شکل 2-1 مجازی سازی شبکه ارتباطی محیط کاری (Zhang & Venkatesh, 2013)

2-5-2  روابط آنلاین

زمانی که سازمان‌ها وسعت مجازی سازی را افزایش می‌دهند، علاوه بر شبکه‌های ارتباطی محیط کاری آفلاین (چهره به چهره)، کارکنان با یکدیگر به صورت مجازی و از طریق شبکه‌های آنلاین ارتباط برقرار می‌کنند (Koh et.al, 2007)، که با روابط ضعیف‌تر Wellman &) (Hamptonm, 1999، دموکراسی و برابریSproull & Kiesler, 1991) ) و یک شبکه گفتگوی بزرگتر مشخص می‌شود (Boase et.al, 2006). روابط آنلاین اشاره به ارتباط از طریق اینترنت برای هر هدفی (به اشتراک‌‌گذاری اطلاعات، بازاریابی، اشتغال) دارد. چندین دسته‌بندی‌ متفاوت از روابط آنلاین وجود دارد که شامل رسانه‌های اجتماعی، شبکه‌های اجتماعی، بازاریابی آنلاین و بازاریابی از طریق اینترنت است. فناوری‌های شبکه‌های ارتباطی آنلاین افراد را قادر می‌سازند تا به طور همزمان اطلاعات را با افراد دیگر به اشتراک بگذارند و بر اشتراک اطلاعات تاکید دارندBakshy et.al,) 2012). سازمان‌های هوشمند از گفتگوهای آنلاین استفاده می‌کنند و از این کانال‌های موثر در حال ظهور- در ترکیب با روابط سنتی- برای افزایش دسترسی به ذینفعان بهره می‌برند  Godin,) (2010. در طول بیست سال گذشته محققین در زمینه‌های مختلف، در مورد چگونگی تاثیرگذاری روابط آنلاین بر کیفیت روابط بین فری بحث کرده‌اند (Walther & Parks, 2002). به‌طورکلی تحقیقات اولیه روابط آنلاین تایید کرده‌اند که ماهیت روابط با واسطه، روابط بین‌فردی آنلاین را تضعیف می‌کنند (Nie, 2001). بررسی‌های اولیه اینترنت و ارتباطات کامپیوتری، اغلب بر توانایی آن در قادر ساختن کاربران برای تعامل با افراد خارج از چرخه رسمی گفتگوهایشان، با اتصالات برای به اشتراک‌گذاری علائق خود ورای مرزهای جغرافیایی تاکید دارند (Rheingold, 1993). این وجود، این نتیجه که ظرفیت انسان برای استفاده خلاقانه از روابط آنلاین می‌تواند برابر و یا بیشتر از روابط آفلاین باشد به یک چالش تبدیل شده است (Walther, 1996). تکنولوژی‌های ارتباطی جدید اغلب نگرانی‌هایی را درمورد حذف اثرات کیفی روابط بین‌فردی به دنبال دارند ) Fischer, 2002; Nie et.al, 2002). امروزه همه افراد با بهره گرفتن از اینترنت می‌توانند آنلاین از طریق سایت‌های شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر، مای‌اسپیس و فیس‌بوک یک حضور دائمی داشته باشند. در نتیجه، افرادی که در شبکه‌های اجتماعی آنلاین شرکت می‌کنند از زبان، رسانه و فناوری برای ایجاد یک هویت آنلاین استفاده می‌کنند. افراد به طور فزاینده از اینترنت برای برقراری ارتباط میان فردی، ارسال و دریافت نامه الکترونیکی و گفتگو با دوستان و آشنایان از طریق سرویس پیام رسانی فوری استفاده می‌کنند. در مواردی که تیم‌های مجازی به ندرت به صورت چهره به چهره ارتباط برقرار می‌کنند، تکنولوژی‌های ارتباطی برای همکاری ضروری هستند (Hollingshead, 2004). همانطور که فناوری‌ها رایج‌تر می‌شوند و هزینه‌های آنها کاهش می‌یابد، استفاده از آنها افزایش می‌یابد (Baker, 2002; Spreitzer, 2003). شبکه‌های کامپیوتری، مطرح‌ترین شبکه در ارتباطات کنونی هستند چرا که جامعه فردگرا و اطلاعاتی شده است. فناوری‌های نوین ارتباطی از طریق اینترنت، فضایی را ایجاد کرده که نه تنها نسبت به ارتباطات سنتی کامل‌تر است بلکه محدودیت‌ها‌ی ارتباطات یک سویه را نیز برطرف کرده است. الگو‌های ارتباطی و تعامل از طریق رسانه، به تناسب نوع رسانه، علیرغم برخی همپوشانی‌ها می‌توانند متفاوت و گوناگون باشند. روابط افراد در فضای مجازی همانند روابط آن‌ها در محیط فیزیکی نیست. تعامل از راه دور و بین افراد ناآشنا، رایج‌ترین نوع تعامل در فضای مجازی است .(Holmes, 2005) فناوری‌های نوین ارتباطی، از طریق اینترنت، فضایی را فراهم کرده‌اند که نه تنها جامع انواع تعامل و ارتباط رسانه‌های سنتی است، بلکه محدودیت یک‌سویه بودن و منفعل بودن مخاطبان را برداشته است. هم زمانی را می‌توان در نظام‌های ویدئو کنفرانس، چت و تعامل چندسویه را در گروه‌های مباحثه، پست‌های الکترونیک و چت تجربه کرد. وجود بحث آزاد در تعاملات آنلاین نشان دهنده فعالیت‌های اجتماعی واقعی است (Lazer et.al, 2009; Vespignani, 2009; Avnit, 2009). شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد که گروه‌های آنلاین تصمیمات بهتری اتخاذ می‌کنند و نسبت به گروه‌های آفلاین راضی‌تر هستند (Dennis et.al, 2001).

2-5-3   رابطه مکمل ارتباطات آنلاین و آفلاین

مفهوم مکمل در زمینه‌های متفاوتی به کار برده می‌شود. در اقتصاد این مفهوم بر تاثیر تغییر قیمت یک کالا بر تقاضای کالاهای مکمل تاکید دارد. به این معنی که تغییر در قیمت یک کالا یا خدمت به تغییر در تقاضای کالا و خدمات دیگر منجر می‌شود (Pindyck & Rubinfeld, 2001). این مفهوم در رفتار مصرف‌کننده، شامل تناسب کالا با نیازهای متفاوت مشتریان می‌باشد (Chernev, 2005). اگرچه در بررسی فناوری، مفهوم منابع مکمل برای توضیح پدیده‌ها در سطح کلان به کار برده می‌شود، هیچ پژوهشی آن را در سطح فردی مورد بررسی قرار نداده است. با این وجود مفهوم تناسب که مشابه مفهوم مکمل است در سطح فردی به کار برده شده است. به عنوان نمونه تناسب وظیفه – تکنولوژی بیان می‎کند، زمانیکه تکنولوژی با وظیفه متناسب باشد یا از آن پشتیبانی کند، عملکرد فرد بهبود می‌یابد (Goodhue & Thompson, 1995). علاوه بر این، ادبیات مدیریت، عملکرد را به تناسب فرد- شغل و فرد – سازمان مرتبط می‌کند (Barber, 1998). افراد می‌توانند از شبکه‌های ارتباطی آنلاین و آفلاین به منظور دستیابی به منابع استفاده کنند. زمانیکه هر دو شبکه ارتباطی آنلاین و آفلاین در دسترس هستند، کارکنان ممکن است بر اساس ترجیحات خود از رسانه‌های مختلف برای برقراری ارتباط با دیگران استفاده کنند. برخی احساس راحتی بیشتری با بهره گرفتن از رسانه آفلاین کنند، درحالیکه دیگران ممکن است ترجیح دهند از رسانه آنلاین و یا هر دو استفاده کنند. در نتیجه‌ی سطوح مختلف تعاملات آنلاین و آفلاین، کارکنان ممکن است ارتباطات شبکه‌ای متفاوت آنلاین در مقابل آفلاین را توسعه دهند. برخی ممکن است تعداد زیادی از روابط مستقیم و غیر مستقیم در هر دو شبکه داشته باشند (Butler 2001; Koh et.al.2007). شبکه‌های ارتباطی محیط کاری آنلاین و آفلاین، دسترسی به منابع گوناگون، از جمله دانش کاری، مشاوره شغلی، اطلاعات استراتژیک و حمایت اجتماعی را امکان پذیر می‌کند. اگر چه مطالعات گسترده شباهت‌هایی را در میان اعضای شبکه‌های آنلاین و آفلاین  نشان داده‌اند اما ممکن است در نوع ارتباطی که از طریق اینترنت یا توسط تلفن یا رو در رو صورت می‌گیرد، تفاوت‌هایی وجود داشته باشد (Haythornthwaite & Wellman, 1998). یافته‌های