کنترل مدارک

شرکت بایستی روش‌های‌اجرایی را به منظور کنترل مدارک سیستم مدیریت HSE، برای اطمینان از موارد ذیل نگهداری نماید:

• • مدارک بتوانند بوسیله شرکت‌، بخش‌، وظیفه یا فعالیت تشخیص داده شوند.
  • مدارک در فواصل زمانی معین مورد بازنگری قرار گرفته و در صورت نیاز تجدید نظر شوند و بوسیله افراد واجد اختیار به منظور تعیین کفایت آنها قبل از انتشار مورد تأئید قرار گیرند.
  • ویرایش‌های جاری در محل‌هائی که به آنها نیاز دارند، در دسترس باشد.
  • هنگامی که منسوخ می‌شوند سریعأ از تمام محل‌های توزیع‏شده و محل‌هایی که از این اطلاعات استفاده می‌کنند، جمع‌ آوری شوند.

مدارک بایستی خوانا، تاریخ‏دار (با تاریخ‏های تجدیدنظر)، به راحتی قابل تشخیص، شماره‌گذاری شده (با یک شماره ویرایش) بوده و طبق یک روش مشخص حفظ و برای یک مدت معین نگهداری شوند. سیاست‌ها و مسئولیت‌ها بایستی برای اصلاح مدارک و دسترسی‏ به آنها برای کارکنان، پیمانکاران، نهاد‏های دولتی و عموم مردم، برقرار شوند.

4- ارزیابی و مدیریت ریسک

ریسک  در تمامی تلاشهای بشری وجود دارد. این بخش، شناسایی خطرات HSE و ارزیابی ریسک‌های HSE برای تمامی فعالیت‌ها، محصولات، خدمات و  توسعه اقدامات برای کاهش این خطرات را بیان می‏کند.

شناسایی خطرات و تأثیرات

شرکت بایستی روش‏های‌اجرائی را نگهداری نماید تا به‏صورت نظام‏مند خطرات و اثراتی را شناسایی نماید که ممکن است از فعالیت‌ها تأثیر گرفته یا از آنها ناشی شوند، و همچنین از موادی که بکار برده شده یا با آنها مواجه می‌شود. دامنه شمول این شناسایی می‌بایست فعالیت‌ها را از آغاز (یعنی قبل از مالکیت زمین) تا مرحله ترک و رهاسازی و دفع خروجی‌ها پوشش دهد.

این شناسایی بایستی شامل ملاحظات زیر باشد:

• طراحی، ساخت و راه‏اندازی (یعنی حصول سرمایه، توسعه و بهبود فعالیت‌ها).
• شرایط عملیاتی عادی و غیرعادی، شامل توقف اضطراری تولید، تعمیر و نگهداری و راه‏اندازی.
• رویدادها و خطرات شامل آنهایی که از موارد زیر ناشی می‌شوند:
• فقدان کنترل‌های لازم برای مواد مصرفی / محصولات.
• شکست ساختاری.
• وضعیت آب و هوایی، جغرافیایی و سایر رویدادهای طبیعی خارجی.
• خرابکاری و ضعف سیستم‏های حراستی.
• فاکتورهای انسانی شامل از کارافتادگی‏ها در سیستم مدیریت HSE.
• برچیدن، ترک محیط کار، از سرویس خارج کردن و دفع کردن.
• خطرات و اثرات بالقوه مرتبط با فعالیت‌های قبلی.

کارکنان در کلیه سطوح سازمانی، بایستی در شناسایی خطرات و اثرات، بطور مقتضی مشارکت داشته باشند.

2-4- ارزیابی

بایستی روش‏های‏اجرایی برای ارزیابی (برآورد) ریسک و اثرات ناشی از خطرات شناسایی شده در مقابل معیارهای معین، با در نظر گرفتن احتمالات وقوع و شدت نتایج آن برای موارد ذیل نگهداری شود:

• انسان
• محیط‏زیست
• سرمایه

بایستی توجه شود که هر روش ارزیابی، نتایجی به دنبال دارد که خود آنها می‏توانند منجر به یک دامنه عدم اطمینان شوند. در نتیجه، روش‏های رسمی ارزیابی ریسک، همراه با کسب نقطه نظرات کارکنان با تجربه، قانون‏گذاران و جامعه بکار گرفته می‌شود.

