2-1-4-والدین مسئول اصلی رعایت حقوق کودک : در کنوانسیون حقوق کودک، بیشترین مسئولیت در رعایت حقوق کودک بر دوش والدین نهاده شده است چنانکه در ماده 18 کشورهای طرف کنوانسیون متعهد شده اند بیشترین تلاش خود را برای تضمین به رسمیت شناختن این اصل که پدر و مادر کودک مسئولیت مشترکی در زمینه رشد و پیشرفت کودک دارند به عمل آورند. والدین با قیم قانونی مسئولیت عمده ی را در رشد و پیشرفت کودک به عهده دارند و اساسی ترین مسئله آنان حفظ منافع عالیه کودک است.[7] در آموزه های اسلامی نیز بیشترین مسئولیت در قبال کودک بر دوش والدین است، زیرا کودک برکت خانواده و نعمت وحسنه ی است که خداوند به پدر و مادر ارزانی کرده است، از این رو قدر جایگاه آن را بدانیم و به وظایف خود در برخورد با این نعمت الهی عمل کنیم. سزاوارترین افراد به رعایت حقوق کودک پدر و مادر هستند، زیرا آنها دلسوزترین افراد در حق او هستند. 2-1-5-اسلام و سفارش به رعایت حقوق کودکان : در اسلام، همه ی کودکان از دختر و پسر حقوق و مزایای معینی دارند و همگان از اعمال هرگونه خشونت و بی رحمی در حق آنان بازداشته شده اند. این در حالی است که پیش از اسلام میان اعراب و دیگر اقوام کودکان دروضع نامناسبی قرار داشتن و از کمترین حقوق عادی نیز بهره مند نبوده اند آنان با هر بهانه ای کوچکی از جمله رهایی از فقر و هزینه زندگی آنها را از میان بر می داشتند. در این میان شرایط دختر بسیار دردناک تر بود بزرگان عرب و افراد سرشناس داشتن دختر را برای خود ننگ و عاری می دانستند و آنها را زنده به گور می کردند و چنانه خداوند در قرآن می فرماید: «هرگاه یکی از آنان را به دختر مژده بدهند چهره اش سیاه می شود در حالیکه خشم خود را فرو می خورد و از بدی آنچه به او بشارت داده شود از قبیله خود روی می پوشانند که آیا او را با خواری نگه دارد یا در خاک پنهانش کند و چه بد داوری می کنند».[8] اسلام با آمدن خود در قالب تعبیرهابی زیبا در این باره نه تنها مردم را از آن عادت های زشت باز می داشت بلکه ارزش کودکان را در جامعه را در جامعه افزایش داد و از آن پدران و مادران خواست که به بهانه های واهی فرزندان خود را نکشند. آنجا که در قرآن آمده است: «از بیم تنگدستی فرزندان خود را نکشیده مائیم که به آنها و شما روزی می دهیم آری کشتن آنان همواره خطایی بزرگ است».[9] همچنین رسول خدا (ص) می فرماید: «از ما نیست کسی که به خردسالان رحم نکند».[10] جالب اینکه این حمایت ها از حقوق کودکان زمانی مطرح شده که هیچ نهاد سازمان یا کنوانسیون بین المللی برای دفاع از حقوق کودکان وجود نداشته است. اسلام با در نظرگرفتن همه ی نیازمندی های اولیه جسمی، روحی و روانی کودکان و دفاع از آن زمینه را برای رشد پیشرفت آنان در همه جنبه ها فراهم آورده است. این نکته در حوزه ی تحول در اسلام با اهمیت است که اندیشمند فرانسوی به نام شارل ریموند در کتابی به نام حقوق اسلامی پیرامون پیشرفت حقوق کودک و عدم مسئولیت کیفری از اطفال می گوید: «حقوق جزای اسلام دوازده قرن از حقوق ممالک اروپایی پیشرفته تر است، زیرا زمانی که ما حیوانات و اجساد را محاکمه و مجازات می نمودیم در جزای اسلامی اصل عدم مسئولیت کودکان و افراد فاقد عقل و اختیار پذیرفته شد. و مهم تر اینکه قاعده ی شخصی بودن مجازات پایه گذاری گردیده است». از دیگر تحولات حقوق کودک، غیر علنی و