نکته حائزاهمیت دراین کنوانسیون، تعمیم موضوع قاچاق کالا به اموال و آثارفرهنگی است. در واقع نگاه این کنوانسیون فراترازکالاهای اقتصادی بوده و شمول آن دربردارنده اموال و آثار فرهنگی است و از این منظر مورد حمایت قرار گرفته است.

مبحث سوم: قاچاق کالا از منظر مراجع تخصصی بین المللی

دربارۀ تجارت بین الملل و یکپارچه سازی تعرفۀ گمرکی که از الزامات جهانی سازی است، مراجع تخصصی بین المللی عدیده­ای تشکیل گردیده است که عمده مقررات بین المللی برای صادرات و واردات کالا و معاملات تجاری در سطح بین المللی را سامان می­بخشند. یکی از مهم­ترین این ارگان­های بین المللی سازمان تجارت جهانی (WTO) است. عمده فعالیت این سازمان جهانی تنظیم موافقت نامۀ عمومی تعرفه و تجارت (گات ـ GOTT) است که در زمینۀ گسترش تولید و تجارت بین المللی کالا، رفع موانع و مشکلات موجود در زمینۀ گسترش تجارت جهانی و دستیابی به یک نظام تجاری بین المللی آزاد بدون تبعیض بر مبنای اصول متعددی از جمله کاهش و لازم الاجرا نمودن تعرفه­های گمرکی از طریق مذاکرات مداوم و ممنوعیت برقراری محدودیت­های کمی و تنظیم قواعد و مقررات صادراتی صورت می­گیرد ، دراین زمینه می­توان به سازمان جهانی گمرک (W.C.O) نیز اشاره کرد که وظیفۀ تنظیم مقررات بین المللی در زمینۀ امور گمرکی و ایجاد هماهنگی میان کشورها و رفع اختلافات احتمالی در این زمینه را برعهده دارد[58]. یکی دیگر از نهادهای بین المللی که نقش موثری در نحوه تبادل و تجارت کالا بین دول را عهده دار می­باشد، اتاق بازرگانی بین المللی ICC است، که بر حسب اهمیت جایگاه آن و نیز مداقه این تحقیق در عملکرد این سازمان، در فصل آتی به طور ویژه به آن پرداخته می­شود. بی شک، نقش سازمانهای مزبور در تنظیم مقررات بین المللی در حوزه اقتصاد بین الملل و بازرگانی بین المللی حایز اهمیت بسزایی است و تصمیمات این سازمانها، نقش موثری در مبادلات جهانی و نهایتاً گرایش یا منع از قاچاق کالا بر عهده دارند. از این رو در ادامه به معرفی این سازمانها خواهیم پرداخت.

گفتار اول- سازمان جهانی تجارت   (World Trade Organization -WTO)

اهمیت این سازمان تا آن حد است که در حال حاضر 154 کشور جهان به عضویت این سازمان درآمده و کشورهایی نیز در حال طی کردن فرآیند الحاق هستند. ایران نیز اکنون به عضویت ناظر سازمان جهانی تجارت درآمده  وسرگرم آماده سازی فرایند مذاکرات است. روسیه آخرین کشوری است که به این سازمان پیوسته است. در اوج جنگ جهانی دوم و به ویژه در سالهای بعد از آن تلاش های وسیع برای نظم بخشیدن به مناسبات بین کشورها در عرصه های سیاسی و اقتصادی صورت گرفت.در زمینه سیاسی، نتیجه این تلاش‌ها به تأسیس سازمان ملل متحد به عنوان سازمانی برای مدیریت مناسبات سیاسی بین المللی انجامید. نتیجه این تلاش‌ها در عرصه تجارت و بازرگانی در سال 1947 به تأسیس موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت (گات) منجر شد. بسیاری از کشورها مسائل مربوط به تجارت چندجانبه خود را حدود نیم قرن در چارچوب گات پیگیری می‌کردند.با این وجود،از یک سو به دلیل فقدان یک مبنای حقوقی برای گات، به عنوان یک سازمان بین المللی، و از سوی دیگر به دلیل گسترده و پیچیده‌تر شدن مسائل مربوط به تجارت و بازرگانی بین المللی ضرورت تأسیس یک نهاد مسئول در این زمینه در دهه آخر قرن بیستم بخوبی آشکار شد. بر همین اساس اعضای گات در دور اروگوئه که آخرین دور مذاکرات تجاری گات محسوب می‌شود با تصویب موافقت نامه مراکش سنگ بنای نهاد جدیدی به نام سازمان جهانی تجارت را گذاشتند. سازمان جهانی تجارت گات در واقع مجموعه ای از قواعد و مقرراتی بود که هرگز از یک مبنای حقوقی به عنوان یک نهاد بین المللی برخوردار نبود و به طور موقت شکل گرفته بود در حالی که سازمان جهانی تجارت یک نهاد بین المللی با ساختار سازمانی دائمی است. این سازمان که از سال 1995 جایگزین گات شده است یک سازمان بین المللی است که علاوه بر موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت در چارچوب  موافقتنامه های متعدد دیگری بر حقوق و تعهدات اعضاء نظارت می‌کند. تفاوت دیگر گات با سازمان جهانی تجارت در این است که مقررات گات تنها شامل تجارت کالاها بود در حالی که موافقتنامه سازمان جهانی تجارت علاوه بر تجارت کالاها، تجارت خدمات و جنبه های تجاری مرتبط با مالیکت معنوی را نیز در بر می‌گیرد. یک تفاوت دیگر گات با سازمان جهانی تجارت در نظام حل و فصل اختلافات است. در سازمان جهانی تجارت مقررات تفصیلی‌تر و عملی تری در مورد بررسی و اجرای تصمیمات نظام حل و فصل اختلاف وجود دارد. نظام حل و فصل اختلافات این سازمان محدودیت زمانی برای بررسی تعیین کرده و از این لحاظ از سرعت بیشتری نسبت به نظام حل و فصل اختلافات گات برخوردار است. در این نظام که جنبه خودکار دارد احتمال کارشکنی و تأخیر کمتر است. همچنین یک نهاد برای فرجام خواهی و بررسی نظرات هیأت حل و فصل اختلافات نیز در سازمان تجارت وجود دارد. اهداف یادشده در مقدمه موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت یعنی مواردی همچون بالابردن سطح زندگی مردم کشورهای عضو،فراهم نمودن امکانات ایجاد اشتغال کامل،افزایش درآمدهای واقعی و بالابردن سطح تقاضا، و بهره برداری مؤثر از منابع جهانی و گسترش تولید تجارت بین المللی اهداف سازمان جهانی تجارت نیز هست.به اضافه این که در این سازمان گسترش تولید و تجارت خدمات نیز علاوه بر گسترش تولید و تجارت کالاها مد نظر قرار گرفته است و استفاده از منابع جهانی هم به حمایت از محیط زیست و رشد پایدار مشروط شده است.[59] بنابراین اگراهداف سازمان جهانی تجارت را بخواهیم بطورخلاصه بیان کنیم عبارت خواهند بود از: 1- مدیریت و نظارت بر اجرای ماده 28 موافقت نامه 2- مجمعی برای مذاکرات تجاری چند جانبه 3- مکانیسم حل و فصل اختلافات تجاری 4- بررسی و ارزیابی سیاست های تجاری اعضاء 5- همکاری با دیگر سازمان های بین المللی در زمینه مدیریت اقتصاد جهانی 6- کمک به کشورهای درحال توسعه و اقتصادهای در حال گذار جهت برخورداری از مزایای نظام تجارت چند جانبه .