گفتار اول: سستی و بی ارادگی ناشی از استعمال مواد روان گردان………………………………….. 94 گفتار دوم: تاثیر مواد روان گردان بر سطح اگاهی و اراده………………………………………. 96 بخش سوم: مسئولیت کیفری…………………… 98 گفتار اول: تاثیر سستی ناشی از مصرف مواد روان گردان بر مسئولیت کیفری اشخاص……………………… 98 گفتار دوم: شرایط زوال مسئولیت کیفری در اثر استعمال مواد روان گردان…………………………. 102 نتیجه گیری……………………………… 105 پیشنهادات………………………………. 107 پیوست………………………………….. 108 فهرست منابع…………………………….. 128 Abstract………………………………….. 134                   مقدمه با نگاهی به جوامع گذشته روشن می شود که مردم و دولتها از گذشته های دور  با معضل مواد مخدر درگیر بوده‌اند و روز به روز هم انواع مواد ، مخصوصا زمانی که از شیوه سنتی به صنعتی تبدیل شده، گسترش یافته است.به طوریکه امروزه مواد جدیدی به نام مواد روان گردان با اثرات مختلف بر اراده و قدرت تصمیم گیری و تفکر فرد به وجود امده است. سوء استعمال مواد روان گردان پیامدهای زیانبار اجتماعی و اقتصادی دارد و به ویژه بهداشت فردی و همگانی را تهدید می کند. این موضوع، جامعه جهانی را به همکاری برای کنترل و سرکوبی اقدامات و رفتارهایی که استفاده نابه جا از این مواد را ترویج می کند واداشت، که تصویب کنوانسیون  1971 مواد روان گردان سازمان ملل بهترین جلوه ان است.قانون گذار ایرانی نیز برای اولین بار در قانون مربوط به مواد روان گردان (مصوب 1354) به جرم انگاری پاره ای اقدامات که مرتبط یا منجر به سوء استعمال مواد روان گردان می شود اقدام کرده است ولی تنوع و تکثر مواد روان گردان و گسترش سوء استفاده از این مواد به همراه اثار بسیار زیانبار ان برای سلامت عمومی، ضرورت اصلاح قانون مربوط و پیش بینی اقدامات حمایتی موثر و تدابیر سرکوبی مناسب را ایجاد نمود ،که که متعاقبا قانونگذار ایران در سال 1389 و در قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر به جرم انگاری مصرف مواد روان گردان ،حمل،و …ان همت گمارد. از سوی دیگر سوء استفاده از مواد روان گردان گاه به اختلال روانی و تزلزل در پایه های مسئولیت کیفری و ارتکاب جرم منجر می شود که بررسی اهلیت جزایی و مسئولیت کیفری فرد در این هنگام موضوعی است که می توان ان را به مدد تاسیس مستی و بی ارادگی بررسی و در حالات مختلف، احکام ان را تبیین کرد.گاه مصرف مواد روان گردان و گاه نیاز به دستیابی و مصرف مواد روان گردان فردد را در وضعیتی قرار می‌دهد که قدرت و فکر و توان تمیز خود را از دست داده و غالبا تصمیمات غیر معقول او منجر به بروز رفتارهای مجرمانه (قتل، تجاوز، تصادف و …) می شود. از انجایی که شرط عمده اثبات مسئولیت کیفری و به تبع ان اعمال مجازات علیه فرد، احراز اهلیت جزایی و سلامت اراده و فقدان عوامل مختل کننده و سالب اراده می باشد؛ حالات ایجاد شده در اثر مواد روان گردان و تاثیر ان بر اراده یکی از مهم ترین عوامل رافع مسئولیت کیفری محسوب می شود. در حال حاضر با توجه به تصویب قانون مجازات اسلامی مصوب 1/2/1392مجلس شورای اسلامی و ماده 154 ان که به صراحت عنوان نموده است ” مستی و بی ارادگی ناشی از استعمال اختیاری مواد روان گردان مانع مجازات نیست مگر اینکه ثابت شود مرتکب حین ارتکاب جرم به طور کلی مسلوب الاختیار بوده است و…..” می توان گفت نظام عدالت کیفری ایران گام بلندی در جهت همسان سازی سستی ناشی از استعمال مواد روان گردان و مواد مخدر و مسئولیت کیفری ناشی از ان با سستی ناشی از مسکرات که سابقه جرم انگاری در حقوق کیفری ایران را دارد ،برداشته است.

