2-1-2 حق استمتاع

استمتاع در لغت به معنای بهره برگرفتن و کام خواستن  و در اصطلاح ؛ استمتاع به معنای لذّت بردن جنسی از راه مشروع یا نامشروع با آمیزش، بوسیدن، نگاه کردن، لمس نمودن و مانند این‌ها است. تمتع کامل اعم از مباشرت و سایر انواع استمتاع از حقوق شوهر است که با اجرای صیغه عقد برای مرد کلیّۀ احکامى که شرعا و قانونا بر این رابطه زناشوئى و علقۀ زوجیّت مترتّب مى‌باشد، ثابت و مستقر مى‌گردد ازجمله حق استمتاع زوج از زوجه و زنى که عقد دائمى شده باید خود را براى هر لذّتى  که او مى‌خواهد، تسلیم نماید و بدون عذر شرعى از نزدیکى کردن او جلوگیرى نکند. جواز استمتاع از آثار عقد نکاح است و مرد حق استمتاع و بهره ورى جنسى از همسر خودرا پیدا مى‌کند و مى‌تواند از او هر گونه لذت جنسى ـ اعم از نگاه کردن، لمس، آمیزش و غیر آن ـ ببرد؛ از این رو، بر زن روا نیست بدون اجازه شوهر، خود را به کارهایى مشغول سازد که منافات با این حق داشته باشد.

2-1-2-1 ادله حق استمتاع

ادله ای را که می توان بر لزوم حق استمتاع کامل زوج بیان کرد در واقع همان ادله ای است که در حق تمکین بیان شد ، چنانچه لزوم تمکین زوجه را برای زوج اثبات کردیم و بر زوجه واجب شد که در برابر شوهر تمکین کند و خودرا بر شوهر عرضه کند در واقع زوجه اجازه هرگونه استمتاع و بهره ورى جنسى را بر شوهر داده و این همان حق استمتاع است. حال به صورت مختصر به این ادله اشاره میگردد.

2-1-2-1-1 قرآن

1-آیه شریفه: «نِساؤُکُمْ حَرْثٌ لَکُمْ فَأْتُوا حَرْثَکُمْ أَنَّى شِئْتُمْ وَ قَدِّمُوا لِأَنْفُسِکُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّکُمْ مُلاقُوهُ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنین»‏« زنان شما، محل بذرافشانى شما هستند پس هر زمان که بخواهید، مى‏توانید با آنها آمیزش کنید. و (سعى نمائید از این فرصت بهره گرفته، با پرورش فرزندان صالح) اثر نیکى براى خود، از پیش بفرستید! و از خدا بپرهیزید و بدانید او را ملاقات خواهید کرد و به مؤمنان، بشارت ده.» جمله «فَأْتُوا حَرْثَکُمْ أَنَّى شِئْتُمْ » ، به مرد اجازه استمتاع کامل داده است؛ با این بیان که اگر« أَنَّى » در آیه فوق زمانیه باشد، معنایش این مى‏شود (شما هر وقت خواستید به کشتزار خود بروید) یعنی در هر زمانیکه اراده کردید مجاز هستید و اگر مکانیه باشد، معنا چنین مى‏شود (شما به کشتزار خود وارد شوید، از هر محلى که خواستید) توسعه در مکان و چگونگى انواع آمیزش است و به هر معنا که باشد مى‏خواهد اطلاق را برساند. به این ترتیب، زوج مى‏تواند هر گونه ودر هرجهت و در هر زمان و مکان، از لذت جنسى بهره گیرد، جز آنچه در قانون شرع ممنوع شده است و این همان چیزی است که مرد براثر حق استمتاع و تمکین زن به آن می رسد. بنابراین، مفاد آیه شریفه جواز استمتاع مرد در هر شرایطی خواهد بود، زیرا تجویز بهره مندی به مرد بدون وجوب همراهی و تبعیت زن دستوری بی ثمر خواهد بود. 2-آیه شریفه: « أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَهَ الصِّیَامِ الرَّفَثُ إِلَى نِسَائِکُمْ هُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ» «« آمیزش جنسى با همسرانتان، در شبِ روزهایى که روزه مى‏گیرید، حلال است. آنها لباس شما هستند و شما لباس آنها (هر دو زینت هم و سبب حفظ یکدیگرید». جملۀ: « هُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ » نیز بر این حکم دلالت دارد . مطابق این آیه هر یک از زن و مرد باید نیازهای غریزی دیگری را به گونه ای پوشش دهند که مانع طغیان و تعدی وی شوند و در واقع آمیزش و رابطه زن و مرد محافظ زوجین است. بنابراین در صورتی که نیاز غریزی مرد بطور کامل و در حد متعارف تامین نشود لباس بودن و پوشش دادن نیاز وی تحقق نمی یابد. از این رو، دلالت آیه بر رفع کامل نیاز جنسی پذیرفته شده است و لزوم پاسخگویی به حاجت شوهر؛ همۀ استمتاعات متعارف را شامل می شود.

