مبحث نخست : واژه شناسی وسابقه تاریخی

این مبحث شامل دوگفتار می باشد، که در گفتارنخست کلیات اصل صلاحیت جهانی ودر گفتار دوم پیشینه  تاریخی آن مورد بررسی قرار می گیرد

گفتار نخست : واژه شناسی (مفاهیم)

صلاحیت درلغت به معنای شایسته بودن ،درخور بودن، سزاوری ، واهلیت است[1] ودراصطلاح به توانایی یا اختیار حقوقی برای استماع واتخاذ تصمیم در مورد پرونده ها،قدرت اجرای قانون وعدالت ،اختیار یا حق اعمال حاکمیت ،گستره قلمرو حاکمیت ومحکمه قانونی یا نظام محاکم قانونی گفته شده است[2] دریک برداشت موسع صلاحیت ،قدرت وتوانایی قانونی یک ارگان یا یک مقام دولتی برای انجام فعالیتهای قانونی تعریف شده است[3] ازنظرحقوقی صلاحیت عبارتست ازاستعدادیک دادگاه برای رسیدگی به یک دادرسی مشخص.[4] بنابراین وقتی دادگاه اجازه رسیدگی به موضوعات مشخصی را دارد گفته می شود که در این موضوع دارای صلاحیت است . در امور کیفری نیز صلاحیت به توانایی وشایستگی قانونی ونیز تکلیف مرجع قضایی به رسیدگی به یک دعوای کیفری تعبیر می شود[5] صلاحیت در امور بین المللی ما هیتاً با مفهومی که از صلاحیت در امور داخلی مور توجه است ،متفاوت می باشد؛چه آنکه در امور بین الملل صلاحیت از سوی جمعی از دولتها اعمال می شود که امکان تعارض آن باصلاحیت وحاکمیت دولتهای معین مطرح است . بنابراین صلاحیت یک مرجع کیفری بین المللی اززوایای مختلف زمانی ،مکانی ،شخصی،اجرایی و……قابل بحث وبررسی می باشد[6]

الف : مفهوم صلاحیت جهانی

در تعریف صلاحیت جهانی گفته اند که صلاحیت جهانی توسعه صلاحیت محاکم ملی و فراتر از سه اصل صلاحیت سرزمینی، شخصی و واقعی است . دلیل این توسعه آن است که این سه اصل جواب گوی نیازهای حقوق بین الملل کیفری نیست. صلاحیت جهانی به این معنا است که محاکم ملی یک کشور بدون هیچ عنصر ارتباطی اعم از  قلمرو، تابعیت یا منفعت دولت، اقدام به اعمال صلاحیت نمایند.[7] صلاحیت به محض آنکه از هر گونه عامل سرزمینی، شخصی و منفعتی رها   شود، جهانی می  گردد . بدین ترتیب بررسی جرم هایی که در خارج از یک سرزمین و توسط افراد خارجی ارتکاب یافته و رسیدگی به آن منافع دولت  ها را نیز درپی ندارد، صلاحیت جهانی است. در این حالت فکر وارد نمودن خسارت به جامعه بین  المللی بر مسأله حاکم است و هدف آن برقراری نظم و عدالت است و به همین دلیل کلیه کشورها  می توانند در اجرای مجازات های  جهانی شرکت نمایند[8] منظوراز صلاحیت جهانی ،توسعه صلاحیت دادگاههای داخلی یک کشور برای رسیدگی به جرمی است که نه درقلمرو کشور رسیدگی کننده واقع شده است نه متهم تبعه اوست ، نه مجنی علیه یا زیاندیده ونه جرم علیه آن کشور ارتکاب یافته است .چنین گفته می شود که هر گاه جرم از جرایم مهم بین المللی است ونگرانی جامعه بین المللی را برانگیخته است ودولت ها می توانند بدون هیچ یک از ارتباطات به آن رسیدگی نمایند[9].

ب :تفاوت صلاحیت جهانی با صلاحیت بین المللی