(و اوست خدایی که شما را از نفس واحدی آفرید و همسرانی را از آن پدید آورد تا در کنار او بیاسائید)[46]. نکته مهم:  مفسران در تحلیل و بررسی این آیات به طرح سه نکته مهم پرداخته اند: نکته اول: هم شکلی در ساختمان و همنوعی زن و مرد است که در ایجاد آرامش آن‌ها نقش مهمی دارد. نکته دوم: مکمل بودن شخصیت زن و مرد برای یکدیگر است به طوری که ساختار بدنی و هورمونی زن و مرد و ویژگی های روانی آن‌ها مایه ی جذب طرف مقابل و انس زن و مرد با هم می شود. نکته سوم: زن و مرد به ویژه در دوران جوانی دچار احساسات و کشش های معارض هستند. ازدواج تسکین بخش این ناآرامی هاست چرا که با برقراری روابط عاطفی و جنسی زوجین در محیط خانه و خانواده آرامش و امنیت آن‌ها فراهم می گردد.

2-9-3-  سلامت یابی زوجین

 در عصر حاضر که رفتارهای جنسی از چارچوب ازدواج قانونی خارج شده اهمیت مهر و محبت متقابل که فقط در سایه ی ازدواج فراهم می شود اهمیت بیشتری دارد به گونه ای که نیاز به مهر و محبت و داشتن شریک و همراه در زندگی، از مهم ترین انگیزه های ازدواج و تشکیل خانواده است. گویا مهر و محبت به همسر و عطوفت کلامی و لمسی و غمخواری و پذیرش همدیگر از نهایت صمیمیت لازمه زندگی است. نقش روابط عاطفی و جنسی زوجین که با مهر و محبت و صمیمیت همراه می گردد در سلامت یابی زوجین و توسعه آن وقتی روشن می شود که تأثیر فقدان یا آسیب به این روابط را مشاهده کنیم در میان حوادث استرس زا، شدیدترین استرس‌ها مربوط به هم گسیختگی روابط خانوادگی است. از بهترین راه های مقابله با تنیدگی‌ها، برقراری روابط مناسب و رضایت بخشی عاطفی و جنسی بین زن و شوهر است. هنگام نیاز به حمایت اجتماعی نیز، زن و شوهر می توانند بهترین یاور یکدیگر باشند. قرآن کریم در توصیف رابطه بسیار نزدیک زن و شوهر، از کنایه زیبائی استفاده می کند که می توان نکته های ظریفی از آن برداشت نمود (زنان برای شما لباسی هستند و شما برای آن‌ها لباس هستید [47](بقره، آیه 187) لباس مایه‌ی سلامت و آبروی انسان است. قرآن کریم کتاب نور و هدایت است لذا تشبیه (همسر به لباس) نکات تربیتی دقیقی است که هم نکته‌های اخلاقی و تربیتی را که صبغه ضمانت اجرای احکام فقهی و حقوقی را دارد بیان می کند و در این آیه پس از حکم جواز آمیزش همسران را لباس یکدیگر می داند. در این تشبیه لطیف (تشبیه همسر به لباس) نکات تربیتی دقیقی است که برخی از آنها بدین شرح است: الف: لباس مانع از آسیب است ازدواج هر چند اطفای غریزه را به همراه دارد لیکن صبغه حکومتی آن صیانت از گناه و حراست از نگاه آلوده است. مهمترین بهره‌ای که از ازدواج نصیب همسران‌می‌شود صیانت گوهر دین از غارت ابلیس از خارج و چپاول هوس از داخل است. ب) لباس عیوب انسان را‌می‌پوشاند و آبرو را حفظ‌می‌کند، زن و شوهر نیز باید عیوب هم را بپوشانند و آبروی اجتماعی یکدیگر را حفظ کنند. ج) لباس انسان را از گرما و سرما و … حفظ‌می‌کند. زوجین باید در حوادث تلخ و شیرین گرم و سرد زندگی موجبات دلگرمی هم را فراهم کنند. د) میان لباس و کسی که آن را پوشیده رابطه‌ای تنگاتنگ و صمیمی است که بیگانه میان آن دو راه ندارد. رابطه زوجین نیز باید همین باشد تا بیگانه‌ای به درون زندگی آنان راه نیابد که به اسرارشان پی برده، احیاناً فتنه گری کند. ه) اعضای بدن با لباس در تماس است و لباس از تماس مستقیم آنها با بیرون ممانعت‌می‌کند. باید غرایز را بدون تعطیل، محدود، تعدیل کرد چنان که لباس انسان را محدود‌می‌کند. و) انسان پوشیدن لباس آلوده و وصله دار را خوش ندارد، در انتخاب همسر نیز باید چنین دقت‌هایی اعمال شود. ز) لباس مایه آرامش انسان است و زن و شوهر نیز موجب آرامش یکدیگرند. ح) لباس آرایه انسان است و به وی زینت‌می‌بخشد، زن و شوهر باید زینت یکدیگر باشند.[48] (جوادی آملی، 1385)

2-9-4- رشد و تکامل شخصیت زوجین

از آثار مهم ازدواج و برقراری روابط مشروع عاطفی و جنسی، کمال یابی معنوی و رشد شخصیت آن هاست کافی است بدانیم که در کلمات اولیای دین به تعدد به این موضوع تصریح شده

در ارتباطات همسران‌، صدا زدن به نامی که مطلوب و محبوب زن یا شوهر است‌، عامل مهمی در ایجاد و تقویت محبت در ارتباطات زناشویی به حساب می‌آید. خداوند متعال از به کاربردن القاب ناپسند نهی فرموده اند و در سنت نبوی نیز پیامبر اکرم‌(ص) پسندیده می‌دانستند که شخص با نام و کنیه‌ای که بیش ازهمه دوست دارد خوانده شود. (دلشاد تهرانی، 1386). و امام علی(ع) می‌فرمایند: در خطاب کردن، زیبا و نیکو خطاب کنید تا جواب زیبا و نیکو بشنوید (تمیمی آمدی، 1366). در نتیجه شایسته است زن و شوهر در ارتباطات کلامی خویش از نام یا بیان برخی توصیف‌هایی که مورد پسند همسرشان است استفاده نمایند که این امر حاکی از ابراز علاقه آنان نسبت به یکدیگر است.

۲-2-5- در نظر گرفتن حساسیت‌های همسر

توجه داشتن به حساسیت‌های همسر، یکی دیگر از مهارت‌های ابراز علاقه در بین همسران است. در ارتباطات خانوادگی اگر خانم به دلبستگی همسرش توجه کند و به چیزهایی که او را دلخوش می‌کند، پایبند شود، باعث ایجاد محبت دردل شوهر می‌شود و متقابلاً آقا هم می‌تواند از همین شیوه برای ازدیاد محبت خانم نسبت به خود بهره گیرد (فرحزاد،1387). نمونه عالی چنین حساسیتی در گفتگوی فیمابین حضرت صدیقه طاهره و امام علی (ع)نقل شده است که در پاسخ به همسرشان هنگامی که از او پرسیدند: چرا ایشان را از نبود غذا و تحمل گرسنگی آگاه نکرده بودند، می‌فرمایند: رسول خدا به من سفارش فرمود: دخترم چیزی از پسر عمویت درخواست مکن، اگر چیزی برای تو آورد بپذیر و الا تو درخواست چیزی نداشته باش که بیش از طاقت همسرت باشد. (بحرانی،1416‌). در این نقل، علاقه شدید حضرت زهرا(س) به همسرشان در دقت و مراقبت در نگفتن حتی درخواست کوچکی که ممکن است همسر در برابر آن احساس نامطلوبی پیدا کند  نمودی آشکار دارد. همچنین شوهر بایستی در کلام و رفتار خود زمینه را برای سوءتفاهم فراهم نسازد و متقابلاً خانم هم از گمان‌های بی‌پایه و تفسیرهای منفی و وسواس‌های فکری خودداری نماید. (حیدری، 1387).

۲-2-6- پاسخ دادن به محبت همسر

یکی از جلوه‌های مهم ابراز علاقه در بین زوجین پاسخ دادن به محبت از سوی همسر است. این مهم در تقویت و افزایش رابطه عاطفی و درک متقابل زوجین از یکدیگر تأثیر به سزایی دارا است؛ در این خصوص در روایتی آمده است: هنگامی که صفیه همراه با دیگر زنان پیامبر به هنگام احتضار آن حضرت کنار بستر ایشان نشست و گفت: به خدا سوگند دوست دارم بیماری شما بر جان من وارد شود و سالم می‌ماندید، عایشه و حفصه نگاهی معنادار به صفیه انداختند و برخوردی نامناسب از خود نشان دادند، اما پیامبر(ص) با اینکه در شرایط جسمی بسیار سختی بود، از حرکت آنان ناراحت شدند و فرمودند: دیگر بس است، از این کارها بپرهیزید؛ و با این سخن صداقت صفیه را در گفتارش تأیید نمودند. (طیبی، 1385).