4- فرهنگ پدیده ای ذهنی و تصویری است: عادتهای گروهی که فرهنگ از آنها پدید می آید تا اندازه زیادی به صورت هنجارها یا الگوهای رفتاری آرمانی، ذهنی می شوند یا در کلام می آیند (روح الامینی، 1372، 7). 5- فرهنگ آموختنی است: فرهنگ خصوصیتی غریزی یا ذاتی نیست و نمی توان آن را از راه زیستی به دیگران منتقل کرد. فرهنگ، نظامی از گرایش هایی است که انسانها در طول زندگی به آموختن آنها می پردازند (طوسی، 1372، 6 ). 6- فرهنگ خشنودی بخش است: فرهنگ همواره، به ضرورت، نیازهای بنیادی زیستی و نیازهای ثانوی برخاسته از آنها را برآورده می سازد. فرهنگ از عادتها ساخته شده است، و عادتها تا زمانی که خشنودی می آفرینند، پایدار می مانند  (طوسی، 1372، 8 ). 7- فرهنگ سازگاری می یابد: فرهنگ دگرگون می شود و فراگرد دگرگونی آن همراه با تطبیق و سازگاری است (طوسی، 1372، 8 ). 8- فرهنگ یگانه ساز است: به عنوان یک پیامد فراگیر سازگاری، عناصر هر فرهنگ گرایش به آن دارند تا پیکری یکپارچه و به هم  بافته و سازگار پدید آورند (طوسی، 1372، 9 ). 9- فرهنگ منتقل می شود: همه جانوران توانایی یادگیری دارند، ولی تنها انسان می تواند سرمایه ای چشمگیر از عادتهای آموخته شده خود را به فرزندانش منتقل سازد. در این فراگرد، یادگیری انسان، به سبب برخورداری از زبان بر جانوران برتری نمایانی دارد، از این رو زبان در پدید آوردن فرهنگ نقشی عمده دارد. به عبارتی فرهنگ قابل انتقال است، و انسانها، آموخته و دستاوردهای خود را به نسل های بعدی منتقل می کنند (طوسی، 1372، 10 ). 10- فرهنگ ساختی اجتماعی دارد: یعنی فرهنگ دارای ریشه های اجتماعی است و شماری از مردم که در گروه ها و جوامع زندگی می کنند در آن شریکند، و بر پایه همین ریشه اجتماعی نوعی همنواختی و همگونی نسبی در آن به چشم می خورد. لذا عادتهایی که یک گروه اجتماعی در آن شریک هستند، فرهنگ آن گروه را پدید می آورد (طوسی، 1372، 11). 2-2-4- حوزه های فرهنگ اشنایدر و بارسو حوزه های فرهنگ را به 7 حوزه زیر تقسیم کرده اند: 1- فرهنگ منطقه ای: برخاسته از پیوندهای قومی، جغرافیایی، مذهبی، زبانی و تاریخی است. 2- فرهنگ ملی ( درون مرزها ): در آن عوامل جغرافیایی، تاریخی، سیاسی، اقتصادی، زبان و مذهب موجب رشد و تکامل فرهنگ های منطقه ای شده اند. 3- فرهنگ ملی ( برون مرزها ): در آن شباهت هایی میان فرهنگ ها موجب پیدایش فرهنگ های منطقه ای می شود که فراتر از مرزهای ملی است. 4- فرهنگ صنعتی: به تفاوت های موجود در فرهنگ صنایع مختلف اشاره دارد که برخی از آنها مشهود و مشخص و بعضی از آنها نامحسوس و نامشخص هستند. 5- فرهنگ حرفه ای: این فرهنگ نتیجه ضرورت توجه به مدیریت به عنوان حرفه، مشارکتی شدن فرآیند تصمیم گیری و افزایش تفویض اختیار به کارکنان می باشد. 6- فرهنگ وظیفه ای: در آن اهمیت درک تفاوت های موجود وقتی مشخص می شود که برای توسعه محصولات یا خدمات جدید و طراحی سیاست های جدید گروه های چند وظیفه ای طراحی و تشکیل شوند. 7- فرهنگ سازمانی: آن را نتیجه تأثیر و نفوذ شخصیت های بنیانگذار و رهبران برجسته تاریخ و منحصر به فرد سازمان و  مراحل توسعه آن می دانند ( اشنایدر و بارسو، ترجمه ، 1379، 109). 2-2-5- تاریخچه فرهنگ سازمانی آغاز حیات فرهنگ سازمانی به پیدایش سازمان باز می‌گردد. هر سازمان به محض آن که به وجود آمد، در همان مراحل آغازین در درون خود نطفه فرهنگ سازمانی را بارور می‌سازد. فرهنگ سازمانی نتیجه و محصول روابط متقابل یا تعاملی که بین تعصبات و اصول مورد قبول بنیان‌گذاران از یک سو و آن چه اعضای سازمان در بدو استخدام می‌آموزند و نیز آن چه بعداً خواهند آموخت برقرار می‌گردد. (طوسی، 1372، 46) فرهنگ سازمانی از سال‌های 1980 پا به عرصه مدیریت نهاد. آن چه که بیشترین تأثیر را به این موضوع بخشید، کتاب پیترزو واترمن با نام «در جستجوی برتری» بود. این کتاب برگزیده‌ای از سازمان‌های موفقی را در برمی‌گیرد که سرشار از فرهنگ هستند.

مسافرت با گروه، توجه زیاد به مسئله بهداشت و امنیت اجتماعی منبع: لاوسن (1989؛  به نقل از گی، 1382) بخش‌بندی بازار بر مبنای شغل یکی از رایج‌ترین روش‌های دسته‌بندی گردشگران است چرا که شغل درآمد قابل تصرف[13] نسبی افراد را نشان می‌دهد. شغل هم‌چنین می‌تواند معیار عمده شناسایی کلاس اجتماعی افراد باشد. بهترین تقسیم‌بندی اجتماعی- اقتصادی پس از جنگ جهانی دوم در بریتانیا انجام شد که هنوز به شکل گشترده در مطالعات و بخش‌بندی بازارها مورد استفاده قرار می‌گیرد. با بهره گرفتن از این معیار، مصرف‌ کنندگان بر اساس شغل سرپرست خانواده در یکی از دسته‌ه ای شش‌گانه زیر قرار می‌گیرند:

• مدیریت عالی
• مدیریت میانی
• سرپرستی
• کارگران و کارکنان ماهر
• کارگران و کارکنان نیمه ماهر یا بدون مهارت
• کارگران ساده

الگوهای خرید یا رفتار امروزه کمتر بر مبنای کلاس اجتماعی تعیین می‌شوند اگرچه این دسته‌بندی می‌تواند قدرت خرید مشتریان را بر مبنای درآمد آن‌ها مشخص کرده و به تعیین رسانه و هزینه تبلیغات کمک ‌کند (هالووی و تیلور، 2006؛ داسویل، 1378). بخش‌بندی مشتریان بر مبنای شغل و درآمد، مهم‌ترین معیار اثرگذار بر استراتژی‌های قیمت‌گذاری محسوب می‌شود (کاتلر و همکاران، 1999). گاهی بخش‌بندی جغرافیایی با بخش‌بندی جمعیت شناختی ترکیب شده و گردشگران را بر اساس عوامل جمعیت شناختی-جغرافیایی تقسیم بندی می‌کند تا تقسیم‌بندی دقیق‌تری از بازار به دست آید. این نوع بخش بندی، نتیجه توسعه ابزارهای فناوری اطلاعات است که امکان استفاده از ترکیبی از عوامل را برای بخش‌بندی بازار در اختیار قرار می‌دهد (مانند تمامی زنان چینی متاهل 34 تا 45 سال که در کلان شهر مانیلا زندگی کرده و اندازه خانوار آن‌ها بیش از 4 نفر می‌باشد) (سو و همکاران، 2008).