دیگر نشان می‌دهند، زمانیکه افراد می‌خواهند اطلاعات را به طور موثر کسب کنند، ایمیل بیشتر ترجیح داده می‌شود. هنوز هم در میان افرادی که به یکدیگر نزدیک هستند، میزان ارتباطات آنلاین مانند ارتباطات آفلاین بالاست Wellman, 2001)). فضاهای مجازی اهمیت محیط فیزیکی را کاهش نمی‌دهند به این دلیل که بسیاری از ایمیل‌ها و چت‌ها، ملاقات‌های رو در رو را ترتیب می‌دهند (.(Haythornthwaite & Wellman, 1998 هر چهار نوع ارتباط مستقیم و غیرمستقیم در محیط کاری آنلاین و آفلاین، از نظر دستیابی به منابع دارای نقاط قوت و ضعف می‌باشند. بنابراین، توانایی دستیابی به منابع توسط قابلیت‌های شبکه‌های ارتباطی آنلاین و آفلاین محدود می‌شود. نقش رسانه‌های ارتباطی آنلاین و آفلاین ممکن است در طول روابط مستقیم و غیرمستقیم متفاوت باشد. به عنوان مثال، در شبکه آفلاین، روابط مستقیم به دریافت سریع اطلاعات منتهی می‌شود (Burt, 1992). در شبکه آنلاین زمانی که صرف انتقال منابع از طریق روابط مستقیم می‌شود ممکن است بسیار کاهش یابد. به این دلیل که استفاده از رسانه‌های ارتباطی آنلاین مانند ایمیل و پیام کوتاه، ممکن است به جریان منابع سرعت بخشند. افرادی که به طور غیرمستقیم آنلاین ارتباط برقرار می‌کنند، در مقایسه با روابط غیرمستقیم آفلاین با سرعت بیشتری به منابع دست می‌یابند. با بهره گرفتن از نظریه تکامل مشخص می‌شود که چگونه نقاط قوت یک نوع ارتباط می‌تواند نقاط ضعف دیگری را پوشش دهد. با توجه به تفاوتهای روابط آنلاین و آفلاین در دستیابی به منابع، ارتباط در شبکه‌های آنلاین و آفلاین امکان دستیابی به منابع مکمل را فراهم می‌کند. همانطور که عدم وجود مزیت در یک شبکه، توسط شبکه‌ دیگر تامین می‌شود، محدودیتهای یک شبکه نیز توسط شبکه دیگر برطرف می‌شود (Zhang & Venkatesh, 2013).

2-5-4   عوامل موثر بر قدرت ارتباطات در دستیابی به منابع

عوامل متعددی وجود دارند که نقش مهمی در تاثیر بر قدرت ارتباطات در دستیابی به منابع مخصوصا اطلاعات دارند که برای کمک به عملکرد ضروری هستند (Borgatti & Foster, 2003; Brass et.al, 2004). این عوامل برای پاسخگویی به دو نظریه زیر در دو دسته سازماندهی شده‌اند: ١- ماهیت ارتباطات و نوع اطلاعات دردسترس (Borgatti & Cross, 2003; Cross & Cummings, 2004).