2-3- جلوه‌های رفتاری

چگونگی رفتار و اعمال هر یک از زوجین در ابراز علاقه آنان نسبت به یکدیگر یکی دیگر از مهارت‌های مهم در مدیریت و استحکام ارتباطات خانوادگی است. با توجه به اهمیت و تاثیرگذاری اعمال و رسایی مفهومی که از این طریق منتقل می‌شود، در نگاه درون دینی، در این حوزه  مهارت‌هایی به شرح زیر ارائه شده است:

2-3-1-  هدیه دادن

هدیه دادن یکی از نمودهای عملی در نشان دادن علاقه زوجین نسبت به یکدیگر است که در ایجاد و افزایش محبت و نشاط روابط خانوادگی، تأثیر به سزایی دارا است. زن یا شوهر می‌توانند در مناسبت‌های مختلف علاقه خویش را با دادن هدیه‌هایی چه مادی و چه معنوی نسبت به هم ابراز نمایند. در این خصوص رسول اکرم(ص) می‌فرمایند: هرگاه هر یک از شما به سفری رفت، هنگام بازگشت به خانه برای اهل خانه هدیه و تحفه‌ای بیاورد، هرچند سنگی باشد. (مجلسی،1404).

2-3-2-  غذا خوردن با خانواده و به میل آنان

یکی از جلوه‌هایی که نشان‌دهنده علاقه و محبت بین زوجین است انتخاب نوع غذا و صرف زمان برای باهم غذا خوردن  با یکدیگر است که بیانگر علاقه‌مندی به خانواده و اهمیت دادن به آنان است. رسول اکرم(ص) در این خصوص می‌فرمایند: مؤمن به میل خانواده‌اش غذا می‌خورد، و منافق خانواده‌اش به میل او غذا می‌خورند. (کلینی، 1365). در این راستا از اُم‌ایوب پرسیده شد که با توجه به جایگاه رسول خدا(ص) نزد شما، آن حضرت کدام خوراک را بیش‌تر دوست داشت؟ گفت: هیچ وقت ندیدم که به خوراکی فرمان دهد و هرگز ندیدم که درباره خوراکی که برایش آورده می‌شود ایراد بگیرد و بد بگوید. (دلشاد تهرانی، 1386).

اکلت‏حنیفه ربها لم یحذروا من ربهم زمن التقحم و المجاعه سوء العواقب و التباعه قبیله بنى حنیفه در قحطى و از گرسنگى پروردگار خود را خوردند و نه از پروردگار خود حذر کردند، و نه از سوء عاقبت این کار پروا نمودند!! و بسا مى‏شد که مدتى سنگى را مى‏پرستیدند، اما آنگاه که به سنگ زیبائى مى‏رسیدند سنگ اول را دور انداخته و دومى را براى خدائى بر مى‏گزیدند، و اگر چیزى پیدا نمى‏کردند براى پرستش مقدارى خاک جمع نموده و گوسفند شیردهى مى‏آوردند و شیرش را روى آن خاک مى‏دوشیدند، و از آن گل بتى مى‏ساختند و بلا فاصله به دور همان بت، طواف مى‏کردند! و زنان محرومیت و تیره‏بختى‏هائى که در این جوامع داشتند در دل و فکر آنان ضعفى ایجاد کرد، و این ضعف فکرى اوهام و خرافات عجیب و غریبى در مورد حوادث و وقایع مختلف در آنان پدید آورد، که کتب تاریخى این خرافات و اوهام را ضبط کرده است. و این بود خلاصه‏اى از احوال زن در مجتمع انسانى در ادوار مختلف قبل از اسلام، و در عصرظهوراسلام. نتایجی که از آنچه گفته شد بدین قرار است: اول اینکه: بشر در آن دوران در باره زن دو طرز تفکر داشت، یکى اینکه زن را انسانى در سطح حیوانات بى‏زبان مى‏دانست، و دیگر اینکه او را انسانى پست و ضعیف در انسانیت مى‏پنداشت، انسانى که مردان، یعنى انسان‏هاى کامل در صورت آزادى او از شر و فسادش ایمن نیستند، و به همین جهت‏باید همیشه در قید تبعیت مردان بماند، و مردان اجازه ندهند که زنان آزادى و حریتى در زندگى خود کسب کنند، نظریه اول با سیره اقوام وحشى و نظریه دوم با روش اقوام متمدن آن روز مناسب‏تر است. دوم اینکه: بشر قبل از اسلام نسبت‏به زن از نظر وضع اجتماعى نیز دو نوع طرز تفکر داشت، بعضى از جوامع زن را خارج از افراد اجتماع انسانى مى‏دانستند، و معتقد بودند زن جزء این هیکل ترکیب یافته از افراد نیست، بلکه از شرایط زندگى او است، شرایطى که بشر بى‏نیاز از آن نمى‏باشد، مانند خانه که از داشتن و پناه بردن در آن چاره‏اى ندارد، و بعضى دیگر معتقد بودند زن مانند اسیرى است که به بردگى گرفته مى‏شود، و از پیروان اجتماع غالب است، و اجتماعى که او را اسیر کرده، از نیروى کار او استفاده مى‏کند، و از ضربه زدنش هم جلوگیرىمى‏نماید. سوم اینکه: محرومیت زن در این جوامع همه جانبه بود، و زن را از تمامى حقوقى که ممکن بود از آن بهره ‏مند شود، محروم مى‏دانستند، مگر به آن مقدارى که بهره‏مندى زن در حقیقت‏به سود مردان بود، که قیم زنان بودند. چهارم اینکه: اساس رفتار مردان با زنان عبارت بود از غلبه قوى بر ضعیف و به عبارت دیگر هر معامله‏اى که با زنان مى‏کردند بر اساس قریحه استخدام و بهره‏کشى بود، این روش امت‏هاى غیر متمدن بود، و اما امت‏هاى متمدن علاوه بر آنچه که گفته شد این طرز تفکر را هم داشتند که زن انسانى است ضعیف الخلقه، که توانائى آن را ندارد که در امور خود مستقل باشد، و نیز موجودى است‏خطرناک که بشر از شر و فساد او ایمن نیست و چه بسا که این طرز تفکرها در اثر اختلاط امت‏ها و زمان‏ها در یکدیگر اثر گذاشته باشند. مروری بر تاریخچه ارث زن در ایران: ارث زن در ایران ساسانى مرحوم سعید نفیسى در تاریخ اجتماعى ایران از زمان ساسانیان تا انقراض امویان صفحه 42 مى‏نویسد: «در زمینه تشکیل خانواده نکته جالب دیگر که در تمدن ساسانى دیده مى‏شود این است که چون پسرى به سن رشد و بلوغ مى‏رسید،پدر یکى از زنان متعدد خود را به عقد زناشویى وى درمى‏آورده است.نکته دیگر این است که زن در تمدن ساسانى شخصیت‏حقوقى نداشته است و پدر و شوهر اختیارات بسیار وسیعى در دارایى وى داشته ‏اند.هنگامى که دخترى به پانزده سالگى مى‏رسید و رشد کامل کرده بود، پدر یا رئیس خانواده مکلف بود او را به شوى بدهد.اما سن زناشویى پسر را بیست‏سالگى دانسته‏اند و در زناشویى رضایت پدر شرط بود.دخترى که به شوى مى‏رفت دیگر از پدر یا کفیل خود ارث نمى‏برد و در انتخاب شوهر هیچ گونه حقى براى او قائل نبودند.اما اگر در سن بلوغ،پدر در زناشویى وى کوتاهى مى‏کرد حق داشت‏به ازدواج نامشروع اقدام بکند و در این صورت از پدر ارث نمى‏برد. شماره زنانى که مردى مى‏توانست‏بگیرد نامحدود بود و گاهى در اسناد یونانى دیده شده است که مردى چند صد زن در خانه داشته است.اصول زناشویى در دوره ساسانى-چنانکه در کتابهاى دینى زردشتى آمده-بسیار پیچیده و درهم بوده و پنج قسم زناشویى رواج داشته است:

1. زنى که به رضاى پدر و مادر،شوهر مى‏رفت فرزندانى مى‏زاد که در این جهان و آن جهان از او بودند و او را«پادشاه زن‏»مى‏گفتند.
2. زنى که یگانه فرزند پدر و مادرش بود،او را«اوگ زن‏»یعنى زن یگانه مى‏گفتند و نخستین فرزندى که مى‏زاد به پدر و مادرش داده مى‏شد تا جانشین فرزندى بشود که از خانه آنها رفته است و شوهر کرده و پس از آن این زن را هم‏«پادشاه زن‏» مى‏گفتند.
3. اگر مردى در سن بلوغ بى‏زن مى‏مرد،خانواده‏اش زن بیگانه‏اى را جهیز مى‏داد و او را به کابین مرد بیگانه‏اى درمى‏آورد و آن زن را«سذر زن‏»یعنى زن خوانده مى‏گفتند و هر چه فرزند او مى‏زاد،نیمى به آن مرد مرده تعلق مى‏گرفت و در آن جهان فرزند او مى‏شد و نیمى دیگر از آن شوهر زنده بود.
4. زن بیوه‏اى که دوباره شوهر کرده بود«چغر زن‏»مى‏گفتند که به معنى چاکر زن یعنى زن خادمه باشد،و اگر از شوى اول خود فرزند نداشت او را«سذر زن‏» مى‏دانستند…
5. زنى که بى‏رضاى پدر و مادرش به شوهر مى‏رفت،در میان زنان پست‏ترین پایه را داشت و او را«خودسراى زن‏»یعنى زن خودسر مى‏گفتند و از پدر و مادر خود ارث نمى‏برد مگر پس از آن که پسرش به سن بلوغ برسد و او را به عنوان‏«اوگ زن‏» به عقد درآورد.»

در قوانین اسلام هیچ یک از ناهمواریهاى گذشته در مورد ارث وجود ندارد.چیزى که در قوانین اسلامى مورد اعتراض مدعیان تساوى حقوق است این است که سهم الارث زن در اسلام معادل نصف سهم الارث مرد است.از نظر اسلام پسر دو برابر دختر و برادر دو برابر خواهر و شوهر دو برابر زن ارث مى‏برد.تنها در مورد پدر و مادر است که اگر میت فرزندانى داشته باشد و پدر و مادرش نیز زنده باشد،هر یک از پدر و مادر یک ششم از مال میت را به ارث مى‏برند. علت اینکه اسلام سهم الارث زن را نصف سهم الارث مرد قرار داد وضع خاصى است که زن از لحاظ مهر و نفقه و سربازى و برخى قوانین جزایى دارد;یعنى وضع خاص ارثى زن معلول وضع خاصى است که زن از لحاظ مهر و نفقه و غیره دارد. اسلام به موجب دلایلى که در مقالات پیش گفتیم مهر و نفقه را امورى لازم و مؤثر در استحکام زناشویى و تامین آسایش خانوادگى و ایجاد وحدت میان زن و شوهر مى‏شناسد.از نظر اسلام الغاء مهر و نفقه و خصوصا نفقه موجب تزلزل اساس خانوادگى و کشیده شدن زن به سوى فحشاء است.و چون مهر و نفقه را لازم مى‏داند و به این سبب قهرا از بودجه زندگى زن کاسته شده است و تحمیلى از این نظر بر مرد شده است،اسلام مى‏خواهد این تحمیل از طریق ارث جبران بشود.لهذا براى مرد دو برابر زن سهم الارث قرار داده است.پس مهر و نفقه است که سهم الارث زن را تنزل داده است.