3-1-1-5-2- بخش‌بندی روانشناختی

بخش‌بندی روان‌شناختی[15]، تمامی مشتریان را بر اساس نگرش‌ها، فعالیت‌ها، علایق، نظرات و ارزش‌‌های آن‌ها دسته‌بندی می‌کند. این بخش‌بندی شیوه‌ای است برای شناسایی سبک زندگی افراد (سو و همکاران، 2008). کارهای استنلی پلاگ[16] نمایانگر نخستین تلاش‌هایی است که کوشید افراد را با توجه به روش‌های روانشناختی طبقه‌بندی، الگوهای رفتاری آن‌ها را مشخص و این الگوهای رفتاری را به نوع رفتار شخص در سفر مرتبط کند. پلاگ طیفی از شخصیت رسم کرد و در یک انتهای طیف افراد محافظه‌کار[17] و در انتهای دیگر افراد ماجراجوا[18] را قرار داد. برای افراد برون‌گرا، مسافرت راه یا وسیله‌‌ای است برای نشان دادن اعتماد به نفس و حس کنجکاوی؛ برای افراد درون‌گرا مسافرت باید به مکان‌های بسته صورت گیرد، فرد در فعالیت‌های خانوادگی مشارکت کند و در مسافرت رفتارهای محتاطانه نشان دهد. در شیوه طبقه‌بندی پلاگ، افراد ماجراجو دست به سفرهایی می‌زنند که حس کنجکاویشان تحریک گردد و در پی انجام کارهای متحورانه هستند، ولی افراد محافظه‌کار به خود اعتماد کمتری دارند و به مکان‌هایی می‌روند که از نظر روانی احساس امنیت بیشتری بکنند. میان این دو طیف میانه‌روها[19] قرار دارند که 60 درصد گردشگران در این دسته قرار می‌گیرند. افراد این گروه، ویژگی‌هایی از هر دو دسته برون‌گرایان و درون‌گرایان را دارا می‌باشند. (گی، 1382؛  گلدنر، 2009).

4-1-1-5-2- بخش‌بندی براساس رفتار گردشگران

بخش‌بندی رفتاری مشتریان، گردشگران را بر اساس رابطه آن‌ها با محصول گروه‌بندی می‌کند. این نوع بخش‌بندی عواملی چون هدف از سفر و تناوب استفاده[20] را در نظر می‌گیرد تا ارتباطات گذشته، کنونی و آتی بین مشتریان و محصولات را ارزیابی کند (سو و همکاران، 2008). یکی از انواع دسته‌بندی گردشگران بر اساس رفتار، دسته‌بندی بر اساس هدف آن‌ها از سفر است (سو و همکاران، 2008). عوامل ایجاد کننده انگیزه برای سفر به دو دسته تقسیم می‌شوند: 1. عوامل فشاری[21] 2. عوامل کششی (جذب)[22]. مقصود از عوامل فشاری نیروهایی است که در درون فرد و محتوای اجتماعی شخص موجب حرکت وی می‌شود. در واقع این‌ها نیروهای سوق‌دهنده فرد به‌سوی سفر هستند. برعکس، عوامل جذب عبارتند از ویژگی‌های یک مقصد که مسافر تصور می‌کند، می‌‌تواند نیاز‌های روحی خود را تأمین‌کند و همین ویژگی‌ها او را بدان دیار می‌کشاند. در تمایز میان این دو دسته عوامل می‌بایست به این موضوع توجه کرد که یک عامل می‌تواند همزمان عاملی فشاری برای گروهی از افراد و عامل جذب برای گروهی دیگری باشد. به‌عنوان مثال امکان دارد یک نفر قایق‌رانی در آب‌های نیلگون را عاملی برای تأمین نیازهای حادثه‌جویی خود به حساب آورد، در حالی که دیگری آن را نوعی تمرین و ورزش بداند (گی، 1382).

