فصل دوم

ادبیات و پیشینه پژوهش

مقدمه

هدف از این فصل بررسی پژوهش ها و مطالعاتی است که در زمینه تشریفات دادرسی در ایران انجام گرفته است. هر تحقیق و پژوهش علمی که صورت می گیرد بر پایه ها، ارکان و نتایج مطالعات و تحقیقات پیشین استوار است که هر پژوهشگر باید سعی کند مرتبط ترین دستاوردهای تحقیقات پژوهشگران قبلی را مورد شناسایی قرار دهد و دریابد که دیگران تا چه درجه ای مساله تحقیق مورد نظر را بررسی کرده اند و به آن نزدیک شده اند. به عبارت دیگر چه ابعادی از مساله تحقیق، مورد پژوهش قرار گرفته و چه ابعادی بررسی نشده است. این قسمت خواننده را با کارها و زمینه های قبلی و حیطه مورد مطالعه آشنا می سازد. این فصل از سه بخش کلی تشکیل شده است، در بخش اول به مطالعه مبانی نظری تشریفات دادرسی در حقوق ایران و در بخش دوم به مبانی نظری آئین دادرسی در دیوان بین الملل دادگستری و در نهایت در بخش سوم به پژوهش های انجام شده در مورد رابطه ایران و دیوان بین الملل دادگستری و جمع بندی پرداخته می شود.

بخش اول: تشریفات دادرسی در ایران

گفتار اول: تعریف آیین دادرسی

آئین دادرسی در واژگان آئین به معنی رسم، روش، قاعده و قانون آمده است و دادرسی به مفهوم رسیدن، رسیدگی، دادخواهی، دادخواه و….آمده است. آئین دادرسی معنی اخص یعنی مجموع مقررات وتشریفاتی که باید از سوی اصحاب دعوی در مقام مراجعه به محاکم حقوقی برای دادخوهی و از سوی محاکم در مقام رسیدگی و صدور رأی و اجرای آن رعایت شود. در آئین دادرسی به معنای اعم افزون بر موارد یاد شده مقررات مربوط به تشکیلات دادگستری و صلاحیت مراجع قضایی نیز بحث می شود. ماده ی قانون آئین دادرسی مدنی اشعار می دارد. آئین دادرسی مدنی مجموعه اصول و مقرراتی است که در مقام رسیدگی به امور حسبی و کلیدی دعاوی مدنی و بازرگانی در دادگاه های عمومی، انقلاب، تجدید نظر،‌ دیوان عالی کشور و سایر مراجعی که به موجب قانون موظف به رعایت آن می باشند به کار می رود. قانون آئین دادرسی مدنی از قواعد شکلی است یعنی قانونی که شیوه ی مطالبه ی حق را تعیین می کند. و ناظر به تشریفات دادرسی و اثبات حق است. از آنجا که مقررات آئین دادرسی مدنی بیشتر با نظم عمومی ارتباط دارد از قواعد آمره بوده و دادگاهی و اصحاب دعوا حق عدول از آنها را ندارد(شمس،1386).