2-1-2-1-2 روایات

1- «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) فِی الرَّجُلِ یَنْظُرُ إِلَى امْرَأَتِهِ وَ هِیَ عُرْیَانَهٌ قَالَ لَا بَأْسَ بِذَلِکَ وَ هَلِ اللَّذَّهُ إِلَّا ذَلِکَ‌» از امام صادق(ع) سؤال شد که مردی به زنش نگاه می کند و آن زن عریان است امام(ع) فرمود اشکالی ندارد و مگر لذتی غیر از این هست. 2- «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَیْسَ شَیْ‌ءٌ تَحْضُرُهُ الْمَلَائِکَهُ إِلَّا الرِّهَانَ وَ مُلَاعَبَهَ الرَّجُلِ أَهْلَهُ‌». امام صادق(ع) فرمودند: ملائکه در دوجا حضور ندارن یکی مسابقه اسب سواری و دیگری ملاعبه و بازی کردن مرد با همسرش. 3- «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): کُلُّ لَهْوِ الْمُؤْمِنِ بَاطِلٌ إِلَّا فِی ثَلَاثٍ فِی تَأْدِیبِهِ الْفَرَسَ وَ رَمْیِهِ عَنْ قَوْسِهِ وَ مُلَاعَبَتِهِ امْرَأَتَهُ فَإِنَّهُنَّ حَقٌّ». پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمودند: هر لهوی برای مؤمن باطل است مگر در سه مورد:1.. تربیت و رام کردن اسب 2. تیراندازی 3. ملاعبت و بازی با همسرش که این سه امر درست هستند.این چند روایت نمونه ای بود از روایات فراوانی که تمتع و استمتاع جنسی را در بین دو همسر شرعی ، تجویز و سفارش کرده اند. با توجه به روایات رسیده از اهل البیت (علیهم السلام) ، اطلاق روایات دال بر لزوم پاسخگویی به حاجت شوهر همۀ استمتاعات متعارف را شامل می شود و هر گونه التذاذ و تمتع جنسی زن و مرد از همدیگر جایز و بعضاً مستحب و بعضاً واجب است. عریان شدن زن و مرد (یعنی دو همسر) و کامجویی و استمتاع به اشکال مختلف روا و مباح است و تنها در موارد معدود و خاص ممنوع است. در اسلام سفارش اکید شده است که زن و مرد در مسائل جنسی و زناشویی از هر حیث بر سر حد اشباع نایل شوند و مایه بعضی از انحرافات جنسی زن و مرد را عدم اشباع آنان از هم دیگر دانسته است.

2-1-2-1-3 عقل

از نظر عقلا هم دسترسی به استمتاع کامل از جنس مخالف از نیازهای غریزی هر انسان است و زن و شوهر با قبول زوجیت نسبت به رفع نیاز طبیعی و متعارف جنسی یکدیگر متعهدند و این امر از مقومات و ارکان زوجیت به  حساب می آید. بر اساس اصل نیاز طبیعی و نیز حکم عقلایی این حکم نسبت به زن و شوهر هردو ساری و جاری است و هیچ طرف نمی تواند مانع استمتاع طرف دیگر شوند. از طرفی عدم ردع این رویۀ متعارف عقلایی از سوی شارع و عدم تشریع راهی متفاوت با زوجیت عقلایی به منزلۀ تایید آن می باشد.البته این امر به استمتاعات ، شامل موارد متعارف است و موارد غیرمتعارف از این حکم مستثنی می باشد.

