حقوق بشردوستانه واژه ای است که در قرن حاضر و بعد از حقوق بشر بوجود آمده است . حقوق بشردوستانه ترجمه کلمه Humanitarian law است . در ایران آنرا حقوق انسان دوستانه هم می نامند اما بیشتر از واژه بشر دوستانه استفاده می شود.واژه «حق» در ترکیب «حقوق بشردوستانه» ، ترجمه حق در مقابل تکلیف نیست ، و حقوق به معنی مقررات است ،بعبارتی مقرراتی که انسان دوستانه باشد معنا می دهد. بند دوم – تعریف حقوق بشر دوستانه حقوق بشر دوستانه ناظر بر قوانین و مقررات در جهت حفظ حقوق و ارزشهای انسانی در زمان جنگ می باشد که هدف اصلی آن کاهش آلام و دردهای افراد بیگناه و غیر نظامی و همچنین نظامیان و سربازان در درگیریها و مخاصمات مسلحانه ، مانند حفظ حقوق مجروحان جنگی ، حفظ حقوق اسرا و …. می باشد. بطورکلی حقوق بشردوستانه، مجموعه ای از قواعد بین المللی قراردادی یا عرفی است که مشخصاً ناظر به مشکلات بشردوستانه ای است که از مخاصمات مسلحانه بین المللی یا غیربین المللی ناشی شده اند . این قواعد به دلایل بشردوستانه حق طرفین مخاصمه را در انتخاب و استفاده از ابزارها و شیوه های جنگی محدود می کند و اشخاص و اشیایی را که از درگیری ها متأثر شده یا خواهند شد ، مورد حمایت قرار می دهد . حقوق بشردوستانه «حقوق مخاصمات مسلحانه‌» نیز نامیده می شود .[1] بند سوم- رابطه حقوق بشر دوستانه و حقوق بشر درگذشته، حقوق بشر [2]و حقوق بین الملل بشر دوستانه بصورت مجزا شکل گرفته و توسعه یافتند، حقوق بشر را حقوق زمان صلح و حقوق بین الملل بشر دوستانه را حقوق زمان جنگ قلمداد می‌کردند. بنابراین تصور این بود که هیچ رابطه و نسبتی میان این دو واژه وجود ندارد. اما در پی تغییر و تحولاتی که در نظام حقوق بین الملل در دو عرصۀ حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه صورت گرفت و قلمرو اجرایی مکانی و زمانی این دو حقوق گسترش پیدا کرد، حقوق بشر دوستانه و حقوق بشر در جهت همگرایی به منظور حمایت از انسان و کرامت انسانی او توسعه یافته و بتدریج به سمت نزدیک شدن حرکت نمودند بدین ترتیب رابطه میان حقوق بشر دوستانه و حقوق بشر در دو نظام حقوق بین الملل معاصر شکل گرفت . حقوق بشردوستانه و حقوق بشر هر دو درصدد حمایت از فرد هستند . حقوق بشردوستانه در موقعیت درگیری های مسلحانه اعمال می شود ، در حالی که حقوق بشر در همه موقعیت ها اعم از جنگ و صلح از فرد حمایت می کند .هدف حقوق بشردوستانه حمایت از قربانیان جنگ با تلاش برای محدود کردن رنج های ناشی از جنگ است، اما حقوق بشر به دنبال حمایت از فرد و پس از آن پیشرفت اوست . حقوق بشردوستانه در درجه اول مربوط به رفتار یا اشخاصی است که به دست دشمن افتاده اند و روشی که جنگ باید بر اساس آن هدایت شود . هدف حقوق بشر تنظیم روشهایی به منظور هدایت عملیات نظامی نیست ، بلکه هدف آن محدود کردن قدرت دولت بر اشخاص و جلوگیری از رفتار مستبدانه است . گفتار دوم – پیشینه تاریخی مقررات حقوق بشردوستانه ریشه در تاریخ دارد. زیرا از ابتدای حیات جوامع بشری تاکنون همواره جنگ بین انسانها وجود داشته و جنگ ها همیشه تابع نوعی مقررات بوده اند قواعد و مقررات انسان دوستانه در ابتدایی ترین جنگ‌ها – البته نه به شکل امروزی آن – رعایت می‌شده است. برای مثال در یونان و ایران باستان مقرراتی راجع به رفتار با اسیران جنگی و احترام به آنها، ایمنی غیررزمندگان، تکریم تسلیم شدگان، حرمت اماکن مقدس و…دیده می‌شود. پای بندی قواعد و رفتار انسان دوستانه و رعایت آنها در زمان درگیریهای مسلحانه، برخاسته و نشات گرفته از تمدن‌ها، فرهنگ‌ها و عقاید و مذاهب ملل مختلف جهان است. به یقین می‌توان گفت که در این زمینه بیشترین قوانین و مقررات مشترک میان ملّت‌ها وجود دارد و این مسئله سبب رعایت قواعد و مقررات انسان دوستانه در هنگام مخاصمات مسلحانه می‌شود..