مقاله درمورد حقوق مالکیت ادبی و هنری، اعلامیه جهانی حقوق بشر |
اول اینکه: هر شریک به تنهایی می تواند حق بهره برداری غیرانحصاری را به دیگران عطاء نماید و لکن حق بهره برداری انحصاری فقط با رضایت تمام شرکا قابل انتقال خواهد بود. دوم: در صورت واگذاری حق بهره برداری به دیگران، شریک واگذارکننده حق بهره برداری باید برای سایر شرکا در خصوص منافعی که از این طریق کسب نموده یا می نماید، دلیل موجه اقامه نماید. بدیهی است در اثر جمعی که مالکیت فردی محقق شده و فقط مبتکر و مدیر مالک اثر است، مالک می تواند آزادانه در خصوص انتقال اثر تصمیم بگیرد. در پیش نویس لایحه مقرر شده است که دارنده حقوق می تواند تمام یا بخشی از حقوق مالی خود را در قالب قرارداد مکتوب به غیر واگذار نماید.[266]( دارنده حقوق در آثار مشترک تمام خالقان اثر و در آثار جمعی شخص مدیر و مبتکر است.[267]) ولی این واگذاری از دو جهت محدود شده است: 1- مدت واگذاری توسط پدیدآورنده، وارث یا موصی له محدود شده و این مدت، به استثنای برنامه های رایانه ای که ده سال است، سی سال می باشد.[268] 2- چنانچه موضوع قرارداد واگذاری کلیۀ آثار پدیدآورنده باشد، قرارداد باطل است، مگر اینکه مشخصات آثار به اندازه کافی در قرارداد ذکر شده باشد و مدت قرارداد کمتر از پنج سال باشد.[269] حق مالکیت مشاع محدود به موانع ناشی از این اختلاط است. سهم مشاع در جهان اعتبار و از دیدگاه حقوقی وجود فردی و مستقل دارد و انتشار حق مالکیت در مجموع ذره های مال به استقلال صدمه نمی زند. از اینجاست که تصرفات حقوقی مالک در سهم خویش مانعی ندارد. لکن تصرفات مادی، که مستلزم دخالت در سهم دیگران است، فقط با اذن جمیع شرکاء امکانپذیر می باشد و از این جهت حقوق مالک محدود می شود. در حق معنوی مثل ذکر نام مؤلفان و سایر حقوق معنوی از قبیل بستن قرارداد با ناشر، یا الحاق مطالب جدید یا حذف بعضی از مطالب و اجازۀ ترجمه اثر مشترک با تلخیص و تبدیل مطالب آن، در صورتی که لازم باشد، نیاز به اتفاق نظر دارد و در صورت بروز اختلاف، دادگاه عمومی با توجه به قانون و توافق و قرائن فصل خصومت خواهد کرد.[270] 3-2-2- اخذ گواهی ثبت در آفرینه های مشترک در اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده است که: «هرکس حق دارد برای منافع مادی و معنوی خود کلیۀ محصولات علمی ادبی و هنری “یعنی اموال و داراییهای فکری” خود تقاضای حمایت کند.» در کشور ما تاکنون دو قانون و نیز آیین نامۀ اجرایی آن برای حمایت از حقوق مؤلفان و یک قانون و آیین نامه اجرایی برای حمایت از علائم و اختراعات صنعتی پدید آمد که حاکی از رسمیت بخشیدن به حمایت از آثار فکری است.[271] اینکه، آیا حمایت های قانونی از آثار فکری متوقف بر ثبت آنها در مراجع رسمی است یا این حمایت ها شامل آثاری هم می شود که به ثبت نرسیده باشند؟ این پرسشی است که نه تنها در مورد حقوق مالکیت های فکری، بلکه در مورد هر حق دیگری مطرح می شود. بطور کلی ثبت اثر در مالکیت ادبی و هنری و ثبت اختراع و فرآیند در مالکیت صنعتی برای مالک آن می تواند دارای فواید باشد، به مالک آن حق انحصاری می دهد تا به موجب آن بتواند دیگران را از استفاده تجاری از اثر و اختراع خود، مانع شود و ایجاد رقابت سالم کند. همچنین مالک با ثبت آفرینۀ خود و حقوق انحصاری ناشی از آن، موجب جبران هزینه ها و برگشت بیشتر سرمایه گذاری خواهد شد. حقوق ثبت اختراع عبارت است از: حمایت روز افزون از یک اختراع. در این مبحث طی دو گفتار جداگانه به بررسی اخذ گواهینامه ثبت در آفرینۀ مشترک در هر دو حوزۀ مالکیت فکری می پردازیم. 3-2-2-1- گواهینامۀ مشترک در مالکیت ادبی و هنری ثبت آثار ادبی و هنری، زمینه ساز بستر قانونی لازم برای به رسمیت شناختن حق بهره مندی پدیدآورندگان از منافع معنوی و مادی آثارشان می باشد. کنوانسیون برن با پذیرش «اصل حمایت بدون تشریفات»، در بند 2 مادۀ 5 اعلام کرده است که هیچ اقدامی از جمله ثبت را برای حمایت های خود لازم نمی داند . به همین جهت، در بسیاری از کشورها نیز رعایت تشریفات ثبتی اجباری نیست. انگلیس، فرانسه، آمریکا از جمله این کشورها هستند؛ اگرچه در کشور اخیرالذکر اقامۀ دعوی در این زمینه منوط به ثبت اثر است.