با توجه به مطالب مذکور: بنداول:  ایقاع معین : ایفای دین بوسیله ثالث در شمار ایقاعات است و نباید به بهانه دو سویه بودن اثر آن از جهت اذن مدیون آن را عقد دانست هر چند که، ایقاع در مرحله وقوع یک طرفی است، ولی در مرحله اجراء همانند عقد دو طرفی است و آثار آن خصوصاً در فرضی که همراه با اذن مدیون باشد، محدود به ایقاع کننده نمی­ شود و به عبارت دیگر در مرحله نفوذ و اثر دو سویه است پس نمی­توان اذن مدیون را قرار داد با ثالث دانست و حقی را که به اذن قانونگذار با یک اراده ایجاد می­شود از بین برد. و اذن مدیون در پرداخت دین از جهت رجوع ثالث به وی لازم است نه در ایفای آن و سقوط دین و تعهد به قبول مدیون و رضای او بستگی نداردبنابراین ایفای دین ازناحیه ثالث ایقاع می باشدولی ایقاع معین نیست. بند دوم:  ایقاع نا معین : ایفای دین به وسیله ثالث، هر چند ایقاع است، و ماده­ای از مواد قانون مدنی به آن اختصاص یافته اما چون احکام ویژه آن بیان نشده است، باید آن را در شمار ایقاع نا معین آورد.     بند سوم:- وجوه افتراق ایفاء ثالث با سایر ایقاعات:

1. پاره­ای از ایقاعها نیز، در قانون نام معین و احکام خاص دارند و به همین اعتبار آنها را «ایقاع معین» می­نامیم: مانند طلاق، فسخ قرار دادها (خیارات)، فسخ نکاح، اخذ به شفعه، وصیت عهدی و غیره.

در برابر ایقاعهای معین ، گروهی ایقاع دیده می­شوند که نام و احکام ویژه­ای در قانون ندارند، ولی بر طبق قواعد عمومی نافذ هستند، مانند ایقاع ناشی از ایفاء دین بوسیله ثالث، اجازه ورود مالک در معامله فضولی و مانند اینها.

2. برخی از ایقاعات، با یک اراده بوجود می­آید و بعلت اینکه در حقوق دیگری اثری آشکار دارد با رد مخاطب آن از بین می­رود مانند وصیت عهدی که با اراده موصی واقع می­شود، ایقاع است.[54] لیکن با رد وصی در زمان حیات موصی از بین می­رود (ماده 834 ق.م) اما ایفای دین به وسیله ثالث، ایقاع است، که این ایقاع نهادی مستقل است و با اراده ثالث واقع و اثر مطلوب را به جای می­گذارد و به همین جهت نیاز به قبول متعهد له و رضایت مدیون نیست و با رد مخاطب آن از بین نمی­رود.
3. بر خلاف طلاقی که ایقاعی، تشریفاتی است اقدام ثالث ایقاعی است رضایی و بر خلاف ابراء که ایقاعی است در جهت اسقاط دین پرداخت نشده ، ایقاعی است که با پرداخت سبب سقوط دین مدیون می­شود و ممکن است بر خلاف ابراء، تبرعی نباشد، و در شمار ایقاع لازم است.

گفتار سوم- ماهیت حقوقی ایفای دین طبیعی توسط ثالث: