عوامل دیرکرد انواع دیرکرد ادله منع از دریافت دیرکرد ادله جواز دریافت دیرکرد نتیجه‌گیری

3-1. مقدمه

مشکل دیرکرد یا همان تأخیر در بازپرداخت بدهی‌ها از مهم‌ترین مشکلاتی است که بانکداری اسلامی امروزه با آن مواجه است. چیزی که بر اهمیت این مشکل می‌افزاید این است که بیشتر بانک‌های اسلامی از روش‌های تأمین مالی استفاده می‌کنند که به دین منتهی می‌گردد. لذا تأخیر در بازپرداخت بدهی‌ها تأثیر زیادی بر عملکرد بانک‌ها می‌گذارد. از دیگر اثرات سوء دیرکرد می‌توان به سلب اعتماد عمومی، کاهش معاملات مدت‌دار، کاهش اعطای قرض‌الحسنه، سنگین شدن وثیقه‌ها و ضمانت‌ها در قراردادهای مالی و کاهش حجم مبادلات و رفاه عمومی اشاره کرد. بدیهی است که فعالیت اساسی بانک‌ها (از جمله بانک‌های اسلامی) تأمین مالی است. بانک‌های متعارف برای تأمین سرمایه از قرض استفاده می‌کنند در حالی که بانک‌های اسلامی در بیشتر موارد از معاملات مدت‌دار بهره می‌گیرند. مقدار زیاده در روش اول همان ربای قرضی و حرام است در حالی که زیاده در روش دوم سود معامله و مجاز است. اما هر گونه زیاده مجدد در هر دو روش بدون شک ربای جاهلی به شمار می‌رود که اخذ زیاده در برابر تمدید مهلت است. 3-1-1. مفهوم دیرکرد مراد از «دیرکرد»، «جریمه دیرکرد»، «جریمه تأخیر»، «جریمه تأخیر تأدیه» و «خسارت تأخیر تأدیه» مبلغی است که در قبال مدت زمانی که بدهکار برای ادای بدهی خود تأخیر کرده است از او گرفته می‌شود که معمولاً متناسب با مبلغ بدهی و مدت زمان تأخیر است. خسارت، زیانی است که به شخص وارد می‌‌‌شود. در اصطلاح، به هر گونه کاهش ایجاد شده در مال شخص زیان دیده، خسارت می‌‌‌گویند. خسارت تأخیر تأدیه زیانی است که در اثر خودداری مدیون از ادای دین مالی خود به طلبکار در زمان مقرر، به این شخص وارد می‌‌‌شود. به عبارت دیگر: خسارتى را که از بابت دیرپرداخت وجه نقد، از طرف مدیون باید به طلبکار داده شود، «خسارت تأخیر تأدیه» مى‏گویند. بین کلمات عهد، قرارداد و تعهد، ارتباط نزدیکی وجود دارد، به طوری که بعضاً در یک معنا به کار می‏روند. عهد عنوانی اعم از عقد و قرارداد است. لذا عنوان «عدم انجام تعهد» نیز می‏تواند اعم از «عدم تأدیه دین» و «عدم انجام قرارداد» باشد. به همین دلیل کتب حقوقی، بحث «خسارت تأخیر تأدیه» را تحت عنوان عام و کلی «خسارت حاصله از عدم اجرای تعهدات» مطرح کرده ‏اند و به عبارت دیگر، بحث خسارت تأخیر تأدیه در اکثر این‌گونه کتب در باب تعهدات و تحت عنوان جزئی «تعهدی که مورد آن دین یا مورد آن وجه نقد است» آمده است.