• سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست

2-3-1) کلیات:

یکی دیگر از مطرح‌ترین سیستم‌های مدیریتی در دنیا سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست HSE-MS است. یکی از کامل‌ترین استانداردهای مطرح در خصوص سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست که به صورت یکپارچه به این موضوع می‌پردازد، استانداردی است که توسط انجمن بین‌المللی تولیدکنندگان نفت و گاز (OGP) تدوین شد.

در این تحقیق  هر جا صحبت از HSE-MS می‌شود منطور این استاندارد است که در ذیل به تشریح عناصر آن پرداخته شده است.

هدف از تشریح عناصر این استاندارد در این بخش تشریح مفاهیم مرتبط با یک سیستم مدیریت HSE است به طوری‌که در ادامه به برقراری ارتباط میان تکنیک‌های مختلف مدیریت HSE و فازهای فرایند آموزش و ارزیابی اثربخشی آموزش در مدل پاتریک پرداخته شود و نهایتأ مدلی ارائه گردد که به واسطه آن بتوانیم شاخص‌هایی از را به منظور ارزیابی عملکرد HSE سازمان، در پروژه‌های عمرانی بهره‌گیری نماییم.

شکل 2-1، مدل سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست است که ارتباط بین عناصر و الزامات این سیستم مدیریتی را تشریح می کند.

در ادامه پس از ارائه تعریف مرتبط با HSE، به تشریح هریک از این عناصر و زیربندهای مربوطه می‌پردازیم:

) تعاریف:

محیط‏زیست: به محیط، شرایط یا موقعیتی که یک شرکت در آن فعالیت می‌کند یا می‌تواند تحت تأثیر آن قرار گیرد، شامل سیستم‏های موجودات زنده (انسان و دیگر موجودات) که در آن وجود دارند.

اثرات زیست‏محیطی: اثرات مستقیم یا غیر مستقیم ناشی از فعالیت‌ها، محصولات و خدمات شرکت بر محیط‏زیست، خواه مفید یا مضر.

ارزیابی اثرات زیست‏محیطی: ارزیابی مستند اثرات فعالیت‌ها، محصولات و خدمات شرکت (موجود یا طرح‌ریزی شده) بر محیط‏زیست.

بهداشت، ایمنی و محیط‏زیست ((HSE: فعالیت‌ها، پرسنل یا اقداماتی معین که برای اطمینان ازیکپارچگی سرمایه، پیشگیری از سوانح، و یا از بین بردن اثرات سوء HSE حیاتی شناخته شده‏اند.

خطرات: منبع، وضعیت یا اقدامی که پتانسیل آسیب را داشته باشد این آسیب‌ها می‌تواند شامل بیماری یا جراحت، صدمه به تجهیزات، واحدهای تولیدی، محصولات یا محیط‏زیست و یا از بین رفتن تولید یا افزایش پرداخت خسارت‌ها باشد.

ممیزی مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط‏زیست: یک فرایند مستقل، نظام‏مند و مستند هدفمند برای بدست آوردن شواهد قابل‏رسیدگی برای تعیین اینکه:

• سیستم مدیریت HSE و نتایج آن منطبق با معیار ممیزی باشد
• سیستم بطور مؤثر استقرار یافته و
• برای دست یابی به اهداف و خط‏مشی بهداشت، ایمنی و محیط‏زیست مناسب ‌باشد.

مستندسازی مدیریت HSE: مستندسازی بیان کننده کلیات سیستم مدیریت HSE بوده و مرجعی برای تعیین روش‏های اجرائی مربوط به استقرار طرح مدیریت HSE شرکت می‏باشد.

طرح مدیریت HSE: تشریح روش‏های دست یابی به اهداف HSE

بازنگری مدیریتHSE: بازنگری رسمی مدیریت ارشد از وضعیت و کفایت سیستم مدیریت HSE  و استقرار آن در ارتباط با موضوعات HSE، خط‏مشی، قوانین و اهداف جدید که ناشی از تغییر فضای کاری می‌باشد.

سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط‏زیست: ساختار، مسئولیت‌ها، رویه‏ها، روش‌های اجرائی، فرایندها و منابع شرکت برای استقرار مدیریت بهداشت و ایمنی و محیط‌زیست.

خط‏مشیHSE: یک عبارت عمومی از مقاصد و اصول کاری شرکت در زمینه ایمنی، بهداشت و اثرات زیست‌محیطی می‌باشد که تجلی آن را در استراتژی و اهداف خرد می‌توان یافت.

مدیریتHSE: آن جنبه‏هایی از وظایف کلان مدیریت، (شامل طرح‌ریزی) که خط‏مشی HSE را توسعه، پیاده‏سازی و نگهداری می‏کند

رویداد: یک واقعه یا زنجیره‏ای از وقایع است که سبب می‌شود یا می‌تواند سبب جراحت، بیماری و/یا صدمه (زیان) به سرمایه، محیط‏زیست یا شخص ثالث گردد.

کلمه"حادثه” توسط برخی نویسندگان و سازمان‏ها برای مشخص کردن یک رویداد که باعث جراحت، بیماری و/یا صدمه می‏گردد مورد استفاده قرار می‏گیرد اما در اصطلاح عامه به بدشانسی معروف شده که به همین دلیل توسط برخی بکار نمی‏رود، در این خطوط‏راهنما تنها از عبارت رویداد که در برگیرنده حادثه و شبه حادثه می‌باشد استفاده شده است.

ریسک: شانس اینکه یک واقعه ناخواسته معین رخ خواهد داد و شدت نتایج  واقعه .

اهداف استرات‍ژیک HSE: اهداف کلان ناشی از خط‌مشی HSE می‌باشد که یک شرکت، خود را برای دست‌یابی به آنها هماهنگ می‏کند و بایستی تا حد ممکن کمی شوند.

Health, safety & environment management system (HSE MS)