1.1.18.4        هنگ کنگ

هنگ کنگی ها بالاترین تماس را با غذاهای غربی داشته اند. به عنوان مستعمره سابق بریتانیا، فرهنگ غذایی هنگ کنگ به شدت تحت تاثیر فرهنگ غرب قرار داشته، به طوری که هنگ کنگ، به عنوان ” پایتخت آشپزی آسیا[12] ” محلی است که در آن فرهنگ غذایی شرق و غرب باهم روبه رو می شود شناخته است (HKTB, 2009). شرکت کنندگان در هنگ کنگ نه تنها عادت به غذا خوردن در رستوران های محلی و قومی مختلف در محیط محلی خود داشته اند، بلکه تجربه نسبتا بیشتری از سفر به مقصد غرب از دو گروه دیگر از شرکت کنندگان داشته اند. در واقع می توان گفت استفاده از غذاهای فرنگی برای مردم هنگ کنگ بیشتر جنبه بهبود تجربه غذایی را دارد (Chang, R. C.Y, Kivela, J.& Mak, A. H.N, 2010).

1.1.18.5        تایوان

تایوانی ها از نظر تماس با غذاهای غربی در سه گروه در سطح میانی هستند. آنها به دنبال تجربه ای هستند که عادات غذایی گذشته آن ها را تکرار کند. به عنوان مثال، آنها به غذاهای آماده استرالیایی که در بازار های خود داشته اند، علاقه مند هستند (Hsieh, A. T., & Chang, J., 2006)، همچنین مواد غذایی محلی را با ” عطر و طعم آشنا خود” ترجیح می دهند. به طور کلی، آنها مایلند  تجربه غذایی روزانه خود را گسترش دهند. (Chang, R. C.Y, Kivela, J.& Mak, A. H.N, 2010) این یافته ها بیشتر نشان می دهد که اگر چه شرکت کنندگان از سه منطقه عمدتا توسط فرهنگ غذایی چینی تحت تاثیر قرار گرفتند، اما رفتار غذایی آن ها در استرالیا تفاوت است. در واقع تفاوت در سطح قرار گرفتن در معرض غذاهای غربی است که به عوامل انگیزشی و نگرش نسبت به تجربه گردشگری غذاخوری مختلف منجر شده است. در حالی که بحث بالا تفاوت های عمده ای در رفتار غذایی شرکت کنندگان از سه منطقه اشاره شد، باید توجه داشته باشیم که توصیف قطعی نیست و می تواند تفاوت های فردی بر اساس عوامل اجتماعی و فرهنگی مانند جنس، سن، آموزش و پرورش، درآمد و محیط تاثیر داشته باشد (Chang, R. C.Y, Kivela, J.& Mak, A. H.N, 2010).

1.1.19              نحوه انتخاب هتل گردشگران چینی

با توجه به “بررسی وضعیت اسکان گردشگران خروجی چینی”، شامل گردشگران چینی گروهی، مستقل، با تمام محدوده های سنی، انواع اهداف، براساس 5 عامل هتل خود را انتخاب می کنند که شامل ایمنی، حمل و نقل مناسب، قیمت، محیط اطراف و تجارت است. در جدول زیر هریک از این عوامل براساس الویت نشان داده شده است:

E3QxNdRPNW

3-2- اجزاء عنصر معنوی

در بحث از جرائم و در بررسی اجزاء عنصر معنوی، این اجزاء شامل اراده، علم و آگاهی، عمد و قصد می باشد (شامبیاتی،1377: 164). با افزودن تقصیر که عنصر معنوی برخی از جرائم غیر عمد را تشکیل می دهد؛ می توان این اجزاء را کامل کرد. در ادامه به بررسی این اجزاء می پردازیم:

3-2-1- اراده

اراده در لغت به معنای خواستن، خواست، میل، قصد و آهنگ است (معین،1385: 52) و در اصطلاح حقوقی آنرا به جمع قصد و رضا و نیز حرکت نفس برای انجام کاری خاص پس از سنجش منافع و مضار آن معنا کرده اند. البته قرار گرفتن قصد در شمول اراده بسیار بعید است (جعفری لنگرودی،1377: 24). انجام حرکت و کنش، در هر حال و به ویژه در فرضی که منجر به بروز جنایت گردد؛ به تنهایی و به خودی خود نمی تواند بمعنای ارادی بودن آن در درجۀ نخست و عمدی بودن جنایت در نهایت باشد (پی فلچر،1384: 91). در نتیجه لازمۀ ارادی بودن حرکت و عمدی بودن جنایت این است که بر خواسته از خواست و ارادۀ مرتکب باشد (همان،92). منشأ و خواستگاه اراده، وضعیت خاص ذهنی و روانی مرتکب در زمان ارتکاب جرم است که باید مشتمل بر ادراک و اختیار باشد (میرسعیدی،1390: 77). نباید تصور نمود که شرط ارادی بودن منحصر به جرائم عمد است؛ بلکه بر عکس جرائم غیر عمد هم نیازمند اراده می باشند و تنها در این صورت است که فعل را می توان به مرتکب آن منتسب کرد (پی فلچر،1384: 92). در انجام هر کار فرض بر این است که مرتکب با علم، اراده و اختیار به آن دست می زند؛ مگر خلافش ثابت گردد (همان:101). براساس نظریه ولزل، معیار انجام عمل عالمانه، ارادی و با اختیار، خواست و اراده هدف آن می باشد (همان،106). در واقع باید گفت که اراده اولین شاخص عنصر معنوی می باشد. در بی ارادگی، عنصر مادی ارتکابی قابل انتساب به مرتکب نبوده و در نتیجه جرم و جنایت نیز قابل انتساب به او نخواهد بود. از جمله مصادیق بی ارادگی می توان به خواب، بیهوشی، هیپنوتیزم و اجبار اشاره کرد. در حالیکه در اکراه، اراده موجود ولی آزاد نیست و در حقیقت رضا مخدوش است. در عین حال فعل و انفعالات ذهنی-روانی ناشی از اراده را حتی در خصوص مجانین محقق می دانند (وهابی،1390: 22). ارادۀ فعل یا ترک فعل، حالتی روانی می باشد که از اعصاب نشأت گرفته و فرماندهی آن را مغز عهده دار می باشد (پاد،1385: 145) این امر بر پایۀ تصمیم، خواست و تمایل به رفتار متبلور می شود (وهابی،1390: 21). در نتیجه باید گفت که اراده پلی است بین ذهن مرتکب و ارتکاب عمل که با فقد آن، عمل ارتکابی که همان عنصر مادی جرم می باشد قابل انتساب به مرتکب نخواهد بود چرا که مسئولیت منوط به ارتکاب جرم بطور ارادی است (همان،23). همانطور که گفته شد اراده در تمامی جرائم اعم از عمد و غیر عمد وجود داشته که در خصوص جرائم عمد لازم است که با قصد مجرمانه همزمانی و هماهنگی نیز داشته باشد (اردبیلی،1384: 237). ارادۀ رفتاری خاص همراه با ارادۀ نتیجه آن در نهایت منتج به احراز سوءنیت و عمد بودن می گردد. در حالیکه با فقد اراده نتیجه، رفتار در ردیف شبه عمد قرار خواهد گرفت. فرض سوم فقد هر دو اراده (رفتار و نتیجه) است که در اینصورت رفتار، خطایی محسوب می گردد (شامبیاتی،1377: 404). در نتیجه نخستین عنصر رکن معنوی، ارادی بودن رفتار ارتکابی می باشد ودر صورت غیر ارادی بودن رفتار ارتکابی منجر به جنایت، عنصر معنوی منتفی است. البته این اراده باید از یکسو اراده ای آزاد و مختار و از دیگر سوی ناشی از ذهن و روانی معقول و متعارف باشد (وهابی،1390: 22).

3-2-2- علم و آگاهی

علم در لغت به معنای دانش، معرفت، یقین و دانستن آمده و نقطه مقابل جهل و ظن است (معین،1385: 756) آگاهی نیز در لغت در معنای اطلاع، خبر، استحضار، وقوف و … استعمال می شود (همان،21) دراین بخش ما قصد نداریم به تفصیل در خصوص نقاط مقابل علم و آگاهی و مواردی نظیر جهل و اشتباه صحبت کنیم. بلکه بحث تفصیلی این مطالب را به بخش عوامل رافع مسئولیت و اشتباه موکول می نمائیم. در اینجا ما برآنیم که صرفاً و به اجمال در خصوص نقش علم و آگاهی در جنایت نکاتی را متذکر گردیم.