[3] در میان قبیله سومریان یک نهاد سازمان یافته وجود داشته که در آن قواعد و مقرراتی مانند اعلام جنگ ، حکمیت ،‌ مصونیت سفرا و نمایندگان سیاسی و احترام به قراردادهای صلح وجود داشته است .در این دوره رسم آزادی اسرا در مقابل گرفتن پول ( فدیه ) نیز رایج بوده است . حمورابی پادشاه بابل در مجموعه قوانین و مقررات خود بنام الواح حمورابی به بخشی از قوانین و مقررات جنگ اشاره می نماید[4]. سون تزو[5] در کتاب خود بعنوان هنر جنگ که 500 سال پیش از میلاد مسیح بعنوان اولین اثر ادبی کلاسیک در استراتژی نظامی نگاشته شده رعایت اصول انسانی همانند احترام به اسیران جنگی ،‌دلاوی ، شرافت ، پرهیز از خشونت بی دلیل و آزار رساندن به غیر نظامیان را برای فرماندهان گوشزد نموده است[6].  کتب آسمانی قرآن و انجیل هم دربردارنده قواعدی در مورد جنگها هستند . هر چند که قرآن مجید در این میان موقعیتی ممتاز دارد و در آن به کرات بر رعایت اصول انسانی در هدایت و اداره جنگها تاکید شده است. همچنین در احادیث و روایات اسلامی نمونه هایی از قواعد بشردوستانه حقوقی به چشم می خورد. اما این قواعد حقوقی ، جنبه عرفی داشته و تدوین نشده بودند. نخستین قانون بشردوستانه مدون و منظمی که از سوی یک دولت برای نیروهای مسلح تدوین شد ، مجموعه قوانین لیبر بود. این مجموعه قوانین توسط دولت ایالات متحده آمریکا در سال 1863 تصویب شد و هدف آن تنظیم رفتارسربازانی بود که در ایالات متحده درگیر جنگهای داخلی بودند . اما این قانون هم جنبه داخلی داشت و فقط در ایالات متحده قابل اجرا بود . در سال 1859 جنگی میان فرانسه و اتریش در محلی به نام سولفرینو در شمال ایتالیا روی می‌دهد و تلفات و خسارات جانی و مالی فراوانی به طرفین جنگ وارد می‌شوداین حادثه ناگوار هانری دونان[7]، تاجر معروف سوئیسی را که بطور همزمان در منطقه مذکور بود تحت تاثیر قرار داده و موجب نگارش کتابی تحت عنوان «خاطرات سولفرینو»[8] از سوی ایشان می‌گردد او در کتاب خودش دو پیشنهاد مهم و اساسی را مطرح می کند که پیشنهاد دوم او منجر به تصویب معاهده‌ای در جهت بهبود شرایط مجروحین جنگی می‌شود. این قرارداد موجب تدوین و تصویب کنوانسیون‌های لاهه در سال‌های 1899 و 1907 و کنوانسیون چهارگانه ژنو در سال 1949 توسط دولت‌ها می‌شود که به ترتیب حقوق لاهه و حقوق ژنو نام دارد. مقررات حقوق لاهه و حقوق ژنو با تصویب دو پروتکل الحاقی به کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو در سال 1977 به صورت یک نظام حقوقی واحد و منسجم درآمده و حقوق بین الملل بشردوستانه معاصر را تشکیل می‌دهند.[9] مبحث دوم- شناسایی اصول و اهداف حقوق بشر دوستانه دارای یکسری قواعد و اصولی در عرصه جهانی می باشد و از سویی اهدافی را دنبال می نماید که دارای اهمیت بسیاری است لذا در این مبحث سعی نمودیم این موارد را بررسی نماییم. گفتار اول – اصول و قواعد حقوق بشر دوستانه اصول و قواعد بشر دوستانه مربوط به زمان جنگ و پایان جنگ می باشد  و شناسایی آن بسیار حائز اهمیت است چرا که دولتها بدلیل خشم و نفرتی که از یکدیگر دارند از هیچ حرکت غیر انسانی دریغ نخواهند ورزید  لذا اجرای این قواعد و اصول باعث جلوگیری از اعمال غیر انسانی خواهد شد.

