هر دو یکسان موضوع تکلیف الهی هستند و یکسان در مقابل او مسؤولیت دارند. هرجا در قرآن به انسان خطاب یا امر و نهی شده است یا با خطاب «یا ایّها النّاس» با آنان سخن گفته شده است زن و مرد برابرند. در آیه «هو الذی انشأکم و جعل لکم السّمع و الابصار و الأفئده»[114] زن و مرد را به طور مساوی دارای فؤاد می‌داند و در آیه دیگری با تعبیر إنّ السمع و البصر و الفؤاد کلّ أولئک کان عنه مسؤولاً»[115] قرآن، دارنده این دستگاه تمیز و ادراک را زن و مرد مسؤول می‌شناسد و بدیهی است که مسؤولیت فرع بر صلاحیت است و در آیه مذکور بین مرد و زن در صلاحیت و در نتیجه در مسؤولیت آن‌ها فرقی نگذاشته است. و نیز در آیه مبارکه: «وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَیُقِیمُونَ الصَّلَاهَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاهَ وَیُطِیعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ» طبق این آیه مذکوره زن و مرد به طور مساوی مأمور به (صلاه) و موظف به اطاعت خدا و رسول می‌باشند و زن و مرد به طور مساوی مورد رحمت خداوند قرار می‌گیرند. در سوره اعراف[117] خداوند برای آن که آدم و حوّا به درخت ممنوعه نزدیک نشوند با یک خطاب مشترک «لاتقربا هذه الشّجره» به آدم و حوّا خطاب تکلیفی می‌کند. و همچنین کرامت و منزلت آنان در نزد خداوند همسان است مگر آن‌که یکی از دیگری تقوای بیشتری داشته باشد و اطلاق آیه إنّ أکرمکم عند الله اتقیکم با تقوا ترین انسان‌ها نزد خدا گرامی‌ترند و لو آن‌که زن باشد و آیه مبارکه یا ایّها النّاس اتّقوا … می‌فرماید مرد و زن همه باید که تقوی اختیار کنند. در ایمان به خدا و قبول و دعوت پیامبر (ص)، زن و مرد فرقی ندارد و هر دو یکسان با پیامبر یا وصی او بیعت می‌کند یعنی با امامت و رهبری پیمان می‌بندند و هر دو مأمور به پیروی و اطاعتند. گاهی بعضی چنین تصوّر می‌کنند که اسلام کفه سنگین شخصیت را برای مردان قرار داده، و زنان در برنامه اسلام چندان جایی ندارند شاید منشأ اشتباه آن‌ها پاره از تفاوت‌های حقوقی خانوادگی است که هرکدام دلیل و فلسفه خاصی دارد ولی بدون شک قطع نظر از این‌گونه تفاوت‌ها که ارتباط با موفقیت اجتماعی و شرائط طبیعی آن‌ها دارد هیچ‌گونه فرقی از جنبه‌های انسانی و مقامات معنوی میان زن و مرد در برنامه اسلام وجود ندارد.[119] آیه 35 سوره احزاب دلیل روشنی بر این واقعیت است؛ زیرا به هنگام بیان ویژگی‌های مؤمنان و اساسی‌ترین مسائل اعتقادی و اخلاقی و عملی، زن و مرد را در کنار یکدیگر همچون دو کفته ترازو قرار می‌دهد و برای هر دو پاداش یکسانی بدون کمترین تفاوت قائل می‌شود. إِنَّ الْمُسْلِمِینَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِینَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِقِینَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِرِینَ وَالصَّابِرَاتِ وَالْخَاشِعِینَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِینَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِینَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِینَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاکِرِینَ اللَّهَ کَثِیرًا وَالذَّاکِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَهً وَأَجْرًا عَظِیمًا در این آیه سخنی جامع و پر محتوی درباره همه زنان و مردان و صفات برجسته آن‌ها بیان شده است و ضمن بر شمردن ده وصف از اوصاف اعتقادی و اخلاقی و عملی آنان پاداش عظیم آن‌ها را در پایان آیه بر شمرده است.[121] از این آیه برمی‌آید که زن و مرد به طور مساوی مسلمان و مؤمن به حساب می‌آیند و این نشانه حق انتخاب مذهب و آزادی کامل و رشد فکری و برابری زن و مرد و شخصیت واقع آن دو است و نیز در قنوت و عبادت خدا که بالاترین مدارج عملی بشری است آن دو مساوی هستند و در صدق و صبر و همچنین خشو و صدقه و صوم و تقوی و ذکر خدا، که از مراحل عمده عبادت عملی است زن با مرد تفاوتی ندارد. در مقابل این همه تجلیات روح والای انسانی از زن و مرد بدون تبعیض و تفاوت پاداش بزرگی عطا می‌فرماید. اگر در قرآن غیر از این آیه تعبیری از هم پایگی شأن زن و مرد نبود، همین آیه برای بیان دیدگاه قرآن در باره زن و علو موقعیت او در اسلام کفایت می‌کرد.[122] پس معلوم می‌شود که مثلاً زن روزه دار با مرد روزه دار و یا مرد راستگو با زن راستگو … در اجر و پاداش الهی سهم برابر دارند، اگر غیر از این بود باید خداوند استثناء می‌زد.

ج) تساوی در پاداش اخروی و برخی از مجازات‌های دنیوی

تفاوت جسمی زن و مرد را همچون تفاوت روحی آن‌ها نمی‌توان انکار کرد و بدیهی است که این تفاوت برای ادامه نظام جامعه انسانی ضروری است و آثار و پیامدهایی در بعضی از قوانین حقوقی زن و مرد ایجاد می‌کند ولی اسلام هرگز شخصیت انسانی زن را زیر سؤال نمی‌برد که آیا زن واقعاً انسان است و آیا روح انسانی دارد یا نه؟ نه تنها زیر سؤال نمی‌برد بلکه هیچ‌گونه تقاوتی از نظر روح انسانی در میان این دو قائل نیست. قرآن مجید تصریح دارد هرکس اعم از زن و مرد عمل صالح انجام دهد مشمول پاداش الهی خواهد بود و بالعکس هرکس مرتکب گناهی شود از کیفر الهی در امان نیست. الف) دخول در بهشت را پاداش می ‌دهد: در سوره مبارکه نحل آمده است: «مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاهً طَیِّبَهً وَلَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ»[123] هرکس از زن و مرد کارنیکی انجام دهد به شرط ایمان به خداوند، ما او را در زندگانی خودش و با سعادت زنده می‌گردانیم و اجری بسیار بهتر از عمل نیکی که کرده به او عطا می‌کنیم. در این آیه وعده جمیله به زنان و مردان داده شده است که عمل صالح کند و در این وعده جمیل فرقی بین زنان و مردان در قبول ایمانشان و در اثر عمل صالحشان که همان احیاء به حیات طیّبه و اجر به احسن عمل است نگذاشته، و این تسویه علی رغم نظری است که پیشتر غیر موحّدین و اهل کتاب از یهود و نصاری داشتند و زنان را از تمام مزایای دینی یا بیشتر آن محروم می‌دانستند و مرتبه زنان را از مردان پایین تر می‌پنداشتند و آنان را در وضعی قرار داده بودند که به هیچ وجه قابل ارتقاء نبود.[124] پس این‌که فرمود «مَنْ عَمِلَ صالحاً من ذکر او أنثی و هو مؤمن» حکم کلّی است.