ساده بودن تشریفات دادرسی به جهت جلوگیری از لطمات و خسارت های روحی و روانی است که اطاله ی دادرسی در شرایط سنی کودکان و نوجوانان ایجاد می نماید. این موضوع نیز از طرف مجامع بین المللی در پیمان نامه ها و قطعنامه ها درخواست و کشورها نیز به تبع آن خود را با سایر تابعان حقوق بین المللی همراه نمودند. کنوانسیون حقوق کودک شامل اساسی ترین حقوق بشر برای کودکان در 29 آبان ماه سال 1368 به تصویب رسید. در شهریور 1369 مجمع عمومی سازمان ملل اولین نشست جهانی خود را با نام «اجلاس جهانی سران برای کودکان» به بهبود زندگی کودکان اختصاص داد. در سال 1380 دبیر کل سازمان ملل متحد گزارشی را در زمینه پیشرفت مالی انجام شد. گزارش یاد شده شامل برخی از دستاوردهای بزرگ جهانی در آن دهه می باشد. تا سال 2000 در مقایسه با سال 1990 مرگ و میر کودکان زیر 5 سال در هر سال سه میلیون نفر کمتر شده بود. در همان گروه سنی تعداد کودکان کم وزن 4 درصد کاهش داشته و 82 درصد از کل کودکانی که باید به مدرسه می رفتند تا آن زمان در مدرسه ابتدایی ثبت نام کرده بودند. در گزارش سال 2001 همچنین به مواردی که هنوز جای پیشرفت دارند یا مواردی که ناتمام مانده، اشاره شده بود. نیمی از افراد بشر که کاملاً فقیر بودند، 11 میلیون کودکی که قبل از 5 سالگی از بیماری های قابل پیشگیری می مردند، 150 میلیون کودکی که سوء تغذیه داشتند و حدود 120 میلیون کودکی که به مدرسه نمی رفتند. نشست ویژه مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای کودکان از تاریخ 18 تا 20 اردیبهشت 1381 برگزار شد. برای اولین بار خود کودکان نقش رسمی در نشست مجمع عمومی سازمان ملل را داشتند. یک سال بعد از نشست ویژه مجمع عمومی سازمان ملل، 105 کشور در سراسر دنیا اقدامات پیشگیرانه مشخصی را هم برای طراحی برنامه عمل ملی و هم برای اجرای این طرح ها انجام دادند. پیمان نامه ی حقوق کودک که بیش از 180 کشور جهان مفاد آن را امضا کرده اند، مصوب مجمع عمومی سازمان ملل متحد در 20 نوامبر 1989 میلادی می باشد. این پیمان نامه مشتمل بر یک مقدمه و 54 ماده است. این که طبق اصول اعلام شده در منشور سازمان ملل متحد، شالوده ی آزادی، عدالت و صلح جهانی همانا به رسمیت شناختن منزلت ذاتی و حقوق مساوی غیر قابل انکار همه اعضا و خانواده ی بشری است. این نکته از این نگاه دارای اهمیت است که سازمان ملل متحد در اعلامیه ی جهانی حقوق بشر اعلام نموده است، دوران کودکی مستلزم مراقبت و مساعدت ویژه است. همچنین خانواده نیز از گروه های بنیادین جامعه و محیط طبیعی رشد و رفاه است و کلیه اعضای آن و به ویژه کودکان و نوجوانان، باید از حمایت های ویژه ای برخوردار باشند.[11] در ماده 21 کنوانسیون حقوق کودک، ضمن اشاره به فرزندخواندگی، اعلام می دارد: «کشورهایی که نظام فرزندخواندگی را به رسمیت می شناسند یا آن را مجاز می دانند تضمین خواهند کرد که منافع عالیه ی کودک، مهم ترین نکته مورد توجه باشد و باید با مجوز مقامات واجد صلاحیت صورت پذیرد.[12] کنوانسیون برای رعایت حقوق کودک به خانواده به عنوان یک گروه بنیادین جامعه نگاه می کند و ارزش فوق العاده ای را به آن می دهد. کنوانسیون بر این نکته تأکید دارد که زمانی کودک می تواند به حقوق حقه ی خود دست پیدا نماید که در فضای خانواده که مملو از تفاهم و محبت است رشد یابد. 2-1-6-حقوق کودکان :