بخش دوم : زمان اعلام حق شرط                      33 گفتارهفتم : معاهده چیست ؟                       38 بخش اول : معاهدات در حقوق بین الملل             39 بخش دوم : معاهدات در حقوق بین الملل اسلام .      43 بخش سوم : معاهدات در فقه و قرآن                 45 بخش چهارم : معاهدات در حقوق ایران               48 بخش پنجم : انواع معاهدات در حقوق ایران          50 گفتارهشتم: اصول و رژیم حقوقی شرط در معاهدات     52 گفتار نهم: حق شرط برانواع معاهدات               57 گفتار دهم: حق شرط بر معاهدات و تفسیر کلی شماره (52) 24 کمیته ی حقوق                                    62 گفتاریازدهم : حق شرط بر معاهدات بین المللی حقوق بشرو جمهوری اسلامی ایران                              65 گفتاردوازدهم : حق شرطهای وارده بر میثاق         68 گفتارسیزدهم : حق شرط دراخباراخیر کمیسیون حقوق بین الملل                                                                                                    71 فرجام سخن                                      73 منابع                                           75 چکیده: کشورها با همدیگردر ارتباطند. همین ارتباطات موجب دستیابی به اهداف مهم واساسی میان کشورها خواهد شد. میان کشورها توافقاتی صورت می پذیرد، که دولتها آن را تدوین و تنظیم کرده، سعی دارند که از حدود و نرم های آن پارافراتر ننهند. چرا که هررفتار یا عملی که مخالف با مفاد توافق نامه باشد، دارای ضمانت اجرای سیاسی و حقوقی در عرصه ی بین المللی خواهد بود. البته این ضمانت اجرا در زمینه ی حقوق بین الملل اغلب ناقص و مبهم می باشد. دولتها نسبت به یکدیگر تعهد می نمایند تا مفاد تعهد نامه را بدون کوچکترین کسری و نقصی دنبال کنند و برخلاف آن، هیچ عملی انجام ندهند. ولی گاهی اوقات، یک رزروهایی مخصوص به خود، در نظر می گیرند. این رزرو می تواند سازنده باشد و معاهده ی مزبور را از ایستایی و رکود خارج کرده، به معاهده ای پویا و کامل تبدیل نماید. پس می توان اذعان نمود که، حق شرط، مکمل مفاد تعهد نامه می باشد . در پایان نامه ی پیش رواز آرای اخیر کمیسیون حقوق بین الملل، استفاده شده است. در مورد حق شرط و انواع آن، معاهدات و تعهد نامه ها و حق شرط بر معاهدات نیز، توضیحی به عمل آورده شده است. البته بیشتر، در خصوص معاهدات حقوق بشری صادق است. چراکه بیشتر کشورها، سعی شان براین است که، بشر در محیطی امن و سالم روزگار را بگذارند و بیشتر تعهد نامه ها ی اخیر میان روسای کشورها، برسر مسایلی همچون، عدم تبعیض میان انسانها از هر قشر و نژاد و فرهنگی و پایان دادن به جنگها و جلوگیری از اعمال تروریستی بر ضد انسانها و …می باشد واین حق انسان است که، درامنیت زندگی کند. هر تعهدی که، بااین اصل تضاد داشته باشد، جرم بوده و کشورخاطی باید پاسخگوی زیان های وارده باشد و ضامن اقدامات ضد حقوق بشری خواهد بود .