2-1-2-2 اقسام استمتاع

با عقد ازدواج، مرد حق استمتاع و بهره ورى جنسى از همسر خود پیدا مى‌کند و بر زن واجب است نسبت به هر نوع استمتاعات جنسى از شوهر خود تمکین کند و خویش را در اختیار او قرار دهد؛ مگر آنکه مانعى عقلى یا شرعى وجود داشته باشد. در صورتى که بدون عذر از تمکین سر باز زند، ناشزه به شمار رفته است همچنین براو واجب است از آنچه که موجب تنفر شوهر از وى مى‌گردد، از قبیل خوردن سیر و پیاز و آلودگى بدن یا لباس به کثافتها پرهیز نماید.

2-1-2-2-1 استمتاع حلال

مراد از استمتاع حلال همان معنای عام آن است که استمتاع واجب و مستحب و مکروه را در برمی‌گیرد. گاهی استمتاع با شرایطی، واجب می‌شود مانند اینکه نذر یا عهد کرده یا قسم خورده باشد که با حلال خود استمتاع داشته باشد یا مواردی که اگر استمتاع را ترک کند موجب ضرر یا خوف از افتادن به زنا یا حرام دیگر باشد. در اسلام نسبت به استمتاع حلال مانند استمتاع از همسر و کنیز‌ ترغیب و تشویق بسیار شده است و آن را با لذت ترین نعمت های دنیا وآخرت معرفی میکند . امام صادق (ع) فرمودند: « ما تَلَذَّذَ النَّاسُ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهِ بِلَذَّهٍ أَکْثَرَ لَهُمْ مِنْ لَذَّهِ النِّسَاءِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنِینَ إِلَى آخِرِ الْآیَهِ ثُمَّ قَالَ وَ إِنَّ أَهْلَ الْجَنَّهِ مَا یَتَلَذَّذُونَ بِشَیْ‌ءٍ مِنَ الْجَنَّهِ أَشْهَى عِنْدَهُمْ مِنَ النِّکَاحِ لَا طَعَامٍ وَ لَا شَرَابٍ» «برای مردم در دنیا وآخرت ، هیچ لذتی بالاتر از همبستری با زنان نیست ؛ واین قول خداست که میفرماید : «زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنِینَ إِلَى آخِر » ، سپس فرمودند : اهل بهشت به چیزی بیشتر از نکاح، چه از طعام وشراب ، لذت نمی برند». همچنین در حدیثی پیامبر گرامی اسلام (ص) لذت خود را از دنیا بهره گیری از زنان می داند و می فرماید:« جُعِلَ قُرَّهُ عَیْنِی فِی الصَّلَاهِ وَ لَذَّتِی فِی الدُّنْیَا النِّسَاءَ وَ رَیْحَانَتَیَّ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ صلوات الله علیهما» «روشنی چشم من در نماز و لذت من در دنیا ، زنان و گل های من حسن و حسین (ع)می باشد».به هر حال از نظر اسلام استمتاع جنسى نه تنها با معنویت و روحانیت منافات ندارد، بلکه جزء خوى و خلق انبیاست. در حدیثى امام صادق(ع) مى‏فرماید: «مِنْ اخْلاقِ الْانْبِیاءِ حُبُّ النِّساءِ». استمتاع جنسی هنگام تمایل هر یک از دو زوج بیشتر مورد تأکید قرار گرفته است و از نظر فیزیکی ،نقطه اوج رابطه جنسی بزرگ ترین لذت و عظیم ترین آرامش در روی زمین است . بسیاری از پزشکان تحقیق کرده اندکه اوج این موقعیت بدن انسان را دوباره زنده و احیاء می کند و سلامتی فیزیکی را بدنبال دارد .چه زمانی عالی تر از این؛ هر دو ی آنها احساس می کنند که خواسته شان ارضاء و برآورده شده است.

2-1-2-2-2 استمتاع حرام