                                              هانی طلایی بوراء         فصل اول: حقوق بشر دوستانه و منازعات داخلی بخش اول: تعاریف و پویش های تاریخی مبحث اول: تعریف و مفهوم حقوق بشر دوستانه حقوق بین الملل بشر دوستانه ریشه در تاریخ جوامع بشری دارد. از زمانی که انسان بوده است از وقتی که حسّ انسان دوستی و مروّت وجود داشته است، از موقعی که جنگ وارد عرصۀ حیات بشری شده است رفتار انسان دوستانه نیز به نوعی وجود داشته است. ریشۀ حقوق بین الملل بشر دوستانه ضرورتی نشأت گرفته از پدیده‌ای تلخ و شوم بنام مخاصمات مسلحانه بین المللی و غیر بین المللی است، در حال حاضر، وقوع چنین مخاصماتی اجتناب ناپذیر است و حیات بشری و کرامت او را بشدت تهدید می کند، در این راستا توجه بیشتر به قواعد مقررات حقوق بین الملل بشر دوستانه و رعایت دقیق آنها در مخاصمات مسلحانه امری ضروری و حیاتی است چرا که حقوق بین الملل بشر دوستانه از لحاظ تاریخی شامل حقوق لاهه و حقوق ژنو می‌باشد اما امروزه، این حقوق به صورت مجموعه واحد در نظر گرفته می‌شود یعنی به طور همزمان هم شامل حقوق لاهه است و هم شامل حقوق ژنو، تصویب پروتکل‌های الحاقی 1977 بیانگر این مطلب است. گفتار اول: تعریف حقوق بشر دوستانه حقوق، دانشی است که از طریق تنظیم قوانین و مقررات، روابط افراد را با یکدیگر تنظیم می کند و سامان می بخشد. حقوق بین الملل هم به تنظیم مقررات می پردازد، اما مقرراتی که حقوق بین الملل در پی تنظیم آنهاست روابط دولتها را با یکدیگر تنظیم می کنند. حقوق بین الملل بشردوستانه (که با عنوان حقوق جنگ هم شناخته می شود) یکی از شاخه های حقوق بین الملل است. حقوق بین الملل بشردوستانه در بردارنده دو مفهوم اصلی است: اول اینکه اعلام می کند که هنگام درگرفتن درگیری مسلحانه، حق دولتها در انتخاب روشها و سلاحهای جنگی نامحدود نیست و آنها فقط می توانند از آن دسته از روشها و سلاحهای جنگی استفاده کنند که رنج زاید و غیرانسانی ایجاد نکنند؛ دوم اینکه، از حیات، سلامت و کرامت انسانهایی که در درگیری مشارکت نکرده یا به مشارکت خود در درگیری پایان داده اند ( شامل غیرنظامیان، اسیران جنگی، مجروحان و بیماران ) حمایت می کند.         براساس این دو هدف در گذشته حقوق بین الملل بشردوستانه از دوشاخه جداگانه تشکیل می شد: 1: حقوق لاهه: مجموعه مقرراتی که عموما” در شهر لاهه تنظیم شدند و هدفشان این بود که حق دولتها را در انتخاب روشها و سلاحهای جنگی محدود کنند. نمونه این اسناد معاهدات مصوب 1899 و 1908 لاهه هستند. 2: حقوق ژنو: مجموعه مقرراتی که عموما در شهر ژنو تنظیم شدند و هدفشان حمایت از افرادی بود که در درگیری های مسلحانه شرکت نکرده یا به مشارکت خود در درگیری ها پایان داده اند. مهم ترین این اسناد، کنوانسیون های چهارگانه ژنو 1949 هستند.                                                           اما با تدوین پروتکلهای الحاقی به کنوانسیونهای چهارگانه ژنو در سال 1977 که همزمان هر دوگونه مقررات را در خود جای دادند، ‌این تفکیک از میان رفت. گفتار دوم: مفهوم حقوق بشر دوستانه رویداد ها و تحولات بین المللی ضمن اینکه واحدهای سیاسی را تحت تاثیر خود قرار می دهد. بر دانش حقوقی نیز تاثیر گذار می باشند. یعنی در واقع پویایی حقوق به پیروی از تحولات و وقایع بین المللی صورت می گیرد. هم اکنون این پویایی به تحول گسترده ای در روابط بین المللی منجر گشته و حقوق که بر این روابط نیز بیش از پیش گسترش یافته است و در جهت تکامل آن سیر می کند. حقوق بین الملل بشر دوستانه از طرفی شاخه ای از حقوق بشر است و از طرفی دیگر شاخه ای از حقوق جنگ یا مخاصمات بین المللی است. حقوق بین المللی بشر دوستانه بنا به تعریف آن، مجموعه قواعد حقوقی بین المللی است که ضمن تعیین حقوق افراد انسانی و کشورها در آن مخاصمات را نیز روشن می کند. در واقع، حقوق بشر دوستانه، حقوق انسانی زمان جنگ است. این حقوق لازمه الرعایه در زمان جنگ و درگیری مسلحانه از یک سو، ماهیت حقوق بشری دارد. زیرا رعایت آن بدون توجه به رنگ، نژاد، مذهب، زبان و ملیت مورد نظر است و از سوی دیگر چون با انعقاد قرارداد و تصویب کنوانسیون بین دولت های مختلف لازم الرعایه می گردد و تلاش می شود، برخی از مقررات آن جنبه عرف بین المللی پیدا می کند. ماهیت حقوق بین المللی دانسته و می تواند به عنوان شاخه ای از آن مورد بحث قرار گیرد.[1] حقوق بین الملل بشر دوستانه مجموع قواعدی است که به دلایل بشر دوستانه هدف آن محدود نمودن اثرت برخودهای نظامی می باشد. این حقوق از افرادی که در مخاصمات شرکت ندارند حمایت می کند و وسایل و روش های جنگیدن را تحدید و ممنوع می کند. حقوق بین الملل بشر دوستانه همچنین به عنوان حقوق جنگ یا حقوق برخوردهای نظامی می باشد. حقوق بین الملل بشر دوستانه قسمتی از حقوق بین الملل است. مبنای قواعدی که بر روابط بین دولت ها می باشد بر این مبنا و اساس، کنوانسیون ها و حقوق و مقررات عرفی و اصولی کلی حقوقی می باشد. که در واقع حقوق بشردوستانه بین الملل قابل اعمال در منازعات بین المللی می باشد. از لحاظ تاریخی، حقوق بین المللی بشر دوستانه، ریشه اش در قواعد مذهبی و مدنی کهن است تدوین جهانی حقوق بین الملل بشر دوستانه در قرن نوزدهم آغاز شد. از آن بعد دولت ها توافق بر سر یک سری از قواعد عملی بر مبنای تجربه های تلخ جنگ نمودند. این قواعد یک نمای دقیق را بین نگرانی های بشر دوستانه و نیازهای نظامی کشورها ایجاد نموده است. [2]

• کاسسه، آنتونیو(1388)، حقوق بین الملل، ترجمه خسین شریفی طرازکوهی، تهران، میزان
• کرمی، جهانگیر(1375)، شورای امنیت سازمان ملل و مداخله بشر دوستانه، تهرن، انتشارات دفتر مطالعات سیاسی وزارت امور خارجه
• کک دین، نگوین و دییه، پاتریک و پله، آلن (1385)، حقوق بین الملل عمومی، ترجمه حسن حبیبی، تهران، اطلاعات، جلد 1
• لئون دوگی(1389)، دروس حقوق عمومی، ترجمه محمدرضا ویژه، تهران، میزان
• محمد رضا ضیائی بیگدلی(1382)، حقوق بشر، حقوق بشر دوستانه و حقوق بین الملل بشر، بررسی تحولات اخیر حقوق بشر دوستانه بین المللی، دبیرخانه کمیته ملی حقوق بشر دوستانه، نشر نسیم ،
• محمودی علی(1381)، جهانی شدن و حقوق بشر، ماهنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره
• محمودی، علی(1381)، جهانی شدن و حقوق بشر، ماهنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 175
• موسی‌زاده، رضا(1380)، بایسته‌های حقوق بین‌الملل عمومی، تهران، میزان
• مولایی یوسف (1384)، حاکمیت و حقوق بین الملل، انتشارات علم، تهران.
• میرزایی ینگجه، سعید(1373)، تحول مفعهوم حاکمیت درسازمان ملل متحد، تهران، انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی
• نیکیتا خروشچف،(1369)، خاطرات سیاسی من، فریدون رضوانیه، تهران، انتشارات رضوانیه
• واعظی، طیبه (1387)، تحول مفهوم شناسایی بین المللی دولت ها، با تاکید بر شناسایی بین المللی اوستیای جنوبی و آبخازیا، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 46
• ویلیام ا.شبث(1384)؛مقدمه ای بردیودن کیفری بین المللی، مترجم:د.سیدباقر میر عباسی و حمیدالهوی نظری، انتشارات جنگل، تهران.
• وینسنت، اندرو(1371)، نظریه ها ی دولت، ترجمه حسین بشریه، تهران، انتشارات نشر نی
• ویلیامز ، مارک، ( 1379)، بازاندیشی در مفهوم حاکمیت : تاثیر جهانی شدن بر حاکمیت دولت، ترجمه ی اسماعیل مردانی گیوی . اطلاعات سیاسی – اقتصادی شماره 156-155
• وینسنت، اندرو (1376)، نظریه های دولت، ترجمه حسین بشیریه، نشرنی ، چاپ دوم وینسنت، اندرو (1376)، نظریه های دولت، ترجمه حسین بشیریه، نشرنی ، چاپ دوم
• هابز، توماس(1391)، لویاتان، ترجمه حسین بشیریه، تهران، نشر نی
• هلد دیوید(1369)، مدل های دمکراسی، ترجمه عباس مخبر، تهران، روشنگران، ،
• هورکهایمر ماکس(1376)، سپیده دمان فلسفه تاریخ بوروژازی، ترجمه محمد جعفر پوینده، تهران نشرنی،.
• هومن فلدرن، آ. ز(1376)، حقوق بین الملل اقتصادی، ترجمه سید قاسم زمانی، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی .

• اثرwilliam Stanley , mark peceny ، قانون اجتماعی لیبرال و قطعنامه جنگهای غیرنظامی در امریکای مرکزی است.اما اثرRoland Paris تحت عنوان خطرهای صلح بین المللی لیبرال (آزادیخواه) را بررسی کنید 54 امنیت، Ntl 22 (1997) (همان استراتژی را برای مشارکت در عدم ثبات در جوامع از هم گسیخته شده جنگ زده بررسی می کند).
• پیمان صلح dpa که در یادداشت شماره 41 و پیمان صلح Burundi که در یادداشت شماره 29 پروتکل IV آمده است را مورد ملاحظه قرار دهید
• سازماندهی حزب کارگر بین الملل و گزارش برپایی کمیته برای بررسی نمایندگی که با انعقاد قرارداد مردم قبیله ای و بومی مکزیک، عدم رعایت را بدست می دهد، در سال1989، تحت ماده قانونی24 قانون اساسیILO و توسط حزب کارگر معتبر، اعمال شد
• پیمان صلحBurund در یادداشت شماره29، پروتکلI ماده6 آمده است
• به اثرLan S.Lustick تحت عنوان پایان اختلافات و جنگهای طولانی: مرحله صلحOslo بین رهبران سیاسی و مشروعیت مراجعه کنید
• بیانیه اصول مربوط به سازماندهی حکومت برخود ضمنی و موقتی13 سپتامبر1993 بین اسرائیل و فلسطین نمونه(1993) 1525ILM32 وx [از این پس بیانیه اصول کلی]
• اثرHarold Hongiu تحت عنوان چرا ملتها از قوانین و حقوق بین الملل اطاعت می کنند؟ و اثرChristopher MC Crudden تحت عنوان حقوق بشر برای مشارکتهای موقت، در نظر گرفته می شوند: اصول سولیوان وMac Bride در تعهدات و ایجاب که در یادداشت شماره70 در 418 ذکر شده
• اثرKaryn s Weinberg تحت عنوان تساوی حقوق در حکمیت و داوری بین المللی: «خوب» چطور خوب می شود؟ و مطالعات مرکاتور قانونی و ترکیب ایده آل و خوب227 (U.INT’LL (سال1994)؛ و اثرCF.Oerek W.Bowett تحت عنوان دعاوی بین دولتها و سازمان های خصوصی: منطقه شفق و فلق حقوق بین الملل و اثرA.A.Fatouros تحت عنوان حقوق بین الملل و قراردادهای بین المللی
• اما به خاطر داشته باشید که تشخیص وتفاوت می تواند بعنوان یکی از درجات در نظر گرفته شود مثل پیمان صلح در بررسی هایی که از طری معاهدات موقت تاحدی پیشرفت رده و توسعه یافته اند مادامیکه  تحت قوانین تجارتی اقدامات قانونی مرسوم را اعمال می کنند وبه مفهوم « حقانیت وقانونی بودن » قوانین ملی پاسخ می دهند اگر چه مفاهیم بسیار متفاوتی باشند
• اثرFronnuala , Colm Camp bell, Christine Bell تحت عنوان مباحثه عدالت در انتقال
• Id (koh این فرآیندها را بصورتیکه3 محرک اصلی داشته باشد تعیین و تشریح می کندی: فعل و انفعالات (بین عاملین انتقال و احزاب): تفسیر(عملکرد معیارهای قانونی) و درونی سازی (معیارهای قانونی) او استدلال می آورد که این تئوری بیشتر از جایگزین شدن، ترکیب می شود
• id در54-2651 (اصلاحیهOSlo را بعنوان یک نمونه بکار می گیرد و koh استدلال می آورد که فرآیندهای قانونی ضمنی فرآیند ضد صلحNetanyaha را به چارچوبoslo در نقطه ای که او حتی توافقات بیشتر را امضاء کرده و مطابق آنها می باشد، پیوند می دهند.
• گزارش KOH درباره نقش پردازش قانونی موقت در پیمان OLSO نیز خود این مشکلات را نشان می دهد.
• این مورد، اقداماتی که تحلیل پردازشی را ارائه می دهند، مطالعه می کند.Bekoe را در یادداشت شماره13 بررسی کنید.
• اثرBaoventura de Sousa Santos تحت عنوان قانون و دموکراسی: اعتماد به اصلاح جهانی دادگاه در سازمانهای جهانی: مطالعات یک نمونه در زمینه قانون و نوآوری253 (Boaven tura de Sona , Jane Jenson).
• اثرDavid d,laitin , james d fearon رادر قوم ونژاد و قیام جنگ غیر نظامی ملاحظه کنید .
• اثرohanna keenan , Christine Bell (تحت عنوان سازماندهی غیردولتی حقوق بشر و مشکلات تغییر و انتقال را بررسی کنید
• اثرRosalyn Higgins تحت عنوان مشکلات و فرآیندها: حقوق بین الملل و چگونگی استفاده از آن
• اصطلاح lex pacifictoria متعلق به owncicero می باشد که عبارت pacificatiria legatione یا هیئت نمایندگان حفظ مصلح را بکار می برد .

• همکاری نزدیک با کمیته کودک ،ارگانهای مرتبط ملل­ متحد، موسسات تخصصی و دیگر نهادهای مرتبط با آنها و سازمانهای غیردولتی صورت گیرد.

  همکاری تنگاتنگ بین المللی جهت حصول اطمینان از احترام به کودکان و مشارکت در جلب حمایتهای دولتها، ارکان مرتبط ملل­متحد به ویژه اداره کمیساریای عالی ملل متحد راجع به حقوق بشر، مرکز حقوق بشر، دفتر کمیساریای ملل متحد راجع به پناهندگان ، صندوق کودکان ملل متحد ، آژانس­ها و کمیته­های ویژه ملل­متحد راجع به حقوق کودک، کارگروههای تخصصی حقوق کودک، اقدامات اجرائی ملل­متحد، سازمانهای منطقه­ای وغیرمنطقه­ای و دیگر ارگانهای صالح و سازمانهای غیردولتی .  

فصل دوم:آثار پایدار جنگ بر کودکان

قرار گرفتن کودکان در معرض مخاصمات مسلحانه عوارض سخت و گاهی جبران ناپذیری دارد آنچه که در این قسمت به آن می­پردازیم  برخی از مسائل و مشکلات پایدار کودکان در جنگ است.

گفتار اول: معلولیت

معلولیت یکی از آثار پایدارجنگ بر کودکان است که معمولا بر اثر برخورد کودکان با دو نوع جنگ افزار مین و بمب خوشه­ای اتفاق می­افتد.در قسمتهای ذیل به بررسی این مسئله خواهیم پرداخت.

1-   دیدگاه حقوق بین الملل در خصوص ممنوعیت کاربرد سلاحهایی که بیشترین جراحات و معلولیتها را به کودکان وارد می­ کنند

حقوق بین الملل عرفی و حقوق بشردوستانه بین الملل هیچکدام بصورت صریح مین­های زمینی را ممنوع نکرده ­اند. لکن هریک با توجه به خصوصیت ذاتی موجد آثار وحشتناک و مخرب این نوع سلاحها (مانند نقص عضو) و دلایلی چون عدم قدرت تشخیص میان نظامیان و غیره نظامیان و تداوم آثار مخرب آن بعد از اتمام جنگ استفاده از آن را بر خلاف حقوق بین الملل عام محدود کننده روش های جنگ می­شمارند. الف-­ حقوق بین الملل عرفی بر طبق حقوق بین الملل عرفی استفاده از سلاحهایی که از خود جراحات غیر­ضروری و زائد بر جای می­گذارند ممنوع است.حتی اگر این اقدام در مقابل نظامیان دشمن صورت گیرد. همچنین استفاده از هر نوع سلاحی که تمایزی میان نظامیان و غیرنظامیان ایجاد نمی­کند و در تشخیص هدف مشخص ناتوان است، ممنوع می­باشد.از نظر مالی نیز بحرانهایی که مین وسلاحهای نظیر آن ایجاد می­ کند جالب توجه است.طبق اعلام موسسه بین ­المللی ائتلاف برای منع مین هزینه پاکسازی یک منطقه آلوده به مین حد.د 300تا1000 دلار می­باشد در حالیکه هزینه ایجاد آن بین 3تا 30دلار است[111] ب-­ حقوق بین الملل بشردوستانه

• پروتکل الحاقی اول و دوم کنوانسیون­های ژنو 1977