[416]. حلی، ابن ادریس،  السرائر ، ج2، ص115. [417]. محقق حلی،نجم الدین جعفر بن حسن ،شرائع الاسلام، ج4، ص137. [418]. حلی، ابن ادریس، السرائر، ج2، ص140 تحقیق عبد الحسین محمد علی البقال ، ناشر موسسه معارف اسلامیه چاپ سوم 1426 ق. [419]. کفایه الاحکام، ص285. [420]. طباطبائی ،علاریاض المسائل، ج2، ص444. [421]. الحلبی،حمزه بن علی ابن زهره،غنیه النزوع، ج1، ص349. [422]. علامه حلی، حسن بن یوسف مختلف الشیعه، ج8، ص493ناشر موسسه بوستان کتاب قم ، چاپ دوم 1381 ش. [423]. صانعی، فخرالدین، شهادت زن در اسلام،ص102. [424]. علامه حلی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعه، ج8، ص482. [425]شیخ طوسی، محمد بن حسن، مبسوط، ج8، ص172 [426]. شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک، ج14، ص250-251. [427]. عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ ع أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ شَهَادَهِالنِّسَاءِفِی النِّکَاحِ فَقَالَ تَجُوزُإِذَا کَانَ مَعَهُنَّ رَجُلٌ وَ کَانَ عَلِیٌّ ع یَقُول لَاأُجِیزُهَا فِی الطَّلَاق وسائل ، ج27، ص351 [428]. حر عاملی ، محمد بن حسن وسائل ، ج27، ص352 [429]. نجفی، محمد حسن، جواهرالکلام، ج16، ص181. [430]. همان، ص355. [431]. شیخ صدوق ، المقنع، ص183؛ شیخ طوسی، المبسوط، ج١، ص267، الخلاف، ج۲، ص172؛ ابن زهره، غنیه النزوع، ص135.؛ ابن حمزه، الوسیله، ص141؛ ابن براج ، المهذب، ج١، ص198؛ ابو صلاح ، الکافی فی الفقه، ص81. [432]. شرائع الاسلام ، ج١، کتاب الصوم، ص181. [433]. صانعی، فخرالدین، شهادت زن در اسلام، ص111، چاپ ششم، ناشر انتشارات میثم تمار. [434]. حر عاملی ، محمد بن حسن وسائل الشیعه، ج١۰، باب ١١، ص286، ح1. [435]. همان، ص288، ح7. [436]حر عاملی ، محمد بن حسن وسایل الشیعه، ج27، کتاب الشهادات، باب24، ص353، ح8. [437]. محقق اردبیلی، احمد، مجمع الفائده والبرهان، ج١۲، ص418-436. [438].نراقی ، احمدبن محمد مهدی و مستند الشیعه، ج١۸، ص298-293 چاپ اول 1429 ق بیروت.

[268]. کریمی، حمید، حقوق زن، ص 133، چاپ اوّل، 1383، ناشر: انتشارات کانون اندیشه جوان. [269]. ر.ک: طباطبایی، محمّد حسین، المیزان، ج 4، 292، ترجمه باقر موسوی، جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ج 17، ص 288، طباطبایی، تعدّد زوجات و مقام زن در اسلام، ص 44. [270]. همان، ج 4، ص 299. [271]. جوادی آملی، عبد الله، تفسیر تسنیم، ج 17، ص 288. [272]. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج 19، ص 356. [273]. ر.ک: محمودی، عباس علی، زن در اسلام، ص 204، انتشارات نهضت زنان مسلمان، 1360. [274]. نوری، یحیی، حقوق زن در اسلام و جهان، ص 196، محمودی، عباس علی، زن در اسلام، ص 204، انتشارات نهضت زنان مسلمان، 1360. [275]. قرشی، علی اکبر، قاموس، ج 7، ص 605 [276]. الطریحی، فخرالدین، مجمع‌البحرین،‌ ج 4، ص 39، چاپ سوم 1375، چاپخانه حیدری. [277]. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج 6، ص 232،‌چاپ دوم 1410 هجری، ناشر الصدر [278]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 4، ص 150 [279]. طباطبائی، محمدحسین،‌ المیزان، ج 4، ص 546 [280]. مهریزی، مهدی، شخصیت و حقوق زن در اسلام، ص 307، چاپ نخست 1382، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی [281]. همان، ص 310 [282]. ابن عاشور،‌ محمد طاهر، التحریر و التنویر، ج 4، ص 116 [283]. نجفی، محمدحسین، جواهرالکلام،‌ج 31، ص 200 [284]. نوری، یحیی، حقوق زن در اسلام و جهان، ص 130- 128، چاپ چهارم، بی تا، ناشر: مؤسسه انتشارات فراهانی، رسایی نیا، ناصر، حقوق خانواده، ص 64، چاپ اوّل، 1379، ناشر: انتشارات بهینه. [285]. مطهری ، احمد،مستند تحریر الوسیله، کتاب النکاح، ص 558ناشر موسسه نشر اسلامی ، چاپ1405ق، نوری، یحیی، حقوق زن در اسلام و جهان، ص 126، 128، چاپ چهارم، مؤسسه انتشارات فراهانی. [286]. سوره نساء، آیه 34. [287]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 3، ص 472- 471، چاپ سی و نهم، 1386، ناشر: دار الکتب الاسلامیه. [288]. طباطبایی، محمّد حسین، المیزان، ج 4، ص 371- 367، تفسیر مجمع البیان، ج 5، ص 139. [289]. سوره نساء، آیه 128. [290]. داودی، سعید، زنان و سه پرسش اساسی، ص 425.