شکل 5-2: مدل مفهومی پژوهش (ویرویلیت و سالادان، 2009) بطور کلی، با توجه به نتایج تحقیق ویرویلیت و سالادان، می­توانیم مفهوم رفتار خرید خرید را پاسخ افراد به محرک­هایی که در محیط وجود دارد، دانست. این محرک­ها شامل تصمیم ­گیری و عکس­العمل احساسی و یا شناختی افراد است. خرید آنی با مدل تصمیم ­گیری منطقی مطابقت ندارد؛ یعنی هرگاه نیاز شکل گرفت، خرید به صورت ناگهانی صورت می­گیرد، و فرد به دنبال گزینه­های جایگزین برای رفع نیازش نمی­گردد. همچنین با توجه به یافته­ های این تحقیق می­توانیم عوامل موثر بر خرید آنی را در قالب همان 4 دسته­ای که ذکر شد طبقه ­بندی کرد. 13-2 تحقیقات انجام شده در ارتباط با موضوع پژوهش 1-13-2 تحقیقات انجام شده در جهان پاربوته[47] در سال 2005، تحقیقی با عنوان ” مدلی برای خرید آنی آن­لاین” را با هدف ارائه مدلی تئوری برای تشریح این نوع خرید در بازار الکترونیک انجام داد. این تحقیق جهت ارزیابی مدل ارائه شده انجام شد. در این تحقیق برای ارائه مدل، از چارچوب S-O-R استفاده شده. در این چارچوب، رفتار مصرف ­کننده را در یک فرایند 3 بخشی تحلیل می­ کنند. این فرایند شامل 3 مرحله­ی محرک – ارگانیسم- پاسخ است. یعنی فرد محرک­های محیطی را دریافت کرده، تغییری در خواسته و یا نیات وی شکل می­گیرد و به صورت پاسخ بروز پیدا می­ کند. اما چون تحقیق ونا پاربوته در محیط مجازی و بازار الکترونیک انجام می­شود، شبکه سایبری به عنوان محرک (S)، مرحله شناختی و هیجانی مصرف ­کننده آن­لاین، ارگانیسم (O) و رفتار رغبت/ اجتناب فرد که منجر به خرید آنی آن­لاین می­شود هم به عنوان پاسخ ® شناخته شد. در این مدل ، بخش محرک­ها به دو قسمت عملکرد بالا و عملکرد پایین تقسیم شده. عملکرد بالا مربوط به هرآن چیزی است که سایت را قادر به تحقق خرید می­ کند. و عملکرد پایین اطلاعاتی است که به طور نسبی در انجام وظیفه سایت که تحقق خرید است، ناکارآمد می­باشد. شکل ساختاری و تسهیلات عملکردی در بخش عملکرد بالا، و جذابیت فضای سایت در بخش عملکرد پایین قرار دارد. منظور از شکل ساختاری، ویژگی­هایی از قبیل، محافظت از اطلاعات مصرف ­کننده، سرعت برطرف کردن اشکالات در سایت، درک ریسک، عملکرد سیستم، اعتبار سیستم، امنیت سیستم و زمان پاسخ­دهی است. همچنین، ویژگی­های تسهیلات عملکردی شامل سهولت جستجو در سایت، سهولت فهم اطلاعات ارائه شده، دسترسی به اطلاعات، سهولت کاربرد، متناسب بودن عملکرد و وظیفه سایت، کیفیت اطلاعات، فعال بودن، شخصی­سازی سایت، قیمت رقابتی، سلامت محصولات و پاسخگو بودن است. از ویژگی­های جذابیت فضای سایت، توانایی آن در برانگیختن هیجان فرد برای خرید، میزان سرگرم­­کنندگی سایت، تعامل روان و راحت کاربر با وب­سایت، ابتکار و نوآوری سایت و جذابیت بصری سایت را می­توان نام برد. مرحله بعدی در فرایند S-O-R، ارگانیسم است که شامل دو مرحله احساسی- شناختی است. مرحله شناخت مربوط به هرچیزی است که موجب دریافت، ارزیابی، نگهداری و بازیابی اطلاعات در ذهن افراد می­شود. مرحله احساسی هم شامل حس لذت، انگیختگی و غلبه این دو حس بر فرد است. در مرحله شناخت، شاخصه مورد نظر در مدل “فایده ادراک شده” است. مفهوم فایدۀ ادراک شده این است که وقتی فرد با هر هدفی که به فضای وب وارد می­شود، احساس کند فضای شبکه موجب ارتقای عملکرد وی شده، به عنوان مثال اگر برای خرید محصولی وارد شبکه می­شود، سایت مورد نظر محصول بهتر با اطلاعات بیشتر، قیمت کمتر، و تسهیلات بیشتر دریافت کند. شاخصه مرحله احساسی، لذت ادراک شده است. لذت ادراک شده به جذابیتی که سایت مورد نظر برای فرد ایجاد کرده اتلاق می­شود. در واقع فرد مشتاق است بیشتر در فضای سایت بماند. مرحله بعدی فرایند پاسخ است. پاسخی که فرد پس از مرحله احساسی- شناختی از خود نشان می­دهد، یا تمایل به بیشتر ماندن در فضای سایت و ترغیب بیشتر به سمت خرید است، و یا ترک سایت و عدم جذب وی به سمت محصول و یا خدماتی است که سایت ارائه داده. اگر انگیزه وی برای ماندن در سایت و استقاده از محصول یا خدمات در وی ایجاد شده باشد، خرید آنی رخ خواهد داد و امکان بازگشت مجدد فرد برای خرید به فروشگاه اینترنتی وجود دارد، در غیر این صورت خرید آنی رخ نخواهد داد. فرضیات تحقیق شامل موارد زیر است: H₁: تاثیر عملکرد بالا بر فایدۀ ادراک شده، بیشتر از تاثیر بر لذت ادراک شده است. H₂: تاثیر عملکرد پایین بر لذت ادراک شده، بیشتر از تاثیر بر فایده ادراک شده است. H₃: فایدۀ ادراک شده تاثیر مثبتی بر لذت ادراک شده دارد. H₄: لذت ادراک شده تاثیر مثبتی بر رفتار تمایل به خرید دارد. H₅: تمایل به خرید احتمال انجام خرید آنی را افزایش می­دهد. نتایج تحقیقات ونا پاربوته، تمامی فرضیات مطرح شده را به اثبات رساند و مدل تجربی این محقق تائید شد.

دیدگاه نگرشی در مقایسه با دیدگاه رفتاری، تعریف مفید‌تری را ارائه می‌کند. در اینجا وفاداری مشتری به عنوان یک ساختار نگرشی مورد توجه قرار می‌گیرد. نگرش بیانگر میزان خواست و تمایل مشتری به سوی یک خدمت مطلوب است. این تمایل انعکاس دهنده اقداماتی همچون تعهد مشتریان به حفظ و حمایت آنها از ارائه دهنده خدمت است. چنان­چه مشتریان نگرش مطلوبی از یک ارائه دهنده خدمت داشته باشند، احتمالاً او را به سایر ارائه دهندگان ترجیح می‌دهند. نهایتاً دیدگاه ترکیبی در برگیرنده هر دو تعریف قبلی است(Dimitriades, 2006). ماگی[26] دو دیدگاه وفاداری رفتاری و نگرشی را در هم ترکیب کرد و چهار نوع وفاداری را از هم متمایز کرد: 1- وفاداری واقعی: وفاداری واقعی زمانی وجود دارد که مشتریان به طور منظم از سازمان خاصی به خاطر ترجیحات قوی خود خرید نمایند. در نتیجه این طبقه سود ‌آورترین طبقه وفاداری است. مدیران باید بر حفظ و تقویت نگرش‌های مشتریان تمرکز کرده، مزیت‌های قیمتی خود را نگه داشته و نیز خدمات دیگری را که از نظر مشتری ارزشمند است ارائه دهند. 2- وفاداری پنهان: مشتریان با وفاداری پنهان، بر اساس نگرش بالای خود نسبت به سازمان مشخص می‌شوند، اما رفتار خرید آن­ها مشخص نیست. انتخاب‌های صورت گرفته این دسته از مشتریان معمولاً تحت تأثیر محل عرضه ‌کننده، وضعیت موجودی کالا یا تأثیراتی است که از دیگران می‌پذیرد. در چنین موقعیتی مدیران باید موانع رفتاری تکرار خرید را مثلاً از طریق بسط شبکه خرده فروشی و حساب‌های اعتباری از میان بردارند. 3- وفاداری جعلی: وفاداری جعلی به دلیل این که مشتری عقیده ندارد که گزینه‌های موجود متنوع است، شباهت بسیاری به مفهوم عدم فعالیت و بی‌علاقگی دارد. در اینجا الگوی تکرار خرید، مبتنی بر پیشنهادات خاص، راحتی و دسترسی به واسطه‌ها می‌باشد. در نتیجه مشتریان ممکن است تنها به طور گه‌گاه وفادار باشند و به راحتی سازمان را به سوی رقبا تغییر دهند. در اینجا هدف مدیران باید اثرگذاری بر مشتریان جهت تبدیل آنها به مشتریان وفادار باشد. این امر از طریق تأثیرگذاری بر نگرش آنها نسبت به سازمان صورت می‌گیرد. علاوه بر این، افزودن هزینه‌های مشتری برای تغییر سازمان، روشی برای حفظ چنین مشتریانی است.

• عدم وفاداری: در موقعیت‌هایی که نگرش نسبی مشتری و نیز رفتار تکرار خرید وی در سطح پایینی باشد، با عدم وفاداری مواجه­ایم. مشتریان این طبقه بر اساس راحتی و نه وفاداری خود،‌ به خرید مبادرت می‌کنند. در این موارد سازمان‌ها باید از صرف منابع برای چنین مشتریانی اجتناب کنند. با این حال اگر این مشتریان پتانسیل تبدیل شدن به مشتریان وفادار در آینده را داشته باشند، سازمان‌ها باید برای تأثیرگذاری بر رفتار و نگرش آنها تلاش کنند(الهی و حیدری، 1384).

2-3-4) مراحل توسعه وفاداری[27]

الیور(1999)، چهار مرحله برای توسعه وفاداری مشخص کرد و میان آن­ها تمایز قائل شد. این مراحل عبارتند از: الف) وفاداری شناختی[28]: در این مرحله، اطلاعات موجود برتری یک گزینه را بر گزینه­های دیگر برای مشتری مشخص می­ کند. وفاداری در این مرحله مبتنی بر باورهای مشتری است. شناخت از طریق دانش قبلی و یا اطلاعات حاصل از تجربه اخیر مشتری بدست می­آید. ب) وفاداری احساسی[29]: در این سطح، نگرش به­سوی سازمان بر مبنای رضایت حاصل شده در موقعیت­های قبلی حاصل می شود. این مرحله لذت و خوشی تعریف رضایت را منعکس می کند. تعهد در این مرحله به وفاداری احساسی اشاره دارد. وفاداری در این سطح قوی­تر از سطح قبلی است؛ ولی همچون سطح قبلی موضوع تغییر منبع مشتری مطرح است، چرا که داده­ ها نشان می­دهد که درصد بالایی از مشتریانی که سازمان را ترک کردند، مدعی هستند که از سازمان راضی بوده ­اند. ج) وفاداری کنشی[30]: مرحله بعدی از توسعه وفاداری، مرحله کنش(قصد و نیت به رفتار) است، بطوریکه بوسیله احساسات مثبت، تحت تاثیر قرار می­گیرد. کنش دلالت بر تعهد به تکرار خرید دارد. این تعهد، قصد مشتری برای تکرار خرید و مشابه انگیزش است. با اینکه قصد مشتری از تکرار خرید ممکن است قابل پیش ­بینی و مورد انتظار باشد؛ ولی ممکن است به عمل منجر نشود. د) وفاداری در عمل[31]: مطالعه مکانیسمی که به وسیله آن نیات به اعمال تبدیل می­شوند، کنترل عمل، نام دارد. در توالی کنترل عمل، قصد برانگیخته شده در حالت وفاداری قبلی، کنترل عمل به آمادگی برای عمل تغییر می­یابد. این الگو با تمایل اضافی برای غلبه بر موانع بازدارنده عمل همراه است. عمل، نتیجه ضروری حصول سه مرحله قبلی است(Oliver, 1999).

2-3-5) طراحی برنامه ­های ایجاد وفاداری در مشتری

برای ایجاد وفاداری انواع مختلفی از برنامه­ها را می‌توان به­کار برد. برنامه ­های تدوین شده برای ایجاد وفاداری به طور معمول به دو گروه بازارهای مصرف کننده و بازارهای سازمانی تقسیم می‌شوند. تمام برنامه‌های موجود به طور متفاوت طراحی شده و در بر‌گیرنده مؤلفه‌های مختلفی می‌باشند. با این حال برخی از مؤلفه­های مشترک آن­ها را می‌توان ایجاد پایگاه داده‌های مشتری، روش‌های ارتباطی و شراکت بر شمرد(الهی و حیدری، 1384).

2-3-5-1) پایگاه داده‌های مشتری‌

پایگاه داده­های مشتری نوعی ابزار فن­آوری اطلاعات است، که از طریق انتخاب داده‌های وسیعی، باعث دسترسی به اطلاعات شده و تمام سیستم‌های عملیاتی مثل منابع انسانی[32]، فروش و سیستم‌های تعاملات، خرید و بازاریابی را ترکیب می‌کند. پایگاه داده‌ای حجم گسترده‌ای از سیستم‌های چندگانه را استخراج، پردازش و مدیریت کرده، موجب بازبینی تمام تعاملات گذشته با مشتریان می‌شود. داده‌های مشتریان بسته به نوع صنعت و سازمان متفاوت بوده و شامل داده­های جمعیت شناختی مثل سن، درآمد اعضای خانواده، تاریخ تولد و همچنین داده‌های روانشناختی مثل اقدامات، علایق و عقاید مشتریان می­باشد. علاوه بر این پایگاه داده‌های مشتریان معمولاً شامل اطلاعات فروش از قبیل تواتر خرید، الگوهای مخارج و تعاملات خدمت به مشتریان می‌باشد. پایگاه داده­ای معمولاً وضعیت حساب، سفارشات قبلی، بارگیری محصول، مرجوعات، تاریخچه شکایات و هزینه‌های عملیات داخلی را نیز در برمی­گیرد که همگی به درک بهتر رفتار مشتری کمک می‌کنند(همان منبع).

2-3-5-2) روش‌های ارتباطات

4آیوس2007تأثیرشبکه­های اجتماعی برروی عملکرد اجتماعی و شخصی جوانان بین 25تا35 سالیافته های پژوهش نشان می دهد بین جوانانی که از این امکانات استفاده می­ کنند و آنهایی که استفاده نمی­کنند به لحاظ هویت دینی، قومی، شخصی تفاوت معنی داری وجوددارد.   2-4-3 تحلیلی بر پیشینه­ی تحقیقات انجام شده هدف­های گوناگون تجاری و تبلیغاتی باعث راه اندازی شبکه های اجتماعی می شود به همین دلیل اهمیت این شبکه ها روز افزون است و محبوبیت بیشتری بین کاربران خود پیدا کرده است: دانش با هزینه های بسیار کم به خانه ها راه یافت و همگان توانستند از بانک اطلاعاتی انباشته بشری تا امروز استفاده کنند. رشد تکنولوژِی و جهانی شدن اقتصاد، حاصل بهره گیری از امکانات تکنولوژی است که امروزه تعداد قابل توجهی از مردم از آن بهره مند می شوند. جهانی شدن اینترنت بستری را برای ایجاد شبکه های اجتماعی، بهره گیری از ایده های دیگران در این فضا و تولید شغل های جدیدی مانند: تشکیل بانک­های اطلاعاتی، سایت­های مرجع، نشریات تخصصی و… مهیا کرده است که این دستاوردها نیز زاییده تاثیر گذاری و جهت دهی این شبکه ها بر افکار عمومی است. به طورکلی تأثیرات استفاده از شبکه ­های اجتماعی بر ارتباطات شخصی، مشارکت اجتماعی، سلامت و دانش یا قابل اغماض  تأثیر می­گذارد و شرکت­کنندگانی که از شبکه ­های اجتماعی بیشتر استفاده می کردند افزایش بیشتری در میزان دایره اجتماعی دور و نزدیک و تعامل رو در رو با دوستان و خانواده  دارد. شبکه‌های اجتماعی پدیده ای نوین از نسلی جدید است که توانسته با حضور و بهره گیری تکنولوژی، آرمانهای انسانی را گسترش دهند. بدین منظور شبکه‌های اجتماعی دارای پتانسیل لازم برای توسعه در تمامی ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی است. شبکه‌های اجتماعی از گردآوری، سازماندهی، ذخیره و نشر اطلاعات اعم از صوت، تصویر و متن یا عدد که با بهره گرفتن از ابزار رایانه ای و مخابراتی صورت می‌گیرد، بهره می‌برد.   2-5 نقش شبکه ­های اجتماعی در ارتباطات پویا و مفید بین پژوهشگران، مردم و دانشگاه­ها جهان طی چند سال گذشته قدم به دنیای جدیدی تحت عنوان «وب 1» و در ادامه «وب 2» گذاشته که ظرف مدت زمان اندکی، «وب 2» به سبب امکان ارتباط تعاملی دوسویه مورد استقبال کاربران فضای سایبری قرار گرفته است. اکنون نتایج پژوهش­ها بیانگر افزایش فعالان مجازی نسبت به شبکه ­های اجتماعی است که در عصر کنونی به محبوب­ترین نوع وب­سایت­ها بدل شده و کاربران، بخش قابل­توجهی از وقت خود را به این شبکه­ها اختصاص داده­اند(کوثری، 1386: 112-95). در ابتدا «وب1»، دنیای اطلاعات را در فواصل زمانی سال­های1990تا 2000 متحول ساخت و با ایجاد دسترسی همگانی به اطلاعات مختلف بدون هیچ­گونه محدودیتی، در دنیای فیزیکی انقلابی شگرف در زمینه دسترسی به اطلاعات و پیشرفت علم ایجاد کرد و پس از آن «وب2» و وب­سایت­های دوسویه و شبکه ­های اجتماعی مجازی از سال 2000 تاکنون دنیای ارتباطات را چنان دگرگون ساخته­اند که کاربران این بار ضمن دریافت پیام، خود شخصا اقدام به خوراک دهی سایت­ها و وبلاگ­ها می­پردازند. گسترش وبلاگ­ها از سال 1999 میلادی و در ایران از سال 1380 با راه­اندازی چندین سرویس رایگان و یا ارزان­قیمت در رابطه با وبلاگ و وبلاگ­نویسی آغاز شده و به ­عنوان رسانه­ای محاوره­ای عمومیت یافته به­صورتی­که اکثر وبلاگ­نویسـان از وبلاگ برای بحث در ارتباط با موضـوعات مورد علاقه استفاده و با به­کارگیری لینک­های متعدد را امکان دنبال کردن مباحث مورد علاقه خود را در اختیار خوانندگان قرار داده و آنها را ضمن شرکت در مباحث موردنظر و آگاهی از سایر دیدگاه­های موجود، ترغیب به بیان عقاید و نقطه­نظرات خود می­ کنند. وبلاگ­ها بعضاً دارای یک مؤلف و برخی هم به­صورت گروهی اداره می­شوند و عملکرد برخی از آنها نظیر پرتال بوده و خوانندگان را به سایر وب­سایت­ها و وبلاگ­ها هدایت می­ کنند، در حالی که برخی دیگر در عرصه­های مختلف و در ارتباط با مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و… اقدام به نشر اطلاعات کرده و مخاطبان را با رویکردی کاملاً آزاد قادر به مطالعه مطالب و درصورت تمایل بیان و ارائه دیدگاه­ها و نقطه­نظرات در ارتباط با آن موضوع می­ کنند. در مجموع، این ارتباطات دو طرفه در «وب2» سبب ایجاد شبکه ­های اجتماعی بزرگی همچون فیس­بوک (سومین جامعه بزرگ دنیا)، آمازون(بزرگترین کتاب فروشی دنیا)، ویکی­پدیا (بزرگترین دایره­المعارف دنیا)، ابای (بزرگترین سوپرمارکت دنیا) و بسیاری دیگر، در تمامی زمینه ­های زندگی بشر شده و به­نوعی تمامی روابط اجتماعی جامعه بشری را تحت تاثیر خود قرار داده است(درگاهی، 1382: 43-18). به­اعتقاد صاحب نظران ارتباطات، شبکه ­های اجتماعی باعث شکل­ گیری مفاهیمی همچون صمیمیت و اعتماد در فضای سایبری شده است، مفاهیمی که در گذشته­ای نه چندان دور دستیابی و تحقق آن در حد یک رؤیا بود(علیقلیان و خاکباز، 1390: 23-1). بر اساس تعریف هلن صدیق بنای، «شبکه‌های اجتماعی، واژه‌ای است که برای نامیدن گروهی از افراد که در میان خود دارای ارتباطات وسیع و مستمر هستند و یک حلقه منسجم ارتباطاتی را تشکیل می‌دهند، به کار می‌رود.» (صدیق بنای، 1387). وی معتقد است، این واژه امروزه بیشتر برای نامیدن پایگاه‌های اینترنتی به کار می‌رود که افراد با عضویت در آنها امکان دستیابی به اطلاعات سایر اعضا، آشنایی با علایق آنها، به اشتراک‌گذاری تولیدات متنی، صوتی و تصویری و نیز تشکیل گروه‌هایی بر اساس علایق مشترک با برخی از دیگر اعضای پایگاه را پیدا می‌کنند (صدیق بنای، 1387: 83). بنابراین، جذابیت شبکه‌های اجتماعی اینترنتی از یک سو و سهولت فعالیت در این دسته از جوامع از سوی دیگر، سبب می‌شود تا رابطه میان عضویت و حضور در شبکه‌های اجتماعی اینترنتی و تغییرات مربوط به سبک زندگی جوانان عضو، به عنوان یک پرسش جدی برای پژوهشگران عرصه فرهنگ و ارتباطات مطرح شود. در دنیای ارتباطات علمی، شبکه ­های اجتماعی را می‌توان از بسترهای مؤثر در تولید علم، اشتراک عقاید و رشد فردی و اجتماعی دانست. هدف شبکه اجتماعی این است که با فراهم آوردن امکان ارتباط بین سرمایه‌های فردی و تشکیل سرمایه اجتماعی، به رشد و ارتقای سطح علم کمک کند(مولایی، 1390: 21-1).  هدف کلی هر شبکه اجتماعی، ایجاد سرمایه اجتماعی و تسهیل ارتباط بین متخصصان، هنرمندان و صاحبان حرفه­های متعدد است. تبدیل سرمایه فردی به سرمایه اجتماعی، از مسائل مهم و مورد توجه تمامی حوزه‌های علمی است. از این طریق، دانش فردی به دانش جمعی تبدیل و در واقع از دانایی جمعی برای حل مسائل و مشکلات دنیای علم بهره‌برداری می‌شود(باقرنژاد، 1390: 66-41). انقلاب ارتباطات، نوع جدیدی از ارتباطات مجازی را که خالی از روح حاکم بر روابط واقعی اجتماعی است به وجود آورده است. از طریق ماهواره، اینترنت و… جهان جدیدی به موازات جهان واقعی به وجود می­آید. رسانه­های الکترونیکی مخاطبان وسیع و متکثری دارند که مجموعه­هایی از حیث محتوای نمادین را به این مخاطبان عرضه می­ کنند. در چنین شرایطی فضای مجازی شکل می­گیرد و فرهنگ­ها همه از طریق واسطـه­های الکتـرونیکی منتقـل می­شوند و مفاهیـم زمان و مکـان معانی تازه­ای پیدا می­ کنند. فواصل زمانی و مکانی عملاً از میان برداشته می­شوند و انتقال اطلاعات، داده­ ها و سرمایه­ها و امکان ارتباط همزمان میان افراد در نقاط مختلف به­وجود می­آید(درگاهی، 1382: 43-18). 2-6 تعداد دوستان در شبکه ­های اجتماعی و تعاملات اجتماعی

• حریم ارتباطات: به امنیت پست‌های الکترونیکی، تلفن‌ها، پست و سایر اشکال ارتباطات توجه دارد.
• حریم مکانی: به اِعمال مجموعه‌ای از محدودیت‌ها و نظارت‌ها در محیط کار و زندگی افراد و همچنین اماکن عمومی مربوط می‌شود. حریم مکانی، معمولاً توسط نظارت ویدئویی و یا چک کردن هویت افراد، مورد تجاوز قرار می‌گیرد.

  حریم خصوصی محرمانه و برای همه افراد حرمت دارد و انتشار آن منع قانونی دارد. تا پیش از این، بسیاری از مشاهیر، افراد سلطنتی، سیاست‌مداران، ستاره‌های ورزشی و عامه مردم چندان تمایل نداشتند تا خود را از طریق رسانه به دنیا بشناسانند، درحالی‌که امروزه بسیاری از همین افراد، برای کسب شهرت، به دنبال انتشار بخش‌هایی از زندگی خصوصی خود هستند. ستاره‌های ورزشی، سینمایی و… به نویسنده‌ها پول می‌دهند تا سرگذشتشان را به رشته تحریر درآورند و همه این نوشته‌ها، سرشار از جزئیات زندگی خصوصی است. یا بسیاری از سیاست‌مداران و شخصیت‌های سیاسی، با راه‌اندازی وبلاگ‌های شخصی، صحنه‌ها و تصاویر زندگی خود را به نمایش می‌گذارند. اینجا به ظاهر تناقضی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه از یک‌سو، افراد در دسترسی آزاد به اطلاعات ذی‌حق‌اند و از سوی دیگر، این حق با مانعی به نام حرمت حریم خصوصی افراد مواجه است. حریم خصوصی، قلمرویی است که باید از تعرض هرگونه نظارت مداخله‌گرانه، از جمله گستره حق دسترسی آزادانه به اطلاعات، مصون بماند. به بیان دیگر، رعایت حریم خصوصی افراد و آزادی شهروندان در دسترسی به اطلاعات، که هر دو از موازین بنیادین حقوق بشر شناخته می‌شوند، در تخالف و تزاحم با یکدیگر نیستند. از این‌رو، همواره بر تبیین آزادی اطلاعات به عنوان دسترسی شهروندان به اطلاعاتی که نزد دولت است، تأکید می‌شود. در حقیقت، آزادی اطلاعات به طور طبیعی دسترسی شهروندان به اطلاعات پیرامون زندگی خصوصی افراد را شامل نمی‌شود. هرچند رعایت حریم خصوصی در بسیاری از فرهنگ‌ها و جوامع امری ضروری است، اما گاهی اوقات و در صورت تعارض، امکان نقض آن وجود دارد. بنابراین، پارادوکس وجود حق آزادی اطلاعات و حرمت حریم خصوصی بدین صورت قابل حل است که اولاً، حق برخورداری از آزادی اطلاعات مطلق نیست، بلکه مقیّد به قیودی از جمله رعایت حریم خصوصی با شرایط خاص خود است. ثانیاً، این حق خاص افراد، در تعارض با منافع عمومی می‌باشد و هنگام تعارض، منافع عمومی مقدّم است. ثالثاً، نباید این آزادی گرفتن اطلاعات در یک جامعه دینی، با ارزش‌ها و هنجارهای دینی در تضاد باشد؛ به عبارت دیگر، خطوط قرمز جامعه باید مراعات شود. فصل 2 رسالت و ضمانت اجرای رسالت مطبوعات 2-1 وظایف رسانه‌ها رسانه‌های گروهی از ابزارهای مهمی به شمار می رود که بشر برای ادامه حیات سخت بدان محتاج است. اگر تا دیروز وسایل ارتباطی جمعی به دلیل عدم پیشرفت، جایگاه حقیقی خود را نتوانست در میان اعضای جامعه پیدا کند؛ امروز با برخورداری از پیشرفته‌ترین و مجهزترین دستگاه‌های خبری، امکان دسترسی به وقایع جهان را در کوتاه‌ترین زمان ممکن فراهم ساخته است. در عصر حاضر که عصر ارتباطات نیز نام گرفته، نزدیک است بشر مرزهای ناشناخته علوم را یکی پس از دیگری به تصرف خود درآورد و به تبع آن با افزایش توانمندی‌های علمی و فنی خود مسیر رشد را با سرعتی فزاینده طی می‌کند. اگر این اصل را بپذیریم که رسانه‌های عمومی در جامعه، برای افراد حکم دانشگاه را دارند پس هر یک از آن‌ها می‌توانند از قداست خاصی برخوردار باشند و نقش حساسی را در پویایی و یا ایستایی جوامع ایفا نمایند و اگر به شکل مثبت و سازنده حرکت کنند قطعاً منشأ دگرگونی‌های شگرف در ساختار تربیتی جوامع خواهند بود. از وظایف رسانه‌ها با درک صحیح از نظام مقدس اسلامی، شناخت مفاهیم ارزشی نظام، شناخت موازین اصولی نظام، درک صحیح از جبهه حق و باطل، موضع‌گیری درست متناسب با دین مبین اسلام در مواقع و لحظات حساس تاریخی، برخورداری از استقلال رأی، عدم وابستگی به جریان­ها و قدرت­های سیاسی حاکم، اتکال به قوانین و احکام الهی، افشای به موقع جریان­های انحرافی و وابسته و بهره‌گیری از شیوه‌های قلمی موفق و تلاش در صدق کلام و انتقال درست اخبار وقایع به خوانندگان است که ارتباطی عمیق با مخاطبان خود برقرار می‌سازند و در نتیجه موجب افزایش آگاهی‌های عمومی افراد در جامعه می‌گردند. مطبوعات در جامعه از جایگاه خاصی برخوردارند و ممکن است دگرگونی‌های عظیمی در جامعه به وجود آورند. آنچه حیات و پویایی جامعه‌ای را تضمین می‌کند، حضور مطبوعاتی است که روح تحرک و تکامل را در کالبد جامعه می‌دمد. مطبوعات موجب رشد و شکوفایی افراد و جامعه می‌گردد و ممکن است انسان‌هایی را تعلیم دهد که آینده جوامع را از هر حیث تضمین نماید. مطبوعات اعضای جامعه را از حقایق جهان هستی، وقایع جهان پیرامون، منشأ تحولات اجتماعی و سیاسی ملت‌ها و… آگاه می‌سازد. نقش رسانه‌های گروهی به ویژه مطبوعات در تاریخ ملل تاکنون نقشی کلیدی و سرنوشت‌ساز بوده و با گذشت زمان و دگرگونی‌هایی که در عرصه مطبوعات از حیث امکانات و وسایل جدید و تکامل یافته در صنعت چاپ و نیز بهره‌گیری از ابزار مخابراتی پیشرفته؛ همچون ماهواره، تأثیر و نقش این رسانه به مراتب بیشتر شده است. حال چنانچه مطبوعات دارای انگیزه بوده و رسالت و جایگاه راستین خویش را در نظام‌های ارزشی و کشورهای مستقل و آزاد باز یابند ممکن است دگرگونی‌های اساسی در احیای فرهنگ ملل ایجاد کنند. در ایران پس از انقلاب شکوهمند اسلامی، رسانه‌های گروهی خاصه مطبوعات، هویت اصلی خویش را بازیافتند. مطبوعات با مأنوس کردن مردم با مفاهیم و واژه‌های ارزشی، با انتقال درس‌های سازنده از حوادث و جریان‌های تاریخی همانند «حادثه عاشورا»، شناساندن فرهنگ ملت‌ها به یکدیگر و افشای چهره حقیقی متجاوزان به حقوق ملت‌های مظلوم، نقش بیداری ملت‌ها را ایفا می‌کنند و بدین ترتیب آنان را از بسیاری از حوادث و گرفتاری‌ها حفظ خواهند کرد. مطبوعات با بالا بردن آگاهی‌های عمومی جامعه، زدودن یأس و نومیدی و کاشتن جوانه‌های امید حیات موفق و پویای جوامع را تضمین می‌کنند. مطبوعات در حیات جدید باید همچون دانشگاه، مرکزی برای اشاعه و انتشار افکار و اندیشه‌های والای علمی، معنوی و اخلاقی و به بیانی دیگر، پالایش دهنده و بالنده اعضای جامعه باشند. در ذیل به بیان برخی از وظایف رسانه‌ها علی‌الخصوص مطبوعات می‌پردازیم: 1-حق‌جویی و حق­گویی: یکی از گرایش‌های اصیل که ریشه در سرشت انسان دارد، گرایش به سوی حقیقت است. آدمی به طور فطری جویای حقایق است و هر چه این جنبه بیشتر پرورش یابد، به همان اندازه برای ادراک حقایق، دفاع از حق و حق گرایی شوق بیشتری می‌یابد. این انگیزه نیرومند سبب می‌شود که بشر پرده‌های جهل را کنار بزند و از تاریکی نادانی، به روشنایی معرفت برسد و به رشد معنوی و فکری نایل آید. در تعالیم اسلامی به پرورش این میل مقدس درونی توجه شایانی شده است. جستجوی حقیقت، تسلیم و خضوع در برابر حق، پرهیز از جدال منفی، مراعات حق طلبان و حق جویان که در تعالیم اسلامی مورد تاکید قرار گرفته‌اند، همه نشان می­ دهند که اسلام به حقیقت­جویی و نقش آن در کمالات و فضایل انسانی تا چه حد اهمیت داده است. البته انسان‌هایی که با گناهان و خطاهای عمدی بر این بُعد از وجود اصیل خویش لایه‌ای دودآلود پوشانیده‌اند، دیگر نمی‌توانند از حق‌جویی و حق خواهی لذّت ببرند و به همین دلیل «حق» برای آنان تلخ است. در روایتی از حضرت عیسی (ع) نقل شده است: همان‌گونه که بیماران با مشاهده طعام‌های پاکیزه و مطبوع لذّتی نمی­برند، افراد دنیاپرست از خوراک­های معنوی و روحی چون حق خواهی و حلاوت معنویت، لذت نمی­برند.[41] رسانه‌های گروهی می‌توانند به گونه­ای عمل کنند که مردم به سوی حق رغبت پیدا کنند؛ مردمی که روح حقیقت‌جویی را از دست بدهند و به ظواهر و لایه‌های سطحی اکتفا کنند، در مسیر غلط قرار می­گیرند و دیگر نمی‌توانند زشتی و زیبایی و سود و زیان اشیا را بفهمند. رسالت مطبوعات در این زمینه، آن است که مردم را از اسارت هوس­ها، اوهام و خرافات برهانند و آنان را به آزادی واقعی برسانند. اگر این زنجیرها از خرد، دل و گرایش‌های فکری مردم باز شود، بهتر می‌توانند حقایق را درک کنند و به دنبال حق بروند.

در هر موردی می توان براساس ورودی و خروجی آن سیستم، میزان بهره وری آن را اندازه گیری کرد. هدف از این اندازه گیری، مشخص کردن میزان استفاده از ورودیها یا منابع موردنیاز در تولید یک کالا یا ارائه خدمات است که با مقایسه آن با شاخصهای جهانی یا استاندارد، می توان استفاده از منابع را بهینه و موثر کرد که درواقع همان افزایش بهره‌وری است. به طور کلی نتایج بهره وری را می توان در سطح جزیی و کلی محاسبه کرد. درصورتی که نسبت ستاده را با یکی از عوامل تولید محاسبه کنیم، آن را بهره‌وری جزیی و اگر این نسبت را برای کل عوامل تولید محاسبه کنیم، آنگــــاه بهره‌وری کلی را موردمطالعه قرار داده‌ایم. برای معنی دار بودن و تحلیل بهتر شاخصهای بهره وری لازم است این شاخصها بر اساس یک اطلاعات پایه برای همان ورودی و خروجی های موردنظر برای دوره های مشخص مانند ماهانه، فصلی یا سالانه محاسبه و مورد مقایسه قرار گیرند. طول دوره ارزیابی تاحد زیادی به عوامل زیر بستگی دارد: (احدی نیا،1384 ، ص 48) الف – سهولت دسترسی به اطلاعات؛ ب – ماهیت عملیات تولیدی؛ ج – اهداف مدیریت از ارزیابی بهره وری؛ د- تعداد شاخصهایی که باید تعیین شوند؛ بـــه منظور محاسبه به موقع شاخصهای بهره وری لازم است سیستمی با اهداف زیر تدوین گردد: 1 – ایجاد ساختار مناسب اطلاعاتی، جهت دسترسی به اطلاعات بهره وری در مقاطع زمانی مختلف؛ 2 – تعیین سیکل زمانی ارسال اطلاعات ازطرف واحدهای مختلف شرکت؛ 3 – تدوین رویه های اجرایی انجام فعالیتهای بهره وری. اندازه گیری شاخصهای بهره وری جهت سنجش عملکرد شرکتها، می تواند به عنوان ابزار مناسبی جهت برنامه ریزیهای بلندمدت مدیریت در سطح سازمان باشد. به طورکلی هر سازمان برای اجرای برنامه های بهره وری از اندازه گیری بهره وری شروع می کند. شاخصهای به دست آمده از اندازه گیری را براساس یک مبنا که قبلاً توضیح آن داده شد ارزیــــابی کرده و براساس نتایج ارزیابی، برنامه های بهره وری را تنظیم می کند که با اجـــرای آن برنامه ها معمولاً بهره وری بهبود می یابد. به منظور نهادینه کردن بهره وری و تبدیل آن به یک فرهنگ، حمایت بی چون و چرای مدیران ارشد و اتحادیه های کارگری (درصورت وجود) قبل از هر چیز امری لازم و ضروری است ( احدی نیا،1384 ، ص 48).     2-2-22-1  سنجش بهره وری از طریق ارزش افزوده هرچه تولید بیشتر باشد، امکان بهبود زندگی مردم، بهره مندی از شرایط مادی، فرهنگی و اجتماعی بهتر و امکانات زیربنایی و دفاعی بیشتر و موثرتر فراهم می شود. تولید بیشتر امکان سرمایه گذاری و ظرفیت سازی برای تولید بازهم بیشتر ایجاد کرده، درنتیجه زندگی مادی، اجتماعی و فرهنگی بهتر برای نسل آینده را امکان پذیر می سازد. از این رو، کشورها در تلاش انـــد با تدوین و اجرای برنامه های درست و خردمندانه، تولیدات خود را ارتقا و وضع زندگی مادی و معنوی خود را بهبود بخشند. با افزایش بهره وری توان پرداخت دستمزدهای بالا برای شرکتها ایجاد شده و بازدهی سرمایه را افزایش می دهد که این هر دو، عوامل اصلی ایجاد ثروت ملی محسوب می شوند. به نظر اقتصاددانان افزایش بهره وری بهترین اهرم برای افزایش بهبود استانداردهای زندگی و مقابله با تورم است. تجربه نشان داده است که افزایش بهره وری کل می تواند به کاهش قیمتها منجر شود. افزایش بهره وری به مفهوم کاهش قیمت تمام شده، افزایش کیفیت و برآوردن بهتر خواسته های مشتری است. با ابزارکاهش قیمتها و افزایش کیفیت می توان سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص داده و در یک بازار رقابتی از رقبا سبقت گرفت (احدی‌نیا،1384 ، ص 48). داشتن سهم بیشتر بازار به مفهوم افزایش سود بوده و آن نیز به افزایش درآمد کارکنان و بالارفتن قدرت خرید آنها و درنهایت افزایش استاندارد زندگی آنها منجر می شود. از دیدگاه سیستمی با گسترش این تفکر در سطح کل یک اقتصاد ملی، می توان نتیجه گرفت که افزایش بهره وری ملی به بالارفتن قدرت خرید مردم، رونق اقتصادی، افزایش درآمد ملی، کاهش تورم و همچنین افزایش اشتغال در درازمدت منجر خواهدشد. چرا که با بهبود وضعیت اقتصادی، منابع لازم برای سرمایه گذاری های جدید تامین و توسعه فعالیتهــــا به نوبه خود به اشتغال زایی منجر می شود. به عبارتی افزایش بهره وری به توسعه فرصتهای شغلی برای افراد منجر می گردد. بد نیست نگاهی به مفهوم بهره وری از دیدگـــــاه کوهئی گوشی موسس مرکز بهره وری ژاپن بیندازیم. کوهئی گوشی موسس مرکز بهره وری ژاپن بر روی کارت تبریکـی که برای دوستانش می فرستدمی نویسد: بهره وری هدفی  است که ازطریق بهسازی مستمر تجهیزات مادی و نیروی انسانی قابل حصول است (ایمایی،1379، ص 286). این جمله ساده و درعین حال پرمعنی، روشن ترین تعریفی است که واقعیت بهره وری را نشان می دهد، زیرا در بهره وری پیشرفت روحی و روانی انسانها به اندازه مواد و تجهیـــــزات موردتوجه قرار می گیرد. به علاوه، تجربه نشان می دهد که جدیدترین تکنیک ها و یافته های مهندسی و مدیریتی تنها زمانی موثر واقع می شوند که فضای کاری آنقدر مناسب باشد که کارکنان بتوانند ضمن سازگاری و تطابق خود با این تکنیک ها، همگام با مدیریت درجهت افزایش بهره وری تلاش کنند. درنتیجه روشن است که اولین گام در افزایش بهره وری جلب همکاری و حمایت کارگران از تلاشهایی است که به این منظور انجام می شود. بنابراین، پیش ازآنکه شرکتها برای افزایش بهره وری خود بهترین شعار را انتخاب کنند، لازم است که کارگران ضمن آشنایی کامل با بهره وری از این موضوع حمایت کنند، چرا کـــــه بهره وری مزایایی دوجانبه برای آنها دارد. کارگران شرکتهای ژاپنی که برنامه های افزایش بهره وری آنها با موفقیت روبرو بوده است اظهار می دارند که آنها این نکته مهم را کشف کردند که می توانند با مدیریت همکاری کنند. در این شرایط آنها اصل جدایی بین کارگران و مدیریت را کنار گذاشتند و به این موقعیت رسیدند که همکاری با مدیریت لزوماً به استثمار آنها منجر نخواهدشد و می توان ضمن همکاری با مدیریت، منافع شرکت را زیاد و از این طریق سود خود را نیز افزایش دهند. کوهئی گوشی که زمانی مدیر سازماندهی مرکز بهره وری ژاپن بوده و تا به حال هم با آن سازمان رابطه خود را قطع نکرده است در سال 1980 گفت: 25 سال پیش ما جنبش بهره وری را با این عقیده که هدف نهایی و غایی آن باید افزایش سطح رفاه و آسایش کارکنان باشد آغاز کردیم، زیرا ما معتقدیم که تنها بهره وری فیزیکی نمی تواند به این هدف کمک کند مگر آنکه کارکنان با علاقه برای شرکت کار کنند و با این احساس که کار آنها مهم است نسبت به انجام آن تمایل و انگیزه لازم را داشته باشند. در آن ایام ژاپن مایل بود که با تقلید از غرب روشها و نگرشهای مدیریت علمی را به مورداجرا بگذارد. اما به نظر ما که مدیریت نه تنها شامل فناوری است، بلکه اعتقاد داریم مدیریت، به دست آوردن قلوب انسانها را نیز شامل می گردد (احدی نیا،1384 ، صص49- 48). از این رو چون تلاشهایی که در غرب به منظور افزایش بهره وری صورت گرفته صرفاً به جنبه های فنی توجه کرده، ما با شناخت این اشکال، تمام تلاش خود را روی افزایش سطح رضایت کارگران در محیط کاری استوار کردیم. به بیان دیگر، افزایش بهره وری تنها ازجانب فنی کافی نخواهدبود، چرا که ما به قلوب انسانها می اندیشیم. بنابراین، ما معتقدیم که مشکل افزایش بهره وری را باید در قالب یک نگرش فرهنگی مـــوردبررسی قرار دهیم. از این رو جنبش بهره وری در ژاپن با رعایت این ویژگیها رشد یافت و با بهره گرفتن از تکنیک های انسان گرای مدیریتی مثل همکاری کارکنان با مدیریت، روحیه جمع گرایی، فعالیت گروه های کوچک کاری، فعالیت گروه های کنترل کیفی و سایر مشخصات ژاپنی به حد اعلای رشـــد خود رسید. بنابراین، فرهنگ بهره وری، یکی از بزرگترین دستاوردهای ژاپن پس از جنگ است که ما با افتخار آن را به سایر کشورهای جهان صادر کرده ایم(ایمایی،1379، ص 279). 2-2-23  فرهنگ بهره‌وری با پی بردن به اهمیت بهره‌وری در سطح جهان، موضوع دیگری را می‌توان به میدان بحث و گفتگو وارد کرد و آن فرهنگ بهره‌وری است. تعاریف مختلفی برای فرهنگ شده است، یک تعریف جامع آن عبارت است از ویژگی با خصوصیت اصلی و اساسی که بوسیله یک ملت در طول زمان شکل می‌گیرد، بطوری که کلیه پندارها و رفتارهای اجتماعی آن ملت مبتنی بر این خصوصیت می‌شود. اما گاهی کلمه فرهنگ با کلمه دیگری همراه می‌شود، همانند فرهنگ تولید، فرهنگ کشاورزی، فرهنگ بهره‌وری و مانند اینها «بنابراین فرهنگ بهره‌وری مجموعه‌ای از الگوهای شکل یافته در کاربرد منابع است، که موجب ارتقاء یا کاهش بهره‌وری می‌شود». فرهنگ بهره‌وری نتیجه وجود سه ویژگی در نیروی کار جامعه است، بیشن، دانش و کوشش. اگر فعالیتهای اکثریت مردم یک جامعه آمیخته با این سه ویژگی باشد می‌توان حاکمیت بهره‌وری را در آن جامعه پذیرفت. منظور از بینش، باور و اعتقاد در کار است، اگر شخص نسبت به کاری که انجام می‌دهد از انگیزه بسیار قوی برخوردار باشد، از انجام آن کار و پیشرفت حاصل احساس لذت و شادی می‌کند، تنها اعتقاد و باور نسبت به اهداف کار کافی بنظر نمی‌رسد بلکه باید شیوه‌های انجام کار را نیز خوب بداند، نا آگاهانه برای انجام کاری قدم برندارد. ویژگی دانش باعث تقویت عادات زیر می‌شود:

• عادت برای انتخاب مناسبترین وسیله و شیوه برای انجام کار.