[272] طبق قانون ایران همین وضعیت حکمفرماست؛ مادۀ 21 قانون حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان با اینکه با تعیین مرجع ثبت و تشریفات آن را تکلیف هیئت وزیران دانسته است، اما مراجعه پدیدآورندگان به آن را الزامی نکرده و با بهره گرفتن از واژۀ می تواند به اختیاری بودن ثبت تأکید کرده است. همچنین پیش نویس لایحۀ ادبی هنری ثبت آثار ادبی هنری را اجبار نمی داند و لذا در ماده6 لایحه پیش نویس آثار را تنها به لحاظ آفرینش آنها و بدون در نظر گرفتن شیوه یا شکل ارائه مورد حمایت قرار می دهند. به عبارت دیگر، ثبت اثر در ایران از شرایط شناسایی اثر و برخورداری آن از حمایت قانونی به شمار نمی آید و موجد حق تلقی نمی شود. اما در حقیقت، به جهاتی که بیشتر به سود مؤلف است ثبت اثر ضرورت دارد از جمله اینکه عمل ثبت امارۀ شناسایی مالک اثر است، در هنگامی که حقوق مادی و معنوی او در معرض تجاوز قرار می گیرد، در مقام اثبات او در دادگاه مفید است. اگرچه معاهدات بین المللی مربوط به حقوق مالکیت ادبی و هنری به ویژه کنوانسیون برن حمایت از حقوق مؤلف را مشروط و موکول به ثبت آن ندانسته اند و اثر را به محض ایجاد و پدیدآمدن قابل حمایت می دانند. اما بطور کلی پدیدآورنده ای که قصد دارد از مزایای مادی و معنوی یک اثر استفاده کند یا به اشخاص ثالث اجازه دهد از آن استفاده کنند می تواند ثبت آن را تقاضا کند. لازم به ذکر است که ثبت و اعطای مجوز دو مقولۀ جدای از هم می باشد. ثبت اختیاری است و کلیۀ آثار مورد حمایت قانون را در برمی گیرد و از حیث اثبات آفرینش اثر می تواند قرینه ای برای انتساب اثر به پدیدآورنده محسوب گردد در حالی که گرفتن مجوز جهت تکثیر و انتشار آثار الزامی است. ثبت اثر، اجازۀ انتشار آن نیست و به عبارت دیگر ثبت اثر، کارکردهای مجوز را ندارد و بالعکس.[273] طبق ماده 21 ق.ح.ح.م.م. «پدیدآورندگان می توانند اثر و نام و عنوان و نشانۀ ویژۀ اثر خود را در مراکزی که وزارت فرهنگ و هنر[274] با تعیین نوع آثار آگهی می نماید، به ثبت برسانند». لذا پدیدآورنده اثر یا وکیل قانونی و قائم مقام قانونی پدیدآورنده اثر می توانند درخواست نامه ثبت اثر را تکمیل و ارائه نمایند. لیکن در مورد آثار مشترک چه کسانی می توانند درخواست ثبت ارائه دهند؟ همانطور که گفته شد، هرگاه چند شخص در پدیدآوردن اثری دخالت داشته باشند، اثر مزبور متعلق به همۀ آنها و ملک مشاع پدیدآورندگان است. دخالت اشخاص تنها فعالیت هایی را در برمی گیرد که بتواند در جنبۀ ادبی و هنری نقش داشته باشد و به عبارت دیگر ابتکاری، ابداعی و یا به تعبیری اصیل باشد.[275] با استناد به بند (ت) ماده 1 آیین نامۀ اجرایی ماده 21ق.ح.ح.م.م.ه مصوب 1350، در صورتی که اثر مشترک باشد، مشخصات پدیدآورندگان و کلیۀ اشخاص حقیقی و حقوقی صاحب حقوق مادی و معنوی در درخواست نامه قید گردیده و درخواست نامه توسط دو یا چند پدیدآورنده اثر مشترک، یا قائم مقام قانونی نامبردگان، باید امضاء شود. البته در اثر مشترک ذکر مشخصات هریک از پدیدآورندگان اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی می بایست در برگۀ درخواست نامۀ جداگانه قید شود. چنانچه شرایط برای ثبت اعم از ارائه ی درخواست نامه و اینکه اثر قبلاً به ثبت نرسیده باشد، وجود داشته باشد، اثر بنام درخواست کننده در دفتر مخصوص ثبت آثار، ثبت گردیده و در روزنامه های رسمی و کثیرالانتشار آگهی می شود و گواهی ثبت اثر بنام درخواست کننده، توسط دفتر حقوقی و امور مالکیت معنوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر می گردد. قبول درخواست ثبت و همچنین ثبت آن مانع اعتراض (در دادگاه) و ادعای حق از ناحیۀ دیگر اشخاص نخواهد شد.[276]
فرم در حال بارگذاری ...
[دوشنبه 1398-12-12] [ 06:41:00 ب.ظ ]
|