ارزیابی ریسک بایستی:

• در برگیرنده تأثیرات فعالیت‌ها، محصولات وخدمات باشد.
• تأثیرات و ریسک‌های ناشی از عوامل انسانی و سخت‏افزاری را بیان کند.
• اطلاعات را از کارکنانی اخذ کند که مستقیماً در منطقه ریسک حضور دارند.
• توسط کارکنان واجد شرایط و با صلاحیت انجام شود.
• براساس روش‏های مستند و مناسب انجام شود.
• در دوره‏های زمانی معینی به روز گردد.

ارزیابی ریسک‌ها و تأثیرات ایمنی و بهداشت، هر جا که مناسب است، بایستی شامل ملاحظات ذیل باشد:

• حریق و انفجار
• اثرات و تصادفات
• غرق شدن،‌ خفگی و برق‏گرفتگی
• تماس حاد و مزمن عوامل شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی
• عوامل ارگونومیکی

ارزیابی اثرات حاد و مزمن زیست‏محیطی، هر جا که مناسب است، بایستی شامل ملاحظات ذیل باشد:

• انتشار کنترل شده یا کنترل نشده مواد و انرژی به زمین، آب و اتمسفر.
• تولید و دفع پساب جامد و سایر پساب‌ها.
• استفاده از زمین، آب، سوخت‌ها و انرژی و دیگر منابع طبیعی
• سر و صدا، بوی مواد، گرد و غبار، ارتعاش

ایمنی سکوها و سطوح عملیات

در کلیه کارهائی که نتوان آن‌ ها را در ارتفاع با بهره گرفتن از نردبان یا وسایل دیگر به طور اطمینان بخشی انجام داد باید داربست‌های مناسب و کافی فراهم کرد. داربست هر ساختار موقتی شامل یک یا چند جایگاه، اجزای نگاهدارنده، اتصالات و تکیه‌گاه‌ها است که در طی اجرای هرگونه عملیات ساختمانی از قبیل تعمیرات، نماسازی تخریب، تمیزکاری، رنگ‌آمیزی یا سایر کارهای مشابه به‏منظور دسترسی به بنا و حفظ و نگاهداری کارگران یا مصالح در ارتفاع، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بهترین روش ایمن‌سازی پلکان‌ها، راهروها، سطوح شیبدار، سطوح باز، منافذ و محل‌های حفاری و گودبرداری و به عبارتی کلیه محل‌های مشرف به بلندی که ارتفاع سقوط آن‌ ها بیش از 120 سانتیمتر باشد، استفاده از نرده‌های حفاظتی است. ارتفاع نرده‌های حفاظتی از کف طبقه یا سکوی کار نباید از 90 سانتیمتر کمتر و از 110 سانتیمتر بیشتر باشد. همچنین ارتفاع نرده راه پله نباید از 75 سانتیمتر کمتر و از 85 سانتیمتر بیشتر باشد.

نرده‌های حفاظتی باید در فواصل حداکثر 2 متری، دارای پایه های عمودی بوده و ساختمان و اجزای سازه آن دارای چنان مقاومتی باشد که بتواند در مقابل حداقل 100 کیلوگرم فشار و ضربه وارده در تمام جهات مقاومت نماید. بعلاوه نرده باید مقاومت لازم را برای مواقعی که در معرض برخورد با وسایل متحرک قرار می‌گیرد، داشته باشد.  (اداره‏بهداشت،ایمنی‏ومحیط‏زیست‏وزارت‏نفت 1384)

2-3-5-6) ایمنی کار در فضاهای بسته

فضاهای بسته، فضاهایی هستند که ورود و خروج از آنها مشکل بوده و به اندازه‌ای بزرگ هستند که انسان می‌تواند درون آن به کار بپردازد ولی اساساً برای استقرار انسان در داخل آن طراحی نشده‌اند. درون فضاهای بسته می‌تواند ایمن یا دربردارنده‌‌ی خطراتی باشد. وجود تجهیزاتی که بدون هشدار قبلی به کار می‌افتند، گازهای سمی، مواد شیمیایی خورنده یا حلال‌های آتشگیر از جمله خطراتی هستند که ممکن است در داخل فضاهای بسته وجود داشته باشند.

