مراکز درمانی، بیماران، دست اندرکاران در حمل و نقل پسماند و کل جامعه را در معرض عفونت­ها و اثرات سمی و همچنین آلودگی­های زیست محیطی ناشی از آن قرار می­دهد(Philip, 2003).