بسیاری از این فضاها به دلیل نوع مواد داخل آنها یا شکل فیزیکی خاصی که دارند می‌توانند خطراتی را در محیط کار به وجود آورند. گیر افتادن در فضاهای بسته یا تجمع اتمسفر آلوده در آنها به دلیل عدم وجود چرخش هوا از جمله خطرات این فضاهاست. کار کردن در فضای بسته به خودی خود دارای خطرات زیادی است. زیرا، در این حالت کارگر مجبور است در نزدیکی منبع خطر به کار بپردازد. کار در داخل فضاهای بسته یکی از خطرناک‌ترین کارها در محیط‌های شغلی است. از این رو است که متخصصین ایمنی همواره خطر کار در فضاهای بسته را به کارگران و کارفرمایان گوشزد می‌کنند.

فضاهای بسته یکی از منابع پرخطر کاری به شمار می‌روند و هر ساله به دلیل فقدان آموزش‌ها و اطلاعات لازم درباره‌ی کار در این فضاها، جان شمار زیادی از کارگران به خطر می‌افتد.

اساساً ورود به داخل فضاهای بسته به یکی از دلایل زیر صورت می‌گیرد:

1. تمیز کاری یا خارج کردن ضایعات و لجن‌های درون مخازن
2. بازرسی فیزیکی درون تجهیزات و ساختمان درونی فضای بسته
3. نصب پمپ‌ها، موتورها و تجهیزات دیگر
4. انجام کارهایی چون سندبلاست، نقاشی و روکش زنی دیواره‌ی درون فضا
5. خواندن یا اندازه‌گیری اعداد نشانگرها، سنجه‌ها و صفحات مدرج
6. کارهای تعمیراتی (مانند جوشکاری و برشکاری)
7. نصب، تعمیر یا بازرسی کابل‌ها و سیم‌کشی‌ها (تلفن، برق، فیبر نوری)
8. نصب انشعاب، نقاشی و روکش کاری یا آزمایش سیستم‌های لوله‌کشی (آب، بخار یا فاضلاب)

حفاری تونل به‌عنوان یکی از فعالیت‌های بسیار مهم در بسیاری از پروژه‌های عمرانی به شمار می‌رود. تونل‌ها سه کاربری اصلی به شرح ذیل دارند:

1. تونل های عبور و مرور شامل تونل‌های راه‌آهن، تونل‌های ارتباطی شاهراهها و جاده‌ها، تونل‌های عابر پیاده، تونل‌های ناوبری، تونل‌های قطار زیرزمینی یا مترو، تونل‌های زیر رودخانه یا دریا
2. تونل‌های انتقال شامل تونل‌های دسترسی و اصلی (با عمرزیاد)، تونل‌های اکتشافی، بهره‌برداری یا استخراج: رفت و آمد و باربری، راهروها، اتاقها(با عمر کم)، تونل‌های خدمات رسانی‌، تونل‌های زهکشی
3. تونل‌های معدنی شامل تونل‌های ایستگاه‌ها یا نیروگاههای برقابی(هیدروالکتریک)، تونل‌های انتقال آب، تأسیسات ضروری همگانی: معبر و گذرگاه (آب، برق،گاز،…)، تونل‌های فاضلاب

آموزش و تربیت افراد با صلاحیت و نیز ایجاد مکانیزم‌های ارتباطاتی و آگاه‏سازی پرسنل سازمان و همچنین تدوین روش‌های کنترل ورود و خروج از مواردی است که سازمان باید قبل از اجرای عملیات تونل باید مد نظر قرار دهد. از سوی دیگر تقویت زمین در ورودی‏ها و نواحی با نشست خاک و نیز تقویت زمین در نواحی و کانال‌های عمودی از دیگر پارامترهایی است که می‌بایست از سوی سازمان ترتیبی برای مهار آن لحاظ نماید.

برای جلوگیری از تجمع غبارها، بخارات و به وجود آمدن شرایط خطرناک در تمام محوطه‏های زیرزمینی باید هوای تازه به حجم کافی تدارک دیده شود. .

ثبت خطرات و تأثیرات

شرکت بایستی نسبت به نگهداری روش‏های‏اجرایی برای ثبت خطرات و اثرات (مزمن یا حاد) که در ارتباط با ایمنی، بهداشت و محیط‏زیست شناسایی شده و همچنین فهرست اقدامات در جریان برای کاهش آنها اقدام نموده و سیستم‏ها و روش‏‌های‏اجرایی بحرانی مرتبط با HSE را شناسایی نماید.

شرکت بایستی نسبت به نگهداری روش‏های‏اجرایی برای ثبت الزامات قانونی و کدهای قابل کاربرد در مورد جنبه‏ه ای HSE که در ارتباط با عملیات، محصولات و خدماتش می‏باشد و همچنین حصول اطمینان نسبت به تطابق با این الزامات، اقدام نماید.

4-4- اهداف و معیارهای عملکرد

شرکت بایستی نسبت به نگهداری روش‏های‏اجرایی برای ایجاد اهداف مشروح HSE  و معیارهای عملکرد در سطوح مرتبط اقدام نماید. چنین اهداف و معیارهای عملکردی بایستی با در نظر گرفتن خط‏مشی، اهداف استراتژیک HSE، ریسک‌های HSE و نیازهای عملیاتی و تجارِی توسعه داده شوند. این اهداف بایستی کمی بوده، و هر جا عملی باشد، با زمان‏بندی تعریف شده شناسایی شوند، آنها همچنین بایستی واقع‏بینانه و دست‌یافتنی باشند.

به منظور پیگیری ارزیابی ریسک شرکت بایستی نسبت به نگهداری روش‏‌های‏اجرایی برای تنظیم معیارهای عملکرد برای فعالیت‌ها و وظایف بحرانی HSE اقدام نماید تا استاندارد مورد قبول برای عملکرد آنها به صورت مکتوب وجود داشته باشد. همچنین در فواصل زمانی معین بایستی ارتباط مستمر و تناسب این معیارها مورد بازنگری قرار گیرد.

5-4- اقدامات کاهش ریسک

شرکت بایستی نسبت به نگهداری روش‏های‏اجرایی برای انتخاب، ارزیابی و پیاده‏سازی اقداماتی برای کاهش ریسک‌ها و تأثیرات آنها اقدام نماید. اقدامات کاهش ریسک بایستی هم شامل پیشگیری از رویدادها (یعنی کاهش احتمال وقوع) باشد و هم تأثیرات مزمن و حاد آن را کاهش دهد (یعنی کاهش نتایج). اقدامات پیشگیرانه از قبیل اطمینان یافتن از یکپارچگی سرمایه بایستی تا جایی‏که ممکن است مورد تاکید قرار گیرد.

اقدامات کاهشی بایستی شامل قدم‏هایی برای جلوگیری از روند توسعه موقعیت‌های غیرعادی و کاهش تأثیرات سوء بر بهداشت، ایمنی و محیط زیست و نهایتأ اقدامات مربوط به مقابله با وضعیت اضطراری برای بازیابی باشد. اقدامات مؤثر کاهش ریسک و پیگیری آنها نیازمند تعهد عینی مدیریت و سرپرستی در واحدهای عملیاتی و همچنین درک و تعلق خاطر کارکنان عملیاتی می‌باشد.

در تمامی موارد، اقدامات بایستی برای کاهش ریسک به یک سطح فرضی، حداقل میزان منطقی و عملی، انجام گیرد، که بیانگر سایر عوامل نظیر شرایط منطقه و محیط، تعادل بین هزینه و سود و  وضعیت فعلی شرکت از نقطه‌نظر دانش علمی و فنی می‏باشد.

روش‏های‏اجرایی بایستی در محل برای موارد ذیل وجود داشته باشد:

• تعیین اقدامات پیشگیرانه و کاهشی برای فعالیت‌های خاص، محصولات و خدماتی که شامل ریسک‌های بالقوه HSE می‌باشند.
• ارزیابی مجدد فعالیت‌ها برای اطمینان از اینکه اقدامات پیشنهادی منجر به کاهش ریسک شده یا اهداف مرتبط به آن حاصل گردیده است.
• پیاده‏سازی، مستند نمودن و ارتباط با اقدامات کاهش ریسک کارکنان موقتی و دائمی کلیدی و همچنین پایش اثربخشی آنها.
• توسعه اقدامات مرتبط مانند طرح‌های مقابله با وضعیت‌ اضطراری (بخش 5-5 را ببینید) برای رهایی از رویدادها و کاهش تأثیرات آنها.
• شناسایی خطرات ناشی از اقدامات پیشگیرانه، کاهشی و بازیابی.
• ارزیابی قابلیت پذیرش نتایج ریسک‌ها و تأثیرات آنها در مقابل معیارهای